Ράφα: H πόλη που κόπηκε στα δύο, ο «μπουλντόζας» και οι ελέφαντες

🔎Την εικόνα-φωτογραφία με τη φράση «Αll Eyes on Rafh» ασφαλώς την έχεις δει. Παρ’ ότι δημιουργήθηκε από τεχνητή νοημοσύνη και δεν είναι πραγματική, έχει γίνει η πιο viral εικόνα στην ιστορία του διαδικτύου, με πάνω από 47 εκατομμύρια κοινοποιήσεις. Θέλεις να μάθεις πέντε πράγματα για την ιστορία της πόλης, που συγκεντρώνει πάνω της τα βλέμματα όλης της οικουμένης;

🔎Στη Ράφα αυτή τη στιγμή στοιβάζονται σχεδόν 1,5 εκατομμύριο άνθρωποι. Ο «επίσημος» πληθυσμός της δεν ξεπερνά τις 170.000. Δηλαδή οι άνθρωποι που βρίσκονται εκεί είναι δεκαπλάσιοι απ’ αυτούς που κατοικούν συνήθως. Και πριν από έναν αιώνα, το 1922, ήταν ένα ταπεινότατο χωριουδάκι με 599 κατοίκους!

🔎Όλοι γνωρίζουμε π.χ. για το Βερολίνο και την Λευκωσία, αλλά ελάχιστοι συνειδητοποιούν ότι ΚΑΙ η Ράφα είναι μια βιαίως διαιρεμένη πόλη, από το 1982 ανήκει η μισή στην Αίγυπτο και η μισή στο Ισραήλ (και από το 2005 και μετά στην Παλαιστινιακή διοίκηση).

🔎Αλλά ας τα πάρουμε από την αρχή.  

🔎Η ιστορία της Ράφα, όμως, σαν πόλη χάνεται στα βάθη των αιώνων. Αναφορές στην πόλη μ’ αυτό το όνομα υπάρχουν ήδη από το 1.500 π.Χ. Η γεωγραφική της θέση είναι κομβική, βρίσκεται ακριβώς στο σημείο όπου το ερημικό τοπίο της άνυδρης χερσονήσου του Σινά υποχωρεί και δίνει τη θέση του στην μεσογειακή βλάστηση και το εύκρατο κλίμα. Παρ’ ότι βρίσκεται σε μια περιοχή πολύ θερμή, ακόμα και τον Αύγουστο η μέση θερμοκρασία εν ξεπερνάει τους 26 βαθμούς Κελσίου.

🔎Στη Ράφα έγινε μια από τις πιο παράξενες μάχες της Ιστορίας. Στις 22 Ιουνίου του 217 π.Χ. συναντήθηκαν εκεί οι στρατοί του Πτολεμαίου Δ’ και του Αντίοχου Γ’, των μεγάλων αυτοκρατοριών της Πτολεμαϊκής Αιγύπτου και των Σελευκιδών. Ο στρατός της Αιγύπτου απέκρουσε τους Σελευκίδες και τους προκάλεσε τεράστιες απώλειες σχεδόν 10.000 στρατιωτών. Αυτή υπήρξε η μοναδική μάχη που έχει καταγραφεί στην ιστορία, στην οποία πολέμησαν σε διαφορετικά στρατόπεδα ελέφαντες από διαφορετικές ηπείρους! Οι αφρικανικοί ελέφαντες των Αιγύπτιων αποδείχτηκαν πιο ανθεκτικοί από τους ινδικούς ελεφαντες των Σελευκιδών.

🔎Πριν τη μουσουλμανική της κατάκτηση, η Ράφα υπήρξε και χριστιανική και εβραϊκή πόλη. Κατά τη διάρκεια της βυζαντινής περιόδου, μάλιστα, ήταν και έδρα μητρόπολης. Εβραίοι εγκαταστάθηκαν εκεί από τον 9^ο αιώνα μ.Χ., αλλά το 1080 όλος ο εβραϊκός πληθυσμός μετακόμισε μαζικά στην σημερινή Ασκελόν του Ισραήλ. Έκτοτε στην περιοχή ζουν αποκλειστικά μουσουλμάνοι.

🔎Παρ’ ότι η περιοχή υπήρξε μέρος πολλών ενιαίων αυτοκρατοριών, ήταν και καθορισμένο σύνορο μεταξύ επαρχιών. Όσο η ευρύτερη περιοχή ήταν κομμάτι των Ρωμαίων, των Βυζαντινών, των Ουμαγιάντ, των Αμπασίντ, η Ράφα ήταν το «σύνορο» μεταξύ των επαρχιών της Συρίας και της Αιγύπτου. Το ίδιο συνέβη και με τους Οθωμανούς. Όταν η Αίγυπτος πέρασε υπό την διοίκηση των Βρετανών, η Ράφα αποτέλεσε πάλι ένα διεθνές σύνορο, ανάμεσα στη Βρετανική και την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η συγκεκριμένη συμφωνία υπογράφηκε το 1906.

🔎Ως εκ τούτου, η Ράφα ήταν η πρώτη πόλη που έπεσε στα χέρια των Βρετανών στην εκστρατεία τους το 1917 εναντίον της (τότε οθωμανικής) επαρχίας της Παλαιστίνης. Μετά την ήττα της στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Οθωμανική Αυτοκρατορία έχασε όλα τα εδάφη της στην περιοχή. Η Παλαιστίνη, όπως είναι γνωστό, μαζί με το σημερινό Ιράκ και την Ιορδανία πέρασαν στα χέρια των Βρετανών, ενώ η Συρία και ο Λίβανος δόθηκαν στους Γάλλους. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στη Ράφα είχε δημιουργηθεί μια σημαντική στρατιωτική βάση, ήταν ο πρώτος μεγάλος οικισμός ανατολικά της διώρυγας του Σουέζ.

🔎Μετά τον πρώτο Αραβο-Ισραηλινό πόλεμο του 1948 η Ράφα, μαζί με όλη την περιοχή που σήμερα ονομάζουμε Λωρίζα της Γάζας, δόθηκε στην Αίγυπτο. Έπαψε πια να είναι συνοριακή περιοχή και η πόλη αναπτύχθηκε και από τις δύο πλευρές της παλιάς γραμμής. Το 1967, στον Πόλεμο των Έξι Ημερών, το Ισραήλ κατέλαβε τη Ράφα και μαζί της όλη τη Χερσόνησο του Σινά, αυτό το τρίγωνο που βρίσκεται ανάμεσα στο Ισραήλ και την Αίγυπτο.

🔎Το 1979 η Αίγυπτος και το Ισραήλ υπέγραψαν συνθήκη ειρήνης, σύμφωνα με την οποία το Ισραήλ «επέστρεψε» το κατεχόμενο Σινά στην Αίγυπτο. Οι δύο πλευρές, όμως, δεν τα βρήκαν στο ποια χώρα θα ελέγχει τη Ράφα. Οπότε προτίμησαν την πιο παράλογη λύση, το κόψιμο της πόλης στα δύο!

🔎Το 1982, που αποχώρησε ο ισραηλινός στρατός από το Σινά, μέσα σε λίγες ημέρες δημιουργήθηκαν ο αιγυπτιακός και ο παλαιστινιακός τομέας της πόλης. Πώς; Με μπουλντόζες! Εκεί που χαράχτηκε το σύνορο μπήκαν μπουλντόζες και κατεδάφισαν τα πάντα, χωρίς να λαμβάνονται υπ’ όψιν ούτε περιουσίες, ούτε καν οικογενειακοί δεσμοί. Παραδοσιακές μεγάλες οικογένειες βρέθηκαν μέσα σ’ ένα βράδυ υπήκοοι διαφορετικών χωρών! Η Ράφα έγινε ένα από τα μόλις τρία συνοριακά περάσματα ανάμεσα στο Ισραήλ και την Αίγυπτο.

🔎Το γεγονός, βέβαια, ότι οι υποδομές της πόλης ήταν κοινές και η περιοχή ήταν αστική δημιούργησε τα προβλήματα που όλοι πια γνωρίζουμε. Ο ισραηλινός στρατός είχε αρχίσει ήδη επιχειρήσεις για την κατεδάφιση κτιρίων, προκειμένου να φτιάξει μια «ουδέτερη ζώνη» στα σύνορα και να ελέγχει το πέρασμα. Ήδη από το 1956 είχε σημειωθεί ένα φρικιαστικό περιστατικό, που ονομάστηκε Η Σφαγή της Ράφα, με στρατιωτικές δυνάμεις του Ισραήλ να σκοτώνουν 111 Παλαιστίνιους (οι 103 απ’ αυτούς πρόσφυγες), τους οποίους αποκάλεσαν «μαχητές φενταγίν».

🔎Δραματικά περιστατικά με θανάτους Παλαιστίνων, κυρίως νεαρών ανδρών αλλά όχι μόνο, καταγράφονταν πολύ συχνά στη Ράφα. Συνήθως περνούσαν χωρίς την παραμικρή διερεύνηση. Το 1989, όταν είχε ξεσπάσει η Πρώτη Ιντιφάντα (εξέγερση) των Παλαιστινίων κατά του κράτους του Ισραήλ, ο θάνατος ενός 22χρονου Παλαιστίνιου έφτασε μέχρι την Κνεσέτ, την ισραηλινή βουλή, με παρέμβαση του τότε υπουργού άμυνας (και μετέπειτα πρωθυπουργού) Γιτζχάκ Ράμπιν. Αλλά δεν έφτασε για να εξιχνιαστεί πώς έγινε το κακό, αλλά σε ποια υπηρεσία υπηρετούσε αυτός που τον σκότωσε, την Συνοριοφυλακή, τον Στρατό ή την Αστυνομία!

🔎Το 2004 ο τότε πρωθυπουργός Αριέλ Σαρόν αποφάσισε μια νέα καταστροφή κτιρίων με μπουλντόζες στη Ράφα, για να «διευρυνθεί» η ουδέτερη ζώνη. Έτσι ονομάστηκε κι αυτός «μπουλντόζας» (bulldozer) από διεθνή ΜΜΕ. Σήμερα αυτή η ουδέτερη ζώνη ξεπερνάει τα 8,5 χιλιόμετρα, αφού και ο αιγυπτιακός τομέας της πόλης (που αριθμεί επισήμως 80.000 κατοίκους) «μεταφέρθηκε» πιο δυτικά. Η αιγυπτιακή κυβέρνηση κατεδάφισε τα σπίτια που βρίσκονταν πιο κοντά στα σύνορα και έχτισε άλλα στην άλλη άκρη της πόλης. Από το 2015 σκάφτηκε και τάφρος, πλάτους 20 μέτρων και βάθους 10 μέτρων, ενώ και το 2021 μετά από συμφωνία με το Ισραήλ αυξήθηκε και η παρουσία του αιγυπτιακού στρατού.

🔎Θεωρητικά, λοιπόν, δεν μπορεί κανείς από τη Ράφα να φύγει προς την Αίγυπτο. Πρακτικά, αυτό γινόταν (και γίνεται ακόμα, όπως υποστηρίζει το Ισραήλ) με τα υπόγεια τούνελ που είχαν σκαφτεί κάτω από τα σύνορα, ώστε να «επικοινωνούν» οι δύο τομείς της πόλης χωρίς έλεγχο. Το πρώτο τέτοιο τούνελ ανακαλύφθηκε από τις ισραηλινές δυνάμεις ήδη από το 1983. Πόσα τέτοια τούνελ υπάρχουν δεν είναι εύκολο να υπολογιστεί. Ο ΟΗΕ μέσω ειδικής υπηρεσίας ανακοίνωσε το 2015 υπήρχαν τουλάχιστον 1.532 «ενεργά» τούνελ!

🔎Τα τούνελ αυτά είναι στο στόχαστρο πια των ισραηλινών δυνάμεων. Μετά το 2007, όταν η Χαμάς πήρε τον πλήρη έλεγχο στη Γάζα, τόσο η Αίγυπτος, όσο και το Ισραήλ «σφράγισαν» τα σύνορά τους, όμως η επικοινωνία ανθρώπων και διακίνηση όπλων και εφοδίων μεταξύ Ράφα και Αιγύπτου συνεχιζόταν κανονικά, παρά τις κατεδαφίσεις και από την Αίγυπτο. Σύμφωνα με την ισραηλινή στρατηγική, όλα τα τούνελ πρέπει να βρεθούν και να εξουδετερωθούν, προκειμένου να εξουδετερωθεί πλήρως η Χαμάς. Γι’ αυτό συνεχίζουν τις επιχειρήσεις, παρ’ ότι στην πόλη έχει στοιβαχτεί πια το 80% του συνολικού πληθυσμού της Γάζας, προφανώς οι περισσότεροι γυναίκες και παιδιά.

Μαρτινίκα: Ηφαίστεια, οχιές, πειρατές και... Ματίας Λεσόρ!

🔎«Έρχομαι από ένα μέρος που πιστεύω ότι το 90% δεν ξέρετε καν που είναι». Μπορείς να μην…. κινητοποιηθείς από μια τέτοια δήλωση; Ο Ματίας Λεσόρ, Γάλλος διεθνής μπασκετμπολίστας και πρωταγωνιστής της πορείας του Παναθηναϊκού προς την κατάκτηση του 7^ου Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος, δεν έχει και πολύ άδικο, εδώ που τα λέμε. Λίγοι γνωρίζουν τη Μαρτινίκα, ένα από τα εξωτικά νησιά της Καραϊβικής, που αποτελεί τμήμα της Γαλλίας. Ακόμα λιγότεροι γνωρίζουν τις εκπληκτικές ιστορίες που συνοδεύουν αυτό το πολύπαθο νησί. Κι ασφαλώς ελάχιστοι την σχέση που έχει με την… Ελλάδα, δύο αιώνες μάλιστα πριν ο Λεσόρ έλθει κατά τα μέρη μας.

🔎Ψάξαμε, λοιπόν, και παρουσιάζουμε 13 ενδιαφέροντα στοιχεία για τη Μαρτινίκα, ένα νησί λίγο μικρότερο από τη Ρόδο, με πληθυσμό 360.000 ανθρώπων. Ο αριθμός, όπως καταλαβαίνεις, μόνο τυχαίος δεν είναι.

1. Tο νησί των… γυναικών

🔎H πρώτη επαφή των Ευρωπαίων με το νησί αυτό της Καραϊβικής έγινε το 1502. Ο Χριστόφορος Κολόμβος το’ χε χαρτογραφήσει, βέβαια, από το 1493, αλλά κανείς δεν είχε αποβιβαστεί, ούτε είχε επιδιώξει επαφή με τους ιθαγενείς Καλινάγκο. Το έκανε στις 15 Ιουνίου 1502, στο πιο γρήγορο ταξίδι του από την Ισπανία στο Νέο Κόσμο (κράτησε μόλις 21 μέρες). Το πλοίο του αγκυροβόλησε στις εκβολές του μικρού ποταμού Λεζάρντ και το πλήρωμα βρήκε μια εξαιρετική ευκαιρία να γεμίσει τα βαρέλια με φρέσκο νερό, να κάνουν μπάνιο και να… πλύνουν τα ρούχα τους στις όχθες του ποταμού.

🔎Αυτή η μπουγάδα προκάλεσε και την παρεξήγηση. Οι Καλινάγκο, που παρακολουθούσαν από τις φυλλωσιές χωρίς να εμφανίζονται, θεώρησαν ότι οι ξένοι δεν είναι επικίνδυνοι, οπότε έστειλαν μια ομάδα γυναικών, φορτωμένες με φρούτα, για να κάνουν την πρώτη επαφή. Οι πολεμιστές έμειναν πίσω, και δεν εμφανίστηκαν το τριήμερο που κράτησε το… πλύσιμο. Έτσι ο Κολόμβος έγραψε στο ημερολόγιό του ότι το νησί κατοικούνταν «αποκλειστικά από γυναίκες»! Πέρασαν αρκετά χρόνια για να λυθεί αυτή η παρεξήγηση.

2. Oι «εξαφανισμένοι» Καλινάγκο

🔎Αν ψάχνεις απογόνους των ιθαγενών στον σημερινό πληθυσμό, μην κουράζεσαι. Δεν έχει μείνει ούτε ένας. Μέχρι το 1635 οι Ευρωπαίοι τους άφησαν στην ησυχία τους. Τότε αποβιβάστηκε στο νησί ο Γάλλος Πιέρ Ντ’Εσναμπίκ, που κυβερνούσε το γειτονικό νησί του Αγίου Χριστοφόρου (Σεν Κιττς), μέχρι που εκδιώχθηκε από τους Άγγλους. Εγκαταστάθηκε εκεί με 150 άνδρες και γυναίκες, αυτοί ήταν οι πρώτοι άποικοι.

🔎Η κοινή ζωή με τους ιθαγενείς έφερε προστριβές, αφού οι Ευρωπαίοι επεκτείνονταν όλο και περισσότεροι. Μόλις έναν χρόνο μετά την εγκατάσταση, οι ντόπιοι επαναστάτησαν, αλλά στη μάχη που έγινε ηττήθηκαν κατά κράτος από τα γαλλικά μουσκέτα και υποχώρησαν στο ανατολικό (ορεινό) μέρος του νησιού. Άλλη μια γενική εξέγερση, το 1658, ήταν το κύκνειο άσμα τους. Η αποικία είχε μεγαλώσει πλέον, το νησί ήταν επισήμως μέρος της Γαλλίας και οι στρατιώτες που αποβιβάστηκαν εκεί χτύπησαν στο ψαχνό. Επέζησαν μερικές δεκάδες Καλινάγκο, οι οποίοι έφυγαν μάλιστα από το νησί κι εγκαταστάθηκαν στον Άγιο Βικέντιο, ένα κοντινό νησί.

3. H πειρατική σημαία

🔎Το «διεθνές» λάβαρο των πειρατών θεωρείται πλέον η μαύρη σημαία με τη νεκροκεφαλή και τα δύο χιαστί κόκκαλα από κάτω, έτσι δεν είναι; Ε, λοιπόν, αυτή η σημαία δημιουργήθηκε για τη Μαρτινίκα! O Μπαρτ Ρόμπερτς, ο πιο διαβόητος πειρατής της Καραϊβικής, ήταν ο πρώτος που σήκωσε τέτοια σημαία στο πλοίο του. Αλλά κάτω από τη νεκροκεφαλή και τα κόκκαλα έβαλε να κεντήσουν με λευκή κλωστή τρία γράμματα AMH, ακροστιχίδα των αγγλικών λέξεων «A Martinican’s Head», Το Κεφάλι ενός Μαρτινίκου! Κι αυτό επειδή η Μαρτινίκα ήταν ένα από τα μόλις δύο νησιά της Καραϊβικής που τον είχαν επικηρύξει και είχαν στείλει και πολεμικά πλοία για να τον πιάσουν. Στην 20ετή πειρατική «καριέρα» του λέγεται ότι είχε αιχμαλωτίσει πάνω από 400 πλοία. Πού να φτουρήσει ο…Τζακ Σπάροου μπροστά του.

4. Η ζάχαρη και οι Ουγενότοι

🔎Από τη δεκαετία του 1650 το νησί άρχισε να παρουσιάζει οικονομικό ενδιαφέρον λόγω των μεγάλων φυτειών ζάχαρης. Τις πρώτες φυτείες τις έφτιαξαν Ολλανδοί Εβραίοι, που’ χαν εκδιωχθεί λόγω της θρησκείας τους από τη Βραζιλία και βρήκαν καταφύγιο στη Μαρτινίκα, που τότε ήταν ανεξίθρησκο νησί. Εκτός από τους Εβραίους εκεί είχαν βρει καταφύγιο και πολλοί Ουγενότοι (Γάλλοι προτεστάντες), οι οποίοι ήταν υπό διωγμό στην ηπειρωτική Γαλλία.

🔎Όσο εδραιωνόταν, όμως, η γαλλική διοίκηση, τόσο η καθολική εκκλησία καταπίεζε τις θρησκευτικές ελευθερίες. Η ζωή των μη καθολοικών γινόταν όλο και πιο ανυπόφορη, οπότε το 1688 το αποφάσισαν: Μετακόμισαν ομαδικά στις ΗΠΑ. Τις φυτείες, που στο μεταξύ είχαν εξελιχθεί σε επικερδή επιχείρηση, τις πούλησαν για ένα κομμάτι ψωμί στους καθολικούς Γάλλους, που έκαναν κουμάντο. Οι απόγονοι εκείνων των οικογενειών των Γάλλων, που έβαλαν χέρι στις φυτείες, αποτελούν και σήμερα την «αριστοκρατία» του νησιού, την ελάχιστη πλειοψηφία που περνάει καλά.

5. Αφρικανοί και Ινδοί

🔎Φυτεία σημαίνει σκληρή δουλειά στο χωράφι. Αυτό εκείνη την εποχή σήμαινε ένα πράγμα: Σκλάβοι. Καραβιές ολόκληρες με δυστυχισμένους σκλάβους από τα παράλια της Αφρικής έφταναν (και) στη Μαρτινίκα. Οι αφρικανικής καταγωγής κάτοικοι του νησιού υπολογίζονται σήμερα στο 80% του γενικού πληθυσμού. Η δουλεία καταργήθηκε στη Μαρτινίκα το 1848, όμως η θέση των μαύρων που έμειναν εκεί δεν βελτιώθηκε παρά ελάχιστα. Οι τσιφλικάδες έφεραν εργάτες από την Ινδία και γενικά τη νοτιοανατολική Ασία να δουλέψουν στις φυτείες. Έτσι εξηγείται το 8% των ινδικής καταγωγής σημερινών κατοίκων. Κι αυτοί για ένα κομμάτι ψωμί δούλευαν.

6. Η ιδιαίτερη γλώσσα

🔎Το νησί έμεινε στην κυριαρχία της Γαλλίας για το συντριπτικά μεγαλύτερο διάστημα, μόνο για δύο περιόδους πέρασε στη διοίκηση των Ολλανδών και των Βρετανών, αλλά ήταν πολύ μικρέ για να αφήσουν πολιτιστικό αντίκτυπο στο νησί. Επίσημη γλώσσα του ήταν τα γαλλικά, πλην όμως οι δούλοι (και κατοπινοί εργάτες) στις φυτείες ανέπτυξαν μια δική τους γλώσσα, την λεγόμενη «κρεολική». Με βάση τους ήχους των γαλλικών λέξεων μεν, αλλά και πολλές λέξεις από τα αγγλικά και τις αφρικανικές διαλέκτους που μιλούσαν πριν.

🔎Για παράδειγμα, το γάλα καρύδας λέγεται στην κρεολική «dlo koko», από το γαλλικό «de l'eau de coco» ή ο ήλιος λέγεται soley (από το soleil). Αλλά κάποιος που μιλάει άπταιστα γαλλικά θα δυσκολευτεί πολύ να συνεννοηθεί στην κρεολική. Η οποία ήταν απαγορευμένη στα σχολεία ως το 1982, τα τελευταία χρόνια όμως γίνεται μια προσπάθεια να στηριχθεί και να μην χαθεί η πολιτιστική της κληρονομιά.

7. Οι πλούσιοι Μπέκε

🔎Οι λευκοί γηγενείς κάτοικοι της Μαρτινίκας δεν ξεπερνούν το 1% του πληθυσμού. Έχουν στα χέρια τους, όμως, σχεδόν όλη την οικονομία του νησιού, με τεράστιες περιουσίες και πολύ μεγάλη διαφορά στον τρόπο ζωής τους από την φτωχή πλειοψηφία. Στην τοπική αργκό ο κόσμος τους αποκαλεί «Μπέκε». Από τις λέξεις της κρεολικής «Blan Kreyol», που σημαίνει «Λευκός Κρεολός». Συχνά οι Μπέκε, κι αυτό που αντιπροσωπεύουν, βρίσκονται στο στόχαστρο του λαού, αλλά δεν επηρεάζονται.

8. Η έκρηξη του ηφαιστείου που εξαφάνισε το… Παρίσι

🔎H  ψηλότερη κορυφή της Μαρτινίκας είναι ένα ενεργό ηφαίστειο, το Πελέ. Στις 8 Μαϊου 1902 σημειώθηκε η μεγαλύτερη (καταγεγραμμένη από την ιστορία) έκρηξή του, με ποτάμια λάβας να ξεχύνονται από τον κρατήρα του και να σπέρνουν το θάνατο. Πάνω από 30.000 κάτοικοι του νησιού βρήκαν φρικτό θάνατο και μια ολόκληρη πόλη, το Σεν Πιέρ, εξαφανίστηκε από προσώπου γης. Το Σεν Πιέρ δεν ήταν ο μεγαλύτερος οικισμός του νησιού, όμως ήταν η «παραδοσιακή» πρωτεύουσα, εκεί που είχαν τα αρχοντικά τους οι αριστοκράτες, με θέατρο και αίθουσα κλασικής μουσικής. Τότε την πόλη την αποκαλούσαν «Παρίσι της Καραϊβικής».To Σεν Πιέρ ξαναχτίστηκε, βέβαια, όμως δεν έφτασε ποτέ στην παλιά του αίγλη. Το Φορ-ντε-Φρανς είναι η αναμφισβήτητη, πλέον, πρωτεύουσα του νησιού.

           9. Η σημαία με τα φίδια

🔎Ως υπερπόντια περιοχή της Γαλλίας (και μία από τις «εξωτερικές περιοχές» της Ευρωπαϊκής Ένωσης) η Μαρτινίκα έχει ως επίσημη σημαία της την παραδοσιακή γαλλική «τρικολόρ». Το 2023 η τοπική βουλή υιοθέτησε μια «τοπική επίσημη» σημαία, με μαύρο, πράσινο και κόκκινο χρώμα. Αυτά τα χρώματα είναι του Παναφρικανικού Κινήματος, συμβολίζουν το αφρικανικό παρελθόν της μεγάλης πλειοψηφίας των κατοίκων, αλλά και της διάθεσής τους για ελευθερία.

🔎Πριν απ’ αυτή, η «τοπική» σημαία που χρησιμοποιούσε η Μαρτινίκα για σχεδόν τρεις αιώνες ήταν γαλάζια μ’ έναν λευκό σταυρό που τη χωρίζει στα τέσσερα και το σύμβολο ενός τοπικού φιδιού (οχιάς) σε κάθε τεταρτημόριο. Το σύμβολο αυτό αποδείχτηκε ότι έβλαψε διαχρονικά την τουριστική κίνηση, ειδικά στα χρόνια του διαδικτύου. Οι (κυρίως Αμερικανοί και Καναδοί) τουρίστες που έψαχναν για τη Μαρτινίκα και έπεφταν πάνω στη σημαία της θεωρούσαν ότι τα φίδια αφθονούν στο νησί, οπότε διάλεγαν κάτι ασφαλέστερο. Κι όμως, παρά το σύμβολο, αποδείχτηκε ότι τα φίδια στη Μαρτινίκα δεν είναι περισσότερα απ’ όσο είναι στα διπλανά νησιά.

10. Ο Αιμέ Σεζέρ

🔎Μια διεθνής προσωπικότητα, η οποία συνέδεσε το όνομά της με το νησί, ο συγγραφέας και ποιητής Αιμέ Σεζέρ πρόσφερε στη Μαρτινίκα και σαν πολιτικός. Η καλλιτεχνική του φυσιογνωμία αναγνωρίζεται πια απ’ όλους, ως ο πατέρας του κινήματος της «νεγροσύνης» (negitude) στη γαλλόφωνη πεζογραφία. Δηλαδή τις ιστορίες που επικεντρώνονταν στα ζητήματα των μαύρων υπηκόων της Γαλλίας. Παράλληλα, υπήρξε και βουλευτής-εκπρόσωπος της Μαρτινίκας στο γαλλικό κοινοβούλιο για 47 χρόνια (1946-1993)! Στην αρχή με το κομουνιστικό μπλοκ, μετά το 1956 ως ανεξάρτητος και τη δεκαετία του 1980 με το μπλοκ των σοσιαλιστών. Ένας άνθρωπος που εργάστηκε για την ελευθερία του νησιού και για τη βελτίωση της καθημερινότητας των κατοίκων του. Έφυγε από τη ζωή το 2008, ακόμα μνημονεύεται ως ο «πατέρας» του νησιού. Το διεθνές αεροδρόμιο φέρει το όνομά του.

11. Ο φόρος-κλειδί του 40%

🔎Γιατί η Μαρτινίκα δεν έγινε ανεξάρτητη, όπως τα περισσότερα νησιά της Καραϊβικής; Κατ’ αρχάς, όπως φαίνεται και αλλού, η κουλτούρα της Γαλλίας δεν ήταν να απαλλαγεί όλες τις πρώην αποικίες της, όπως έγινε με άλλες δυνάμεις (Βρετανία, Πορτογαλία κτλ.). Κίνημα ανεξαρτησίας υπήρξε και υπάρχει ακόμα, δυναμώνει από τις δύσκολες συνθήκες, κάτω από τις οποίες ζει το μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού. Όμως η Γαλλία έχει βγάλει από την συζήτηση την πλήρη ανεξαρτητοποίηση του νησιού και συζητάει μόνο να παραχωρεί όλο και περισσότερες τοπικές ελευθερίες.

🔎Ένα από τα οικονομικά κλειδιά, που εξελίσσεται σε διαχρονικό αβαντάζ της Γαλλίας, είναι ότι τα γύρω νησιά έχουν σαφώς μικρότερο κατά κεφαλήν εισόδημα και η γαλλική βοήθεια, άμεση και έμμεση, βοηθάει τον πληθυσμό να ζει κάπως καλύτερα από τους γείτονες. Αυτό, όμως, δεν ισχύει για όλους, παρά τα φορολογικά τεχνάσματα. Σύμφωνα με τη γαλλική φορολογική νομοθεσία, οτιδήποτε «εξάγεται» από τη Μαρτινίκα ακόμα και προς τη μητροπολιτική Γαλλία επιβαρύνεται με τεράστιο φόρο 40%! Αντιμετωπίζεται, δηλαδή, ως προϊόν πολυτελείας. Αυτό βοηθάει στην ενίσχυση του ΑΕΠ (το οποίο είναι 8 δις ευρώ, διόλου ευκαταφρόνητο), αλλά τα περισσότερα λεφτά βέβαια καταλήγουν στις τσέπες των πλούσιων.

12. Ανρί, Ανελκά, Βιλτόρ και… Ντομί!

🔎Οι αθλητικές υποδομές στη Μαρτινίκα είναι γενικά χαμηλού επιπέδου, όμως η σωματοδομή των παιδιών και το ταλέντο που δείχνουν στα σπορ πολλά απ’ αυτά δίνει μια επαγγελματική διέξοδο. Η Μαρτινίκα είναι η πρώτη πατρίδα παικτών που έχουν γράψει μεγάλες στιγμές με τους τρικολόρ στο ποδόσφαιρο, όπως αυτοί που αναφέρουμε στον τίτλο, αλλά και ο Ντιντιέ Ντομί. Στο μπάσκετ δεν είχε ανάλογη κουλτούρα. Πριν τον Ματίας Λεσόρ, που δικαίως αναγνωρίζεται ως το πιο διάσημο μπασκετικό «τέκνο» της Μαρτινίκας, ο πιο γνωστός μπασκετμπολίστας από το νησί είναι ο Ρόνι Τουριάφ, ένας δυνατός σέντερ με 9ετή καριέρα στο NBA, κυρίως όμως από το βάθος του πάγκου. 

13.   Ο Λευκάδιος Χερν και η Μαρτινίκα

🔎Τελευταίο σε αρίθμηση και όχι σε σημασία, η σχέση της Μαρτινίκας με την Ελλάδα. Ο Λευκάδιος Χερν, ένα γνήσιο τέκνο της Λευκάδας (απ’ όπου πήρε και το όνομά του) που εξελίχθηκε στον εθνικό ποιητή της Ιαπωνίας, και τον άνθρωπο που άνοιξε την ζάπλουτη ιαπωνική λογοτεχνία στη Δύση, είχε επισκεφθεί τη Μαρτινίκα κι έμεινε εκεί δύο χρόνια! Το διάστημα 1887-1889 εργαζόταν ως ανταποκριτής ενός αμερικανικού περιοδικού και στο διάστημα που έμεινε εκεί έγραψε και δύο βιβλία. Το 1890, βέβαια, εγκαταστάθηκε στην Ιαπωνία, όπου και μεγαλούργησε.

Δύο πόλεις μαλώνουν για έναν βράχο από γρανίτη!

 

Για ποιο λόγο να μαλώνουν δύο γειτονικές πόλεις; Παλαιότερα ήταν πιο καθαρά τα πράγματα: Μια εύφορη κοιλάδα, ένα γεφύρι, ένα λιμανάκι, βρε αδερφέ. Να βγαίνουν τα μαχαίρια, όμως, για έναν βράχο από γρανίτη, είναι δυνατόν; Κι όμως, είναι, αν αυτός ο βράχος έχει γίνει πια τουριστικό αξιοθέατο και αποφέρει μεγάλα κέρδη.

🔎Ας πάμε ένα ταξίδι στην Κολομβία, όπου συμβαίνουν όλα αυτά. Στην επαρχία Αντιόκια, στα βορειοδυτικά της χώρας, όπου πρωτεύουσα είναι το διαβόητο Μεντεγίν με τα κοκαϊνο-καρτέλ του. Για την ακρίβεια, θα ταξιδέψουμε περίπου 80 χλμ. ανατολικά από το Μεντεγίν. Εκεί θα βρούμε ένα σπάνιο γεωλογικό φαινόμενο, έναν τεράστιο γρανιτένιο μονόλιθο, που βρίσκεται ανάμεσα στις πόλεις Γκουαταπέ και Ελ Πενιόλ.

🔎 Εδώ τελειώνουν τα ξεκάθαρα κι αρχίζουν τα μπερδεμένα. Ακόμα και το όνομα αυτού του τουριστικού αξιοθέατου μπερδεμένο είναι. Αλλού το λένε «El Penon de Guatape», δηλαδή «Το Κατσάβραχο του Γκουαταπέ»! Κι αλλού «La Piedra de El Penol», δηλαδή «ο Βράχος του Πενιόλ». Ένας βράχος, δύο ονόματα δηλαδή. Μύλος.

🔎Γιατί αυτή η διαμάχη; Για το χρήμα, φυσικά. Από τότε που αυτός ο τεράστιος βράχος (ύψους 220 μέτρων) έγινε αξιοποιήσιμος τουριστικά, οι ντόπιοι κατάλαβαν ότι μπορούν να βγάλουν πολλούς παράδες, με πολλούς τρόπους. Αλλά αντί να τα συμφωνήσουν μεταξύ τους, θέλουν να βγάλουν ο ένας το μάτι του άλλου. Συμβαίνουν κι αλλού, λοιπόν.

🔎Ας το πάρουμε από την αρχή. Πριν φτάσουν στην περιοχή οι Ισπανοί κονκισταδόρες, οι κατακτητές, οι ντόπιοι κάτοικοι (που ανήκαν στην φυλή Ταχάμι) ζούσαν ειρηνικά μεταξύ τους. Τον βράχο, που σύμφωνα με τους γεωλόγους βρίσκεται εκεί για 65 εκατομμύρια χρόνια (!), τον έβλεπαν ως κάτι θεϊκό και τον προσκυνούσαν σαν κατοικία των πνευμάτων. Λόγω της λείας επιφάνειας, όμως, κανείς δεν μπορούσε να σκαρφαλώσει στην κορυφή του.

🔎Οι Ισπανοί έφτασαν στην περιοχή το 1714. Θαύμασαν το βράχο μεν, αλλά τον άφησαν στην ησυχία του. Απλά ονόμασαν την περιοχή Γκουαταπέ, από την λέξη των ντόπιων που σημαίνει «βράχος και νερό». Κι όταν γράφουμε την περιοχή, εννοούμε ό,τι είχε σχέση με την περιοχή, από τον βράχο μέχρι τον ποταμό που κυλούσε εκεί, αλλά και την πόλη, που θεμελιώθηκε το 1811. O οικισμός Ελ Πενιόλ υπήρχε ήδη, ήταν μεγαλύτερος (ακόμα είναι), αλλά βρισκόταν πιο μακριά από τον βράχο, που εξελίχθηκε σε κομβικό σημείο της περιοχής. Οι κάτοικοι του Ελ Πενιόλ, πάντως, θεωρούσαν την περιοχή δική τους.

🔎Επί δεκαετίες οι κάτοικοι του Μεντεγίν γνώριζαν για τον βράχο, αλλά κανείς δεν έμπαινε στον κόπο να ταξιδέψει ως εκεί για να τον δει. Πόσο μάλλον τουρίστες. Ακόμα και σήμερα, που η τουριστική κίνηση έχει αυξηθεί κατά πολύ στην Κολομβία, τα ταξίδια στο Μεντεγίν είναι απ’ αυτά που χαρακτηρίζονται «περιπετειώδη». Η περιοχή παρέμεινε αναξιοποίητη, με τους κατοίκους να ασχολούνται με την καλλιέργεια καφέ, την εκτροφή αγελάδων και ένα μικρό ορυχείο χρυσού. Και την κόκα, βέβαια, οι παράνομοι.

🔎Στοιχεία για το αν κατάφερε να ανέβει κανείς στην κορυφή από τους παλιούς δεν υπάρχουν. Η φυλή των Ταχάμι ξεκληρίστηκε, αλλά από την προφορική παράδοση δεν αναφέρεται κάτι τέτοιο. Ιστορικά, λοιπόν, ο πρώτος που αναφέρεται ως «κατακτητής» του βράχου είναι ο Λουίς Εδουάρδο Βιγιέγκας Λόπεζ, στις 16 Ιουλίου 1954. Η ανάβαση κράτησε πέντε ολόκληρες μέρες! Σε κάθε βήμα του έπρεπε να καρφώνει ατσάλινα καρφιά στο γρανίτη για να προχωράει, οι προεξοχές είναι ελάχιστες.

🔎(Σημείωση: Σήμερα, στην κορυφή του βράχου ανάμεσα στα άλλα υπάρχει κι ένα άγαλμα του Λόπεζ, φιλοτεχνήθηκε μόλις το 2008).

🔎Ο Λόπεζ αποδείχτηκε διορατικός επιχειρηματίας, εκτός από ικανός ορειβάτης. Βλέποντας την εξαιρετική θέα από την κορυφή, κατάλαβε ότι μπορούσε να το «πουλήσει» το πράγμα ως τουριστικό αξιοθέατο. Έτσι, διαπραγματεύτηκε και «αγόρασε» τον βράχο από τον δήμαρχο του Γκουαταπέ. Ο οποίος τότε νόμιζε ότι τον έπιασε κορόιδο, αφού τόσο ο βράχος, όσο και η γύρω περιοχή είναι απολύτως ακατάλληλα για καλλιέργεια.

🔎Βάλθηκε να λαξεύει το βράχο ο Λόπεζ και τα συνεργεία του και τελικά έφτιαξαν μια σειρά από σκάλες. Συνολικά 708 είναι τα σκαλοπάτια που πρέπει να ανέβει κανείς αν θέλει να φτάσει στην κορυφή του βράχου. Ο Λόπεζ τοποθέτησε ένα κιόσκι στην αρχή της σκάλας και απαιτούσε εισιτήριο για όποιον ήθελε να ανέβει.

🔎(Σημείωση: Και σήμερα το «εισιτήριο ανάβασης» είναι 25.000 κολομβιανά πέσος, δηλαδή περίπου 6 ευρώ).

🔎Εκεί ξεκίνησε και η διαμάχη. Φωνάζανε οι κάτοικοι του Ελ Πενιόλ, με ποιο δικαίωμα πουλήσατε εσείς το βράχο; Δικός σας είναι; Τότε ήταν που του έδωσαν το δικό τους όνομα. Τα πράγματα, όμως, δεν άλλαξαν, η κεντρική κυβέρνηση της Κολομβίας είχε σημαντικότερα πράγματα να ασχοληθεί απ’ αυτό.

🔎Η περιοχή, πάντως, ήλθε στο εθνικό προσκήνιο το 1971. Τότε η κεντρική κυβέρνηση αποφάσισε να φτιάξει ένα μεγάλο υδροηλεκτρικό φράγμα στην περιοχή, να συγκρατήσει τα νερά του ποταμού Γκουαταπέ, και να λύσει το πρόβλημα ηλεκτροδότησης όλου του Μεντεγίν, ου μην όλης της επαρχίας. Μιλάμε για κολοσσιαίο έργο. Πλην όμως, από τις μελέτες που έγιναν αποδείχτηκε ότι η τεχνητή λίμνη, που θα σχημάτιζαν τα νερά, θα βύθιζε όλη την πόλη του Ελ Πενιόλ.

🔎Σιγά τα αυγά. Η κυβέρνηση δεν ασχολήθηκε ούτε καν να αποζημιώσει τους κατοίκους παρά ελάχιστα. Τους ειδοποίησε μόνο ότι θα πρέπει να… μετακινήσουν την πόλη τους μερικά χιλιόμετρα πιο δυτικά, για να μην πνιγούν. Θέλοντας και μη, οι κάτοικοι του Ελ Πενιόλ συμφώνησαν. Υπάρχει ακόμα η φημολογία ότι το έκαναν με την… υπόσχεση ότι, σαν αντάλλαγμα, θα τους δίνονταν τα δικαιώματα του βράχου, για να τον εκμεταλλευθούν. Αλλά κάτι τέτοιο δεν έγινε, προς μεγάλη τους αγανάκτηση.

🔎Το φράγμα έγινε, το Ελ Πενιόλ μετακινήθηκε, η περιοχή εκσυγχρονίστηκε βίαια. Απέκτησε ηλεκτρισμό, σύγχρονα κτίρια, ασφαλτοστρωμένους δρόμους και… τουρίστες. Η κορυφή του βράχου πια φιλοξενεί καφετέριες, μαγαζάκια με σουβενίρ (μέχρι και αυθεντικά κομματάκια του βράχου πωλούνται, παρ' ότι τυπικά απαγορεύεται) και μια εξέδρα με σιδερένια κάγκελα, όπου οι τουρίστες μπορούν να βγάλουν τις selfies τους στην άκρη του βράχου χωρίς να κινδυνεύουν.

🔎Ποιος εκμεταλλεύεται ακόμα τον βράχο; Ο δήμος του Γκουαταπέ πέτυχε να αναγνωριστεί ως εθνικό μνημείο κληρονομιάς, οπότε τα «δικαιώματα» του ορειβάτη Λόπεζ χάθηκαν σ’ ένα βράδυ. Η δημαρχία του Ελ Πενιόλ σέρνει συνεχώς το θέμα στα δικαστήρια, αλλά γενικά υπάρχει απροθυμία της δικαιοσύνης να παρέμβει.

🔎Οι κάτοικοι, μάλιστα, του Γκουαταπέ σε μια έξαρση τοπικισμού αποφάσισαν κάτι απίθανο: Να…γράψουν με λευκή μπογιά το όνομα της πόλης τους με τεράστια κεφαλαία γράμματα στη δυτική πλευρά του βράχου! Με το που ξεκίνησαν, όμως, και ολοκλήρωσαν το πρώτο γράμμα «G» τους πήραν είδηση οι κάτοικοι του Ελ Πενιόλ και αμέσως πάνω από 10.000 άνθρωποι έτρεξαν στο βράχο.

🔎Υπό το φόβο εκτεταμένων και αιματηρών επεισοδίων (είναι κανόνας οι κάτοικοι να είναι οπλισμένοι σ’ αυτές τις περιοχές) η αστυνομία με τη συνδρομή και του στρατού (!) σταμάτησε το βάψιμο. Έμεινε, λοιπόν, το "G" και μόνο μία γραμμή από το δεύτερο γράμμα "U", που μοιάζει βέβαια με "I"…

Καβάλα στο Μαλάουι; Ιτέα στη Μαδαγασκάρη; Πάτρα στο Μπαγκλαντές; Ένας κόσμος γεμάτος Ελλάδα!

 🔎Το ξέρεις πως υπάρχουν 20 πόλεις στις ΗΠΑ που ονομάζονται Κόρινθος; Ότι υπάρχει Πέλλα στη Βολιβία; Σάμος στη Σερβία; Πάργα στην Ακτή Ελεφαντοστού; Σητεία στο Τσαντ; Γεράνι στο Αφγανιστάν; Κιάτο στην Τόνγκα;

 🔎 Σταματάω εδώ το teaser για να διαβάσεις παρακάτω, διότι θα μπορούσα να γράψω σελίδες ολόκληρες. Τελικά τα ονόματα ελληνικών πόλεων δεν είναι τόσο σπάνια, όσο νομίζουμε. Μπορεί να μην είναι τόσο κοινά, όπως τα αγγλικά ή τα ισπανικά, αλλά όταν ξεκινήσαμε αυτή την έρευνα δεν περιμέναμε να βρούμε Κορώνη στην Ινδονησία, Βούλα στο Κογκό και Καβάλα στο Μαλάουι.

 🔎 Οι περισσότεροι νομίζουν ότι οι μόνες "διεθνείς" πόλεις της Ελλάδας είναι η Αλεξάνδρεια, η Τρίπολη, η Αθήνα. Κι όμως, υπάρχουν 86 (!) ονόματα ελληνικών οικισμών (όχι χωριουδάκια, πόλεις, χωριά ή δήμοι με πληθυσμό άνω των 1.000 κατοίκων σύμφωνα με την απογραφή του 2021) που έχουν τουλάχιστον μία άλλη πόλη με το ίδιο όνομα κάπου στον κόσμο, κοντά μας ή μακριά μας.

 🔎 Και να φανταστείς ότι δεν έχουμε βάλει καθόλου μέσα σ' αυτή την έρευνα τους οικισμούς με ονόματα Αγίων, ούτε μετάφραση (π.χ. Νεάπολη ή Newtown), ούτε καν και πολύ διαφορετική ορθογραφία (Επισκοπή και Peshkopi). Αν βάζαμε κι αυτά, οι "ομώνυμες" πόλεις θα ήταν εκατοντάδες, μπορεί και χιλιάδες.

 🔎 Ολόκληρη η λίστα είναι μια έκπληξη. Υπάρχουν πόλεις μικρές, οι οποίες δεν θα πάει το μυαλό σου πόσο "δημοφιλείς" είναι. Και για να κάνουμε τα πράγματα πιο συγκεκριμένα, βάλαμε σε παρένθεση το όνομα του οικισμού (ή τα ονόματα, σε λίγες περιπτώσεις) στο λατινικό αλφάβητο, όπως έγινε η αναζήτηση. Χρησιμοποιήσαμε την πιο απλή ορθογραφία, εκτός από τις περιπτώσεις που (για διάφορους λόγους) έχει επικρατήσει αλλιώς στο λατινικό αλφάβητο (Rhodes αντί για Ρόδος, Athens αντί για Αθήνα, Corfu αντί για Κέρκυρα κτλ).

 🔎 Τελευταία διευκρίνιση: Το ότι υπάρχει ίδιο όνομα δεν σημαίνει στις περισσότερες περιπτώσεις ότι έχει σχέση με την Ελλάδα. Μπορεί να υπάρχει ομόηχη λέξη με άλλο νόημα στην τοπική γλώσσα. Αλλά έχει κι αυτό τη σημασία του. 

Κόρινθος (Corinth, Corinto): 48

Το πιο δημοφιλές ελληνικό όνομα έχει σχέση και με το αρχαίο παρελθόν της πόλης, αλλά και το χριστιανικό της (εκεί δίδαξε ο Απόστολος Παύλος και απηύθυνε τις βιβλικές επιστολές Προς Κορινθίους). Ως Corinth βρίσκουμε 20 πόλεις στις ΗΠΑ, μία στη Γρενάδα και μία στη Νέα Ζηλανδία. Συνολικά 13 οικισμοί Corinto βρίσκονται στην Κολομβία, τέσσερις στην Ονδούρα, τρεις στο Μεξικό, δύο στη Νικαράγουα κι από ένας σε Ελ Σαλβαδόρ, Φιλιππίνες, Γουινέα-Μπισάου και Βραζιλία.

Αλεξάνδρεια (Alexandria, Alessandria): 32

Στην αρχαιότητα λογικά θα ήταν χωρίς αντίπαλο το όνομα. Και πάλι, όμως, Αλεξάνδρειες βρίσκουμε άλλες 32 (!) εκτός από αυτήν της Ημαθία, σε 12 άλλες χώρες εκτός από την Ελλάδα. Μια ντουζίνα απ’ αυτές βρίσκονται στις ΗΠΑ, από τρεις σε Νότια Αφρική, Ρουμανία και Τζαμάικα (!), δύο σε Καναδά, Ιταλία, και Βραζιλία κι από μία στη Μοζαμβίκη, στη Βρετανία, στη Βουλγαρία και την Αυστραλία. Και, βέβαια, η περίφημη Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, η μεγαλύτερη απ’ όλες.

Σέρρες (Serres, Ceres): 31

Με την ορθογραφία Serres βρίσκουμε επτά πόλεις και χωριά στη Γαλλία και από μία σε Ισπανία και Γερμανία. Το Ceres είναι πιο δημοφιλές, αφού απαντάται σε 22 διαφορετικούς οικισμούς και 12 διαφορετικές χώρες! Οκτώ βρίσκονται στις ΗΠΑ, από δύο σε Ολλανδία, Ιταλία και Νότια Αφρική κι από ένα σε Ρουμανία, Μεξικό, Μεγάλη Βρετανία, Γαλλία, Βραζιλία, Αυστραλία, Αργεντινή και Κούβα.

Αθήνα (Athens, Atenas): 30

Οι 23 από τις 30 άλλες Αθήνες που υπάρχουν στον κόσμο βρίσκονται στις ΗΠΑ. Επίσης έχουμε μία στη Ζιμπάμπουε, δύο στην Κολομβία και μία σε Βενεζουέλα, Μεξικό, Κόστα Ρίκα, Βραζιλία.

Σάμη (Sami): 30

Επίσης μια λέξη που σημαίνει διαφορετικά πράγματα σε πολλές γλώσσες, αυτό την απαντάμε πολύ συχνά: τέσσερις στο Αφγανιστάν, από τριες σε Πακιστάν, Μάλι, Γκάμπια, από δύο σε Σιέρα Λεόνε, Νίγηρα, Μιανμάρ, Νότια Κορέα, Βόρεια Κορέα και Λαϊκή Δημοκρατία του Κογκό και από μία σε Περού, Ιράν, Ινδία, Ινδονησία και Μπενίν!

Σπάρτη (Sparti, Sparta): 25

Με την ορθογραφία Sparti βρίσκουμε μία πόλη μόνο, στην Τοσκάνη της Ιταλίας. Αλλά ως Sparta υπάρχουν άλλες 24, οι 19 εκ των οποίων στις ΗΠΑ. Κι από μία σε Νότια Αφρική, Ουκρανία, Τουρκία, Ρωσία και Καναδά.  

Ρίο (Rio): 25

Ως πρώτο συνθετικό, το Ρίο είναι μακράν το πιο διαδεδομένο όνομα ελληνικής πόλης (σημαίνει ποταμός στα ισπανικά), το βρίσκουμε σε εκατοντάδες πόλεις και χωριά. Σαν μοναδικό όνομα βρίσκεται σε 11 πόλεις στις ΗΠΑ, τρεις στην Πορτογαλία και την Ισπανία, δύο στην Ιταλία και από μία σε Σενεγάλη, Σουηδία, Περού, Μεξικό, Βραζιλία και Ινδονησία.

Φιλαδέλφεια (Philadelphia): 23

Εκτός από την πασίγνωστη πόλη της Πενσιλβάνια υπάρχουν άλλες 11 με αυτό το όνομα στις ΗΠΑ, δύο στη Βραζιλία και από μία σε Ζιμπάμπουε, Γερμανία, Νότια Αφρική, Παραγουάη, Ναμίμπια, Λιβερία, Ιορδανία, Τζαμάικα και Κόστα Ρίκα.

Γάζι (Gazi): 23

Σημαίνει άλλο πράγμα στις ιρανικές γλώσσες βέβαια, αλλά το βρίσκουμε εκτός της Ελλάδας σε 8 οικισμούς στην Τουρκία, 5 στοΙράν, 3 στο Πακιστάν, 2 στο Αφγανιστάν και τη Λαϊκή Δημοκρατία Κογκό κι από μία σε Κένια, Καμερούν και Κεντροαφρικανική Δημοκρατία.

Σμύρνη (Smyrna): 21

Η πόλη στην Τουρκία λέγεται πια Ιζμίρ, ωστόσο υπάρχουν 20 Σμύρνες στις ΗΠΑ και μία στο Μεξικό!

Σκάλα (Skala): 19

Υπάρχουν 11 κωμοπόλεις και χωριά που λέγονται Σκάλα στην Ελλάδα, αλλά και πέντε στην Τσεχία, τέσσερα στην Πολωνία, τρία στην Ουκρανία, από δύο σε Ρωσία και Βουλγαρία και ένα σε Σλοβακία, Βόρεια Μακεδονία και Σουηδία.

Πύλη (Pili): 19

Υπάρχουν 17 οικισμοί με το όνομα Pili στις… Φιλιππίνες (λογικό, Pilipinas είναι το όνομα της χώρας στην τοπική γλώσσα τανγκαλόγκ), κι επίσης ένας στην Κίνα κι άλλος ένας στη Λιθουανία.

Πέλλα (Pella): 14

Το όνομα της πρωτεύουσας της αυτοκρατορίας του Μεγάλου Αλεξάνδρου προκαλεί ενδιαφέρον σε πολλά μέρη της γης, αλλά προφανώς η λέξη είναι τέτοια που σημαίνει άλλα πράγματα σε διαφορετικές γλώσσες. Τρεις πόλεις ονομάζονται Πέλλα στις ΗΠΑ, από δύο σε Νιγηρία, Ιταλία και Μπουρκίνα Φάσο (!) κι από μία σε Νότια Αφρική, Ρωσία, Παπούα Νέα Γουινέα, Βολιβία και Αυστραλία.

Πέτα (Peta): 13

To όνομα της κωμόπολης της Άρτας το συναντάμε σε τρία μέρη στην Ουγκάντα, δύο σε Ινδονησία και Μπουρκίνα Φάσο κι από ένα σε Σερβία, Μοζαμβίκη, Μιανμάρ, Ινδία, Αγκόλα, Αλβανία.

Ρόδος (Rhodes): 13

Οι εννέα από τις 13 πόλεις βρίσκονται στις ΗΠΑ , δύο στη Νότια Αφρική και από μία σε Γαλλία και Αυστραλία.

Πέτρα (Petra): 11

Εκτός από την ιστορική πόλη της Ιορδανίας, έχουμε τρία μέρη με αυτό το όνομα στη Ρουμανία, δύο στην Ισπανία και από ένα επίσης σε ΗΠΑ, Μεξικό, Ινδονησία, Μπουρκίνα Φάσο και Κύπρο.

Άφρα (Afra): 11

Κεφαλοχώρι στην Κέρκυρα, αλλά έχουμε 5 πόλεις μ’ αυτό το όνομα στο Μαρόκο, δύο στο Ιράν και το Μπαγκλαντές και από μία σε Συρία και Αλγερία.

Πάτρα (Patra, Patras): 11

Aπό δύο σε Πακιστάν, Ινδονησία και Αφγανιστάν κι από μία σε Ρωσία, Ινδία, Κογκό και Μπαγκλαντές. Με τελικό –s πόλη μ’ αυτό το όνομα βρίσκουμε και στην Ανδαλουσία της Ισπανίας.

Πανόραμα (Panorama): 11

Κάπως… διεθνής η λέξη, οπότε λογικό είναι να τη βρίσκουμε κι αλλού, εκτός από τον ομώνυμο δήμο της Θεσσαλονίκης. Υπάρχουν από δύο χωριά μ’ αυτό το όνομα στη Νότια Αφρική, την Ινδονησία και τη Γουατεμάλα! Κι από ένα στη Νέα Ζηλανδία, την Ιταλία, τη Γρενάδα, την Βραζιλία και την Κολομβία.

Μαραθώνας (Marathon): 10

Οκτώ από τις δέκα πόλεις με το ιστορικό όνομα βρίσκονται στις ΗΠΑ, μία στον Καναδά και μία στην Αυστραλία.

Καβάλα (Kavala): 10

Είτε το πιστεύεις, είτε όχι, ισχύει! Στη Φινλανδία, μάλιστα, και στην Ακτή Ελεφαντοστού υπάρχουν δύο μικρές πόλεις που ονομάζονται Καβάλα! Βρίσκουμε, επίσης, στα νησιά Φίτζι (!), το Μαλάουι (!), τη Σερβία, την Τουρκία και τη Ζάμπια.

Αρτα (Arta): 10

Τρεις οικισμοί με το όνομα Άρτα υπάρχουν στην Ισπανία, δύο στην Αλβανία και από ένας σε Τζιμπουτί, Σουηδία, Ρωσία, Ιταλία και Αζερμπαϊτζάν.

Κως (Kos): 10

Με διαφορετική σημασία βέβαια, αλλά υπάρχουν δύο πόλεις μ’ αυτό το όνομα στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και από μία σε Σλοβακία, Σερβία, Ναμίμπια, Παπούα Νέα Γουινέα, Παλιστάν, Μαυροβούνιο, Γκαμπόν και Βουλγαρία.

Λάμπη (Lambi): 10

Εκτός από την κωμόπολη του Ρεθύμνου Λάμπη βρίσκουμε (δύο μάλιστα) στην Λαϊκή Δημοκρατία του Κογκό, στα Νησιά Σολομώντα, στο Πακιστάν, την Ινδία, την Αϊτή, τη Γουινέα, τα Νησιά Φερόε, το Καμερούν και το Κογκό.

Κύμη (Kimi): 9

Δημοφιλές όνομα στην Αφρική! Δύο χωριά στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κογκό κι από ένα σε Τσαντ, Σενεγάλη, Μάλι και Καμερούν. Επίσης από ένα σε Ινδία, Ινδονησία και Νότια Κορέα.

Τρίπολη (Tripoli): 8

Σχετικά λίγες οι πόλεις, αλλά πολύ σημαντικές. Η πρωτεύουσα της Λιβύης και μια από τις μεγαλύτερες πόλεις του Λιβάνου. Υπάρχουν, επίσης, τέσσερις στις ΗΠΑ, μία στη Τζαμάικα και μία στην Ονδούρα.

Μόρια (Moria): 8

Υπάρχουν τέσσερις πόλεις στη Γουινέα μ’ αυτό το όνομα. Κι από μία σε Νότια Αφρική, Σιέρα Λεόνε, Παπούα Νέα Γουινέα και Μοζαμβίκη.

Ιθάκη (Ithaca): 7

Βρίσκουμε έξι πόλεις στις ΗΠΑ και μία στην Αυστραλία.

Πάλαιρο (Palero): 7

Τα έξι από τα επτά χωριά με αυτό το όνομα βρίσκονται στη Δομηνικανή Δημοκρατία (!) και ένα στην Ινδονησία.

Χώρα (Chora): 7

Βρίσκουμε δύο πόλεις στο Πακιστάν και από μία σε Ζιμπάμπουε, Μοζαμβίκη, Μολδαβία, Ιράν και Βραζιλία.

Μάκρη (Makri): 7

Από τρεις πόλεις βρίσκουμε σε Ινδία και Πακιστάν και μία στη Ζάμπια.

Δελφοί (Delphi): 6

Εκτός από τον πασίγνωστο ελληνικό τόπο βρίσκουμε πέντε μικρούς οικισμούς στις ΗΠΑ κι έναν στην Ουγκάντα!

Ηλιούπολη (Heliopolis): 5

Σε τελείως διαφορετικά μέρη μεταξύ τους, από μία σε Αίγυπτο, Αλγερία, Λίβανο, Βραζιλία και Κολομβία.

Σάμος (Samos): 5

Από δύο μικρές πόλες σε ΗΠΑ και Ισπανία και μία στη Σερβία.

Μεσοποταμία (Mesopotamia): 5

Και οι 5 στην ήπειρο της Αμερικής (ΗΠΑ, Άγιος Βικέντιος, Τρίνινταντ-Τομπάγκο, Τζαμάικα, Κολομβία), εκτός από την κωμόπολη της Καστοριάς.

Πάτμος (Patmos): 5

Τέσσερις πόλεις με όνομα Πάτμος υπάρχουν στις ΗΠΑ και μία στην Ολλανδία.

Πάργα (Parga): 4

Μικρές πόλεις με το όνομα Πάργα βρίσκουμε στην Ισπανία, την Κίνα, τη Χιλή και την Ακτή Ελεφαντοστού!

Αγιά (Agia): 4

Προφανώς σημαίνει κάτι άλλο στις χώρες που το συναντάμε, αλλά «Αγιά» βρίσκει κανείς σε Τσαντ, Νιγηρία, Ινδία και Μπαγκλαντές!

Θήρα (Thera): 4

Εκτός της Σαντορίνης υπάρχουν πόλεις με αυτό το όνομα στις ΗΠΑ, το Πακιστάν, στην Ινδία και την Ακτή Ελεφαντοστού!

Λάρισα (Larissa): 4

Υπάρχουν δύο πόλεις στις ΗΠΑ, μία στο Μαρόκο και μία στη Συρία.

Πόρος (Poros): 3

Μ’ αυτό το όνομα υπάρχουν πόλεις στη Ρωσία, το Μαυροβούνιο και τη Νιγηρία.

Βούλα (Voula): 3

Δύο μικρές πόλεις λέγονται έτσι στο Κογκό και μία στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία.

Σέρβια (Servia): 3

Και οι τρεις πόλεις με όνομα ίδιο μ’ αυτή της Κοζάνης βρίσκονται στις ΗΠΑ, σε διαφορετικές πολιτείες (Δυτική Βιρτζίνια, Ουάσιγκτον, Ιντιάνα). Κι έχουν περισσότερη σχέση με τη Σερβία παρά με την Ελλάδα.

Νευροκόπι (Nevrokopi): 3

Εκτός από την κωμόπολη της Δράμας, υπάρχουν δύο οικισμοί στη Βόρεια Μακεδονία και ένας στη Βουλγαρία.

Λιβαδειά (Livadia): 3

Εκτός από ένα χωριό της Κύπρου υπάρχουν και δύο μικρές πόλεις στη Ρουμανία.

Λητή (Liti): 3

Το ίδιο όνομα με την κωμόπολη της Θεσσαλονίκης έχουν οικισμοί στην Ινδονησία, τη Μοζαμβίκη και την Αιθιοπία!

Πάρος (Paros): 3

Ρουμανία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη και Αρμενία έχουν Πάρο, όπως και το Αιγαίο μας.

Κορώνη (Koroni): 3

Εκτός από την Ελλάδα βρίσκουμε οικισμό μ’ αυτό το όνομα στο Μάλι, την Ινδονησία και τη Μικρονησία.

Σητεία (Sitia): 3

Από τις τρεις πόλεις οι δύο βρίσκονται στο Τσαντ (!) και η μία στη Βραζιλία.

Χανιά (Chania): 3

Δύο πόλεις βρίσκονται στο Πακιστάν και μία στη Γκάνα!

Γεράνι (Gerani): 3

Χωριό στα Χανιά, αλλά και στην Κύπρο, το Μαυροβούνιο και το Αφγανιστάν.

Γέργερη (Gergeri): 2

Εκτός της Κρήτης Γέργερη βρίσκεται και στην Αλβανία, αλλά και στην Αρμενία.

Ταύρος (Tavros): 2

Εκτός από το ομώνυμο χωριό στην Κύπρο βρίσκουμε ένα και στην Αρμενία!

Ζάκυνθος (Zante):2

Υπάρχει πόλη στις ΗΠΑ (Καλιφόρνια), αλλά και στη Λετονία.

Λαμία (Lamia): 2

Πόλη με το όνομα Λαμία βρίσκουμε εκτός της Ελλάδας και στη Νιγηρία και στην Ιταλία.

Κέρκυρα (Corfu): 2

Δύο μικρές πόλεις μ’ αυτό το όνομα βρίσκονται στις ΗΠΑ.

Κοζάνη (Kozani): 2

H μεγαλύτερη πόλη της Δυτικής Μακεδονίας έχει «δίδυμες» σε Αλβανία και Νότια Αφρική!

Μελίκη (Meliki): 2

Το ίδιο όνομα με την κωμόπολη της Ημαθίας βρίσκεται και στην Τουρκία, αλλά και στη Λιβερία!

Κιάτο (Kiato): 2

Δύο πόλεις με αυτό το όνομα βρίσκονται στην Ινδία και στην Τόνγκα.

Επισκοπή (Episkopi): 2

Και τα δύο χωριά βρίσκονται στην Κύπρο.

Πτολεμαϊδα (Ptolemais): 2

Τη βρίσκουμε και στο Ισραήλ και στη Λιβύη!

Μάλλια (Mallia): 2

Και στην Κύπρο βρίσκεται, αλλά και στην Ινδία.

Θήβα (Thiva, Thebes): 2

Και οι δύο πόλεις μ’ αυτό το όνομα βρίσκονται στις ΗΠΑ (Ιλινόι και Άρκανσο).

Άργος (Argos): 2

Δύο πόλεις στις ΗΠΑ, Ιντιάνα και Καλιφόρνια.

Σαλαμίνα (Salamis): 2

Η μία πόλη στην Κύπρο βέβαια και η άλλη στη Νότια Αφρική.

Δάφνη (Daphne): 2

Με αυτή την ορθογραφία, δύο πόλεις στις ΗΠΑ.

Μαρμάρι (Marmari): 1

Χωριό με αυτό το όνομα βρίσκουμε και στο νότιο Τσαντ!

Γαλατάς (Galatas): 1

Υπάρχει χωριό με το όνομα Γαλατάς και στην Αϊτή!

Δράμα (Drama): 1

Υπάρχει ένα χωριό με αυτό το όνομα στη Βουλγαρία, στο διαμέρισμα του Γιαμπόλ.

Βέροια (Veria): 1

Βρήκαμε έναν οικισμό στη Γαλλία, στην επαρχία France-Comte.

Σέλερο (Selero): 1

Εκτός από το κεφαλοχώρι στην Ξάνθη υπάρχει και μικρή πόλη με το ίδιο όνομα στη Λομβαρδία της Ιταλίας.

Λιβάδι (Livadi): 1

Υπάρχουν τέσσερα χωριά που λέγονται «Λιβάδι» στην Ελλάδα, αλλά υπάρχει κι ένα στη Γεωργία!

Αγριά (Agria): 1

Τη βρίσκουμε εκτός από τη Μαγνησία και στο Ρατζαστάν της Ινδίας.

Μώλος (Molos): 1

Υπάρχει ένα χωριό με το ίδιο όνομα στις Φιλιππίνες.

Λίμνη (Limni): 1

Χωριό με αυτό το όνομα υπάρχει και στην Κύπρο.

Ιτέα (Itea): 1

Χωριό με όνομα Itea βρίσκουμε και στη Μαδαγασκάρη!

Λευκάδα (Lefkas): 1

Εκτός από την Ελλάδα τη βρίσκουμε και στην Κύπρο.

Παραλία (Paralia): 1

To δημοφιλέστατο ελληνικό όνομα είναι και όνομα χωριού στο Μπαγκλαντές!

Σαραβάλι (Saravali): 1

Εκτός από προάστιο της Πάτρας είναι και μικρή πόλη στην Ινδία.

Πύργος (Pyrgos): 1

Ένα χωριό στην Κύπρο, στην επαρχία Λάρνακας.

Ασίνη (Asini): 1

Εκτός από το χωριό της Αργολίδας υπάρχει και χωριό στην Παπούα Νέα Γουινέα!

Νεμέα (Nemea): 1

Ιστορική κωμόπολη της Κορινθίας, αλλά και πόλη στη Γουινέα.

Παλλήνη (Pallini): 1

Πόλη με αυτό το όνομα βρίσκουμε στην επαρχία Ορούρο της Βολιβίας.

Ραφήνα (Rafina): 1

Πόλη με αυτό το όνομα υπάρχει και στην κεντρική περιοχή του Τσαντ.

Μέθανα (Methana): 1

Μία μικρή πόλη στο κεντρικό τμήμα της Μιανμάρ.

Ύδρα (Hydra): 1

Στο Αϊνταχο των ΗΠΑ η πόλη.

Aρώνι (Aroni): 1

Χωριό στην Κρήτη, αλλά και στη Ζιμπάμπουε.

Γιατί η Κίνα ρίχνει πυραύλους στην Ταϊβάν;

Μια αποδεκτή απάντηση στο ερώτημα του τίτλου θα ήταν «γιατί μπορεί». Οι Κινέζοι γνωρίζουν ότι μπορούν να απειλούν την ειρήνη σ’ αυτό το νησί, που θεωρούν «δικό τους», αλλά δεν είναι. Ως ένα σημείο, βέβαια. Δεν θα ρισκάρουν και μια απευθείας σύγκρουση με τις ΗΠΑ.

🔎Από την άλλη, πρέπει να δείξουν με κάποιον τρόπο και τη βαθιά τους ενόχληση. O Γουίλιαμ Λάι, ο νέος πρόεδρος της Ταϊβάν, που ορκίστηκε μόλις στις 20 Μαϊου, αντιπροσωπεύει ό,τι ακριβώς φοβάται το καθεστώς του Πεκίνου: Τη λύση των «δύο κινέζικων κρατών». Κάτι που και ο ίδιος και το κόμμα του προωθούν, και φαίνεται να παγιώνεται ως πλειοψηφικό ρεύμα και στον κόσμο.

🔎Για τρίτη συνεχόμενη φορά εκλέγεται πρόεδρος από τη συγκεκριμένη παράταξη, που θέλει ανεξαρτησία για το νησί κι όχι ενός είδους «ενσωμάτωση» στην ηπειρωτική Κίνα. Οι εθνικιστές του Κουομιντάνγκ, οι εκπρόσωποι του «παλαιού» καθεστώτος που διοικούσε όλη την Κίνα πριν τον Μάο Τσε Τουνγκ, αντιμετωπίζονται από την πλειοψηφία (και ειδικά τους νέους) σαν ανόητοι ονειροπόλοι, που νομίζουν ότι οι ΗΠΑ θα τους βοηθήσουν να διώξουν τους κομουνιστές απ’ όλο το αχανές κράτος και θα αναλάβουν πάλι την εξουσία στο Πεκίνο.

🔎Πώς ξεκίνησαν, όμως, όλα;

🔎Ας αρχίσουμε με τα… ονόματα. Φορμόζα, Ταϊβάν, Δημοκρατία της Κίνας, Ελεύθερη Κίνα, Εθνικιστική Κίνα, Λευκή Κίνα, Κινέζικη Ταϊπέι. Είτε το πιστεύετε, είτε όχι, ο δυτικός κόσμος τα τελευταία 70 χρόνια βρήκε επτά (!) διαφορετικά ονόματα για να προσδιορίσει μια από τις πιο μπερδεμένες διοικητικά περιοχές του πλανήτη.

🔎Από το 1949 και μετά η περιοχή αυτή των 168 νησιών (εκ των οποίων το μεγαλύτερο, η Ταϊβάν, καλύπτει το 99,3% της έκτασης και το 99,4% του πληθυσμού) έχει περάσει από 40 κύματα. Κι αυτό, διότι στέγασε (προσωρινά υποτίθεται, αλλά τελικά μονίμως) την κυβέρνηση της Δημοκρατίας της Κίνας, του καθεστώτος δηλαδή που ανατράπηκε από την κομουνιστική επανάσταση του Μάο Τσε Τουνγκ.

🔎Ακόμα πιο παράξενο είναι ότι οι ίδιοι οι κάτοικοι του νησιού, αλλά και οι κάτοικοι της ηπειρωτικής Κίνας, χρησιμοποιούν άλλα, «ιστορικά» ονόματα για την περιοχή!

Ολλανδοί οι νονοί της Ταϊβάν

🔎Το πιο συνηθισμένο πια απ’ αυτά τα ονόματα, το «Ταϊβάν», ήλθε από τους Ολλανδούς. Αλλά οι πρώτοι «νονοί», τουλάχιστον στους δυτικούς χάρτες, ήταν οι Πορτογάλοι. Δεν έχει διασωθεί ποιος θαλασσοπόρος έβαλε στο χάρτη το μεγάλο νησί (που έχει έκταση 36.000 τ.χλμ., δηλαδή όση η Πελοπόννησος και η Στερεά Ελλάδα μαζί). Το 1542 συνέβη αυτό, και κατά τα θρυλούμενα ο καπετάνιος άκουσε τη γνώμη του πληρώματος και χαρτογράφησε το νησί με το όνομα «Ilha Formosa», δηλαδή «το όμορφο νησί»!

🔎Το 1622 η ολλανδική Εταιρεία Ανατολικών Ινδιών προσπάθησε να εγκαταστήσει έναν παραθαλάσσιο εμπορικό σταθμό, αλλά η αποστολή αποδεκατίστηκε από τους ντόπιους. Δύο χρόνια αργότερα (το 1624), αυτή τη φορά μετά από συνεννόηση με τους Κινέζους μανδαρίνους (τότε κυβερνούσε η δυναστεία των Μινγκ) δημιουργήθηκε ένα μικρό φρούριο σε μια περιοχή, η οποία κατοικούνταν από την γηγενή φυλή «Ταϊγιουάν». Αυτό ήταν. Οι Ολλανδοί ονόμασαν μεν τον οικισμό «φρούριο Ζηλανδία», αλλά έδωσαν το όνομα Ταϊβάν σε όλο το νησί.

🔎Οι Ολλανδοί κατάφεραν να κρατήσουν πόστα στο νησί ως το 1662. Από τότε και ως το 1895 η Ταϊβάν αποτέλεσε επαρχία της εκάστοτε κινέζικης αυτοκρατορίας. Το 1895, όμως, το νησί πέρασε στην κυριαρχία της Ιαπωνίας, μετά την ήττα των Κινέζων στον Α’ Σινο-ιαπωνικό πόλεμο (1894-95).

🔎Οι Ιάπωνες αντιμετώπισαν πολυετή ανταρτοπόλεμο, αλλά με τα χρόνια εφάρμοσαν και πολιτικές αφομοίωσης (π.χ. έδιναν ιαπωνικά ονόματα στους ντόπιους) και αναγκαστικής μετανάστευσης: Περισσότεροι από 1 εκ. Ιάπωνες μετακόμισαν στην Ταϊβάν στα 50 χρόνια της ιαπωνικής κυριαρχίας.

🔎Στο διάστημα αυτό, η ηπειρωτική Κίνα είχε κάνει τη δική της επανάσταση. Από το 1911 είχε ανατρέψει τον αυτοκράτορα και είχε εγκαθιδρύσει τη δημοκρατία. Από τη δεκαετία του 1930 έβλεπε κι άλλα εδάφη της να κατακτώνται από τους Ιάπωνες (Μαντζουρία, Μογγολία κτλ.). Όταν τελείωσε, λοιπόν, ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, όλα τα «εξωτερικά» εδάφη της ηττημένης Ιαπωνίας επεστράφησαν στους προηγούμενους κατόχους της. Άρα και η Ταϊβάν στην Δημοκρατία της Κίνας.

🔎Στις 25 Οκτωβρίου 1945 ο Ιάπωνας στρατηγός Άντο υπέγραψε τη συνθήκη παράδοσης και λίγο μετά οι Ιάπωνες έφυγαν. Το κείμενο, όμως, ήταν έτσι γραμμένο που δεν αποσαφήνιζε σε ποιον παραδίδονται! Εκείνοι που ανέλαβαν ήταν οι δυνάμεις της Δημοκρατίας της Κίνας (οι εθνικιστές δηλαδή της Κουομιντάνγκ) αλλά ο κινέζικος εμφύλιος τότε βρισκόταν σε εξέλιξη, οπότε ήταν κάτι παραπάνω από ασαφές ποιος ήταν η «νόμιμη κυβέρνηση» της Κίνας εκείνη την περίοδο. Εκεί ακριβώς εντοπίζονται οι νομικές διεκδικήσεις όσον αφορά το καθεστώς της Ταϊβάν.

🔎Η κυβέρνηση της Δημοκρατίας της Κίνας, πιεζόμενη συνεχώς από τις κομουνιστικές δυνάμεις που συνεχώς κέρδιζαν έδαφος, άλλαξε την «νόμιμη» πρωτεύουσά της τέσσερις φορές μέσα σε τρία χρόνια, πηγαίνοντας όλο και πιο νότια. Το φθινόπωρο του 1949 οι κομουνιστικές δυνάμεις πέρασαν και το όριο του ποταμού Γιανγκτσέ και ξεχύθηκαν προς το νότο, με ολοένα και μικρότερη αντίσταση.

🔎Στις 7 Δεκεμβρίου 1949, ο τότε πρόεδρος της Κίνας Τσιανγκ Κάι Σεκ κήρυξε ως «πολεμική πρωτεύουσα» (προσωρινή δηλαδή) του κράτους την Ταϊπέι, πρωτεύουσα της Ταϊβάν. Αμέσως άρχισε μια κολοσσιαία επιχείρηση, που έφερε σχεδόν 2 εκατομμύρια ανθρώπους στο νησί. Από διοικητικούς υπαλλήλους και στρατιώτες μέχρι… συμπαθούντες το καθεστώς, που δεν ήθελαν να μείνουν πίσω από φόβο κομουνιστικών αντιποίνων. Μαζί τους οι νεοφερμένοι έφεραν σχεδόν όλο τον αποθηκευμένο χρυσό της απέραντης χώρας και όλο το συνάλλαγμα.

🔎Το κομουνιστικό καθεστώς καθάρισε την ηπειρωτική Κίνα από τους εθνικιστές της Κουομιντάνγκ σχεδόν αμέσως. Έμειναν κάποιοι θύλακες, που κι αυτοί πέρασαν σε κομουνιστικά χέρια τα επόμενα χρόνια.

🔎Το ερώτημα, λοιπόν, είναι λογικό: Τι έγινε και η κομουνιστική Κίνα δεν επιχείρησε τότε μια μεγάλη στρατιωτική επιχείρηση στην Ταϊβάν, για να ξεμπερδεύει μια και καλή; Η ισχύς του ήταν τέτοια που, όπως αποδείχτηκε, το σκεφτόταν πολύ σοβαρά.

🔎Η απάντηση είναι διπλή: Όπως οι κομουνιστές καθάρισαν την ηπειρωτική Κίνα, έτσι και οι εθνικιστές καθάρισαν την Ταϊβάν από τους φιλο-κομουνιστές. Ένα εκτεταμένο δίκτυο με περισσότερους από 1.500 κομουνιστές πράκτορες εξαρθρώθηκε και περισσότεροι από 150.000 άνθρωποι δολοφονήθηκαν, φυλακίστηκαν ή εξορίστηκαν για (πραγματική ή πιθανή) συνεργασία με το καθεστώς του Μάο.

🔎Το δεύτερο και σημαντικότερο γεγονός που βάρυνε στην απόφαση του Μάο ήταν ο Πόλεμος της Κορέας, που ξέσπασε το καλοκαίρι του 1950. Η απόφαση των ΗΠΑ να υπερασπιστεί το φιλο-αμερικανικό καθεστώς της Νότιας Κορέας με στρατιωτικές δυνάμεις (εξ ου και η παρουσία του πανίσχυρου 7^ου Στόλου στην περιοχή των Στενών της Ταϊβάν) ώθησε τον Μάο να μην επιχειρήσει κάτι παραπάνω. Σε σχέση μ’ αυτά που είχε πετύχει, η Ταϊβάν δεν ήταν παρά μια… παρανυχίδα, που ελάχιστα τον ενοχλούσε. Μια γενικευμένη σύρραξη με τις ΗΠΑ (που ακόμα τότε αναγνώριζε την Ταϊβάν ως… ιαπωνικό έδαφος υπό κατοχή, άρα δικό της) θα είχε αβέβαιο αποτέλεσμα.

🔎To 1952 οι ΗΠΑ και η Ιαπωνία υπέγραψαν τη συνθήκη του Σαν Φρανσίσκο, που καθόριζε τους όρους της μεταξύ τους ειρήνης. Η συνθήκη όριζε ότι όλες οι παλιές κτήσεις της Ιαπωνίας σε περιοχές της Κίνας όφειλαν να επιστραφούν. Σε ποιους; Άλλο ένα γκρίζο σημείο. Στην υπογραφή της συνθήκης δεν βρισκόταν ούτε εθνικιστής Κινέζος, ούτε βέβαια κομουνιστής Κινέζος εκπρόσωπος.

🔎Κι από τότε διευρύνθηκε ένας παραλογισμός, που κράτησε 22 χρόνια. Η κυβέρνηση της Ταϊβάν, που είχε στην κατοχή της ούτε το 1% των συνολικών εδαφών της Κίνας και το 1,5% του πληθυσμού της, αναγνωριζόταν από το σύνολο σχεδόν του δυτικού κόσμου ως η μοναδική νόμιμη κυβέρνηση ΟΛΗΣ της Κίνας! Ως εκ τούτου, διατηρούσε κανονικά την έδρα του μόνιμου μέλους στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ (μαζί με ΗΠΑ, ΕΣΣΔ, Βρετανία και Γαλλία), ενώ το κομουνιστικό καθεστώς της ηπειρωτικής Κίνας αναγνωριζόταν μόνο από τους ανά τον κόσμο ομοϊδεάτες του.

🔎Στο διάστημα αυτό, βέβαια, βρισκόταν σε πλήρη εξέλιξη το οικονομικό «θαύμα της Ταϊβάν». Οι οικονομικές (κυρίως) μεταρρυθμίσεις του (αυταρχικού, βέβαια, καθεστώτος του) Τσιανγκ Κάι Σεκ και το καθεστώς άτυπης «προστασίας» των ΗΠΑ έφεραν μεγάλους ρυθμούς ανάπτυξης, που συνεχίστηκαν επί σχεδόν 30 χρόνια. Η Ταϊβάν έγινε παράδεισος για την παραγωγή χαμηλού κόστους προϊόντων υψηλής τεχνολογίας (π.χ. υπολογιστών).

🔎Τον Οκτώβριο του 1971 o OHE, με το ψήφισμα 2758, αποφάσισε να αποβάλλει από το Συμβούλιο Ασφαλείας τους εκπροσώπους της Ταϊβάν και να δεχτεί τους εκπροσώπους της κομουνιστικής ηπειρωτικής Κίνας. Αυτήν την απόφαση ακολούθησε ένα… τσουνάμι αλλαγών στις αναγνωρίσεις: Ακριβώς 45 κράτη άλλαξαν την αναγνώρισή τους από την Ταϊβάν στην Κίνα τη δεκαετία του 1970. Η Ελλάδα το έκανε το 1972, οι ΗΠΑ το 1979.

🔎Σήμερα η Ταϊβάν συνεχίζει να αναγνωρίζεται ως ανεξάρτητο κράτος (που εκπροσωπεί όλη την Κίνα) από μόλις 12 κράτη- μέλη του ΟΗΕ. Τα περισσότερα εκ των οποίων λίγοι Έλληνες γνωρίζουν καν ότι υπάρχουν (π.χ. Άγιος Βικέντιος και Γρεναδίνες, Νησιά Μάρσαλ, Παλάου κτλ.). Αναγνωρίζεται, επίσης, από το Βατικανό, που έχει καθεστώς παρατηρητή στον ΟΗΕ. Άλλα 58 κράτη, ανάμεσά τους και η Ελλάδα, διατηρούν άτυπες διπλωματικές σχέσεις, κυρίως για εμπορικούς λόγους.

🔎Περιττό, βέβαια, να τονίσουμε ότι… δεν γίνεται να αναγνωρίσει κάποιος και τα δύο κράτη. Αντιβαίνει στο διεθνές δίκαιο, δεδομένου ότι και τα δύο διεκδικούν την ίδια περιοχή. Τι συνέβη, λοιπόν, με τομείς (όπως είναι ο αθλητισμός και το εμπόριο) όπου με κάποιον τρόπο έπρεπε να συνυπάρξουν και οι δύο;

🔎Έτσι «εφευρέθηκε» ένα ακόμα όνομα, το «Κινέζικη Ταϊπέι». Όπου Ταϊπέι, θυμίζουμε, είναι το όνομα της πρωτεύουσας του νησιού. Το όνομα ήταν αποτέλεσμα συμβιβασμού: Οι Κινέζοι δεν δέχονταν το όνομα «Ταϊβάν» σκέτο, ούτε βέβαια το «Δημοκρατία της Κίνας». Οι Ταϊβανέζοι δεν δέχονταν το «Ταϊπέι, Κίνα», δεδομένου ότι η αναφορά στο όνομα «Κίνα» με κόμμα προσδιόριζε μια επαρχία κι όχι ένα ανεξάρτητο κράτος.

🔎Έτσι, λοιπόν, επιλέχθηκε ένα αμφίσημο όνομα. Το «Ταϊπέι» προσδιορίζει την βασική πόλη κι όχι τα όρια του κράτους. Και στο «Κινέζικη» οι Κινέζοι δίνουν διοικητική χροιά και οι Ταϊβανέζοι πολιτιστική. Όλοι ευχαριστημένοι. Το όνομα χρησιμοποιήθηκε πρώτα στην ονομασία της εθνικής Ολυμπιακής Επιτροπής της Ταϊβάν και πλέον όλα τα ολυμπιακά αναγνωρισμένα σπορ ακολουθούν αυτή την ονομασία. Το «Κινέζικη Ταϊπέι» χρησιμοποιείται πια και σε άλλους οργανισμούς εκτός αθλητισμού, όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας.

🔎Στο τέλος του 20^ου αιώνα η Κίνα ενσωμάτωσε δύο περιοχές που είχαν περιέλθει με συνθήκες σε άλλες χώρες για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Το 1997 υποδέχτηκε πίσω το Χονγκ Κονγκ (πρώην βρετανικό έδαφος) και το 1999 το Μακάο (πρώην πορτογαλικό έδαφος). Οι δύο πρώην αποικίες διατήρησαν ένα ειδικό διοικητικό καθεστώς, το οποίο κατά τους Κινέζους προσφέρει τον καλύτερο «οδικό χάρτη» και για την Ταϊβάν.

🔎Κοινώς, οι Κινέζοι θέλουν με κάποιον τρόπο πίσω την Ταϊβάν. Έτσι όπως έχει αναπτυχθεί το υπόλοιπο κράτος, δεν είναι θέμα οικονομικό, αν και η Ταϊβάν είναι σήμερα η 21^η χώρα στον κόσμο σε μέγεθος ΑΕΠ, ανάλογο με της Ελβετίας (!) και η 20^η σε κατά κεφαλήν ΑΕΠ (η Κίνα είναι 97^η και η Ελλάδα 70^η). Περισσότερο το ζήτημα είναι ηθικό, έχει σχέση με το πρεστίζ.

🔎Στην Ταϊβάν η κύρια πολιτική σκηνή είναι χωρισμένη σε δύο τάσεις, αφού με τα χρόνια επικράτησε το ρεαλιστικό δόγμα:  Οι φωνές για «επανάκτηση» της ηπειρωτικής Κίνας με τη βία, κυρίαρχες το πρώτο διάστημα, τώρα πια είναι μειοψηφικές. Υπάρχουν δύο τάσεις. Η πρώτη επιδιώκει την περαιτέρω σύσφιξη των σχέσεων με την Κίνα και την ενσωμάτωση της Ταϊβάν στο ηπειρωτικό κομμάτι, με κάποιο τρόπο και προφανώς με συμφωνία της πλειοψηφίας.

🔎Η δεύτερη, η πλειοψηφική, θεωρεί ότι αφού η Ταϊβάν τα κατάφερε και μόνη της ως τώρα, θα πρέπει να γυρίσει σελίδα, να χτίσει στην ιδιαίτερη ταυτότητά που έχει αναπτύξει και να κηρύξει επισήμως την ανεξαρτησία της, στα γεωγραφικά όρια που βρίσκεται τώρα. Αυτό το δεύτερο ενδεχόμενο είναι που ενοχλεί την Κίνα, επειδή θα σημάνει και το οριστικό (;) τέλος του ενδεχομένου επανένωσης.

🔎Για την ώρα, το ενδεχόμενο να επιχειρήσει στρατιωτική εισβολή η Κίνα στην Ταϊβάν μοιάζει μακρινό. Σ’ ένα τόσο ρευστό, όμως, γεωπολιτικό τοπίο, οι εξελίξεις μας εκπλήσσουν. Περίμενε κανείς π.χ. τον Ιανουάριο του 2022 ότι η Ρωσία θα εισβάλλει στην Ουκρανία;

Ποια 47 κράτη ΔΕΝ έχουν αναγνωρίσει την Παλαιστίνη και γιατί;

 🔎Η απόφαση τριών ευρωπαϊκών κρατών (Ιρλανδία, Ισπανία, Νορβηγία) να προχωρήσουν στην αναγνώριση ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους έφερε στο προσκήνιο πάλι ένα θέμα που θεωρείται παγωμένο στη διεθνή διπλωματία. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι είναι μια κίνηση υψηλού συμβολισμού, που γίνεται για να υπογραμμίσει ακόμα περισσότερο τη λύση των δύο κρατών στην περιοχή, αλλά και να ασκήσει πίεση στο Ισραήλ να σταματήσει τις αιματηρές επιθέσεις στην περιοχή της Γάζας και να γίνουν πραγματικές διαπραγματεύσεις, όχι προσχηματικές.

🔎 Όσοι δεν έχουν γνώσεις περί της διεθνούς διπλωματίας «ανακάλυψαν» τώρα ότι η Παλαιστίνη αναγνωρίζεται σαν ανεξάρτητο κράτος από 143 εκ των 193 κρατών-μελών του ΟΗΕ, δηλαδή μια μεγάλη πλειοψηφία πάνω από 70% του συνόλου. Το γιατί δεν έχει βοηθήσει αυτή η ευρεία αναγνώριση το λαό της Παλαιστίνης δεν είναι δύσκολο να το καταλάβουμε.

🔎 Όσα ΜΜΕ ασχολήθηκαν με το θέμα εστίασαν στις χώρες που έχουν αναγνωρίσει την Παλαιστίνη. Ελάχιστοι με αυτούς που ΔΕΝ την έχουν αναγνωρίσει, και ΚΑΝΕΝΑΣ ονομαστικά, ανά χώρα ή ανά περιοχή. Αυτό κάνουμε εμείς σ’ αυτό το κείμενο. Όπως θα διαπιστώσεις, τα συμπεράσματα βγαίνουν πολύ πιο εύκολα μ’ αυτούς τους πίνακες.

🔎 Ο ΟΗΕ έχει 193 κράτη-μέλη. Τα 143 έχουν ήδη αναγνωρίσει παλαιστινιακό κράτος, μάλιστα το τελευταίο χρονικά (πριν την ανακοίνωση των τριών ευρωπαϊκών) ήταν οι Μπαχάμες, στις 7 Μαϊου. Με την απόφαση των τριών ευρωπαϊκών κρατών οι αναγνωρίσεις αυξάνονται στις 146.

🔎 Υπάρχουν, όμως, 47 κράτη-μέλη του ΟΗΕ που ΔΕΝ έχουν αναγνωρίσει, ούτε καν με τον τυπικό τρόπο, παλαιστινιακό κράτος. Ποιες είναι αυτές; Τις χωρίζουμε ανά ήπειρο (και ειδικά στην Ευρώπη σε μέλη και μη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης).

Ευρώπη-Ευρωπαϊκή Ένωση (16)

Αυστρία, Βέλγιο, Κροατία, Δανία, Εσθονία, Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, ΕΛΛΑΔΑ, Ιταλία, Λετονία, Λιθουανία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Πορτογαλία, Σλοβενία

🔎 Ακόμα και μετά την απόφαση της Ιρλανδίας και της Ισπανίας, οι 16 στους 27 της Ενωμένης Ευρώπης δεν αναγνωρίζουν την Παλαιστίνη. Ανάμεσά τους, φυσικά, βρίσκονται τα «βαριά χαρτιά» Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, και η Ελλάδα. Όλες οι χώρες της Ε.Ε. ξεκαθαρίζουν ότι δέχονται τη λύση των δύο κρατών και «εργάζονται» γι’ αυτή, πλην όμως μέχρι τώρα η πίεση βρισκόταν στη μεριά των Παλαιστίνων (με τη μη αναγνώριση). Αν ακολουθήσουν κι άλλες χώρες την Ισπανία και την Ιρλανδία και αναγνωρίσουν την Παλαιστίνη, ή ακόμα κι αν πειστούν κάποιες μεγάλες χώρες να το πράξουν (κάτι πολύ δύσκολο) η πίεση θα μεταφερθεί στο Ισραήλ.

Ευρώπη-Εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης (9)

Ανδόρα, Αρμενία, Λιχτενστάιν,  Μολδαβία, Μονακό, Βόρεια Μακεδονία, Σαν Μαρίνο, Ελβετία, Μεγάλη Βρετανία

🔎Εδώ έχουμε μια μίξη κρατών: πρώτα τα λιλιπούτεια (Ανδόρα, Λιχτενστάιν, Μονακό, Σαν Μαρίνο) που δρουν σε συνεννόηση με τα μεγαλύτερα κράτη δίπλα τους. Η Μεγάλη Βρετανία ξεκαθάρισε ότι αναγνωρίζει την Παλαιστίνη ως «μέλος-παρατηρητή» και μόνο μέχρι να υπάρξει διμερής καταληκτική συμφωνία με το Ισραήλ. Η επίσης ουδέτερη Ελβετία προωθεί επίσης τη λύση των δύο κρατών.

🔎Ξεχωριστές περιπτώσεις είναι οι τρεις που απομένουν. Η Μολδαβία έχει κηρύξει χρόνια τώρα αυστηρότατη ουδετερότητα σε όλες τις διεθνείς διαμάχες, κοινώς δεν μπλέκεται. Η γειτονική Βόρεια Μακεδονία είναι το μοναδικό Βαλκανικό κράτος που δεν έχει επιδιώξει με οποιοδήποτε τρόπο να συνάψει σχέσεις με τους Παλαιστίνιους. Και η Αρμενία ξεκαθάριζε μέχρι πρόσφατα ότι δεν μπορεί να αναγνωρίσει ανεξάρτητη Παλαιστίνη, επειδή και η Παλαιστίνη δεν αναγνώριζε ως ανεξάρτητη τη «Δημοκρατία του Ναγκόρνο Καραμπάχ», τον αρμενικό θύλακα στο Αζερμπαϊτζάν που έπαψε να υπάρχει πριν λίγους μήνες μετά την αζερική επίθεση.

Αμερική (3)

Καναδάς, Παναμάς, ΗΠΑ

🔎Οι ΗΠΑ, ο σημαντικότερος σύμμαχος του Ισραήλ, έχουν ξεκαθαρίσει ότι θα αναγνωρίσουν την Παλαιστίνη μόνο όταν την αναγνωρίσει και το Ισραήλ, μόνο δηλαδή αν επέλθει διμερής συμφωνία. Ο Καναδάς και ο Παναμάς, ένα κράτος με σταθερά πολύ στενές σχέσεις με τις ΗΠΑ, κρατούν την ίδια στάση.

Ασία (5)

Ισραήλ, Ιαπωνία, Μιανμάρ, Σιγκαπούρη, Νότια Κορέα

🔎 Εκτός βέβαια από το Ισραήλ, οι μόνες ασιατικές χώρες που δεν αναγνωρίζουν την Παλαιστίνη είναι στενές σύμμαχοι με τις ΗΠΑ κι έχουν στενότατες οικονομικές σχέσεις με το Ισραήλ (ειδικά η Σιγκαπούρη), αλλά και το εβραϊκό λόμπι στις ΗΠΑ. H Σιγκαπούρη είναι, μαζί με τη Μιανμάρ, τα μοναδικά κράτη που ανήκουν στο Κίνημα των Αδεσμεύτων που κρατούν αυτή τη στάση.

Αφρική (2)

Καμερούν, Ερυθραία

🔎Μόνο δύο αφρικανικά κράτη δεν αναγνωρίζουν την Παλαιστίνη, δύο «δημοκρατίες» με ισόβιους προέδρους (ο Μπιγιά στο Καμερούν από το 1982, ο Αφουέρκι στην Ερυθραία από την ανεξαρτησία της χώρας το 1993). Το Καμερούν έχει μακρόχρονη οικονομική σχέση με το Ισραήλ κι επέλεξε αυτή την πλευρά παρά την γειτονία του με αραβόφωνα αφρικανικά κράτη στο βορρά.

🔎Ο πρόεδρος της Ερυθραίας Ισαϊας Αφουέρκι είναι ο μοναδικός ηγέτης στον κόσμο που έχει χαρακτηρίσει «ανέφικτη» τη λύση δύο κρατών στην περιοχή. Προέτρεψε, μάλιστα, τους Παλαιστίνιους «να φτιάνουν κοινό κράτος με τους γείτονες Ιορδανούς»…

Ωκεανία (12)

Αυστραλία, Φίτζι, Κιριμπάτι,  Νησιά Μάρσαλ, Μικρονησία, Ναούρου, Νέα Ζηλανδία, Παλάου, Σαμόα, Νησιά Σολομώντα, Τόνγκα, Τουβαλού

🔎H νησιώτικη ήπειρος είναι η μοναδική που τα περισσότερα ανεξάρτητα κράτη της δεν αναγνωρίζουν την Παλαιστίνη. Μόνο δύο κράτη (Παπούα Νέα Γουινέα και Βανουάτου) το έχουν κάνει. Πέρα από την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία, που εναρμονίζουν την πολιτική τους με τις ΗΠΑ και τις μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις, τα περισσότερα από τα μικρά νησιωτικά κράτη επηρεάζονται άμεσα (κυρίως οικονομικά) από τις μεγάλες δυνάμεις, των οποίων άλλοτε αποτελούσαν αποικίες πριν ανεξαρτητοποιηθούν.

Νέα Καληδονία: Γιατί άναψε (πάλι) για τα καλά η φωτιά;

🔎Κανίβαλοι με ανατριχιαστικές τελετές. Ιερωμένοι που δίδασκαν την αγάπη του Χριστού και παραλίγο να σκοτώσουν άλλους Χριστιανούς. Ισοβίτες κατάδικοι που έμεναν για πάντα στο νησί, ακόμα κι όταν τελείωνε η ποινή τους. Καταπιεσμένοι ιθαγενείς που κάθε τόσο εξεγείρονταν κατά των απογόνων των Γάλλων. Αν τα ανακατέψεις όλα αυτά με νίκελ, έχεις μπροστά σου την ιστορία της Νέας Καληδονίας.

🔎Τι συμβαίνει εκεί; Τίποτα καινούργιο, γι’ αυτούς που παρακολουθούν από κοντά την ιστορία αυτού του μακρόστενου νησιού (και των γύρω μικρότερων), τα οποία αποτελούν «αναπόσπαστο» (αν και «ιδιαίτερο») τμήμα της Γαλλικής Δημοκρατίας.

🔎Ένα διαχρονικό πρόβλημα κυριαρχίας, το οποίο φέρνει την περιοχή σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, τα ΜΜΕ να μετρούν νεκρούς και τραυματίες, τους ξένους υπηκόους να ψάχνουν πτήση να φύγουν το γρηγορότερο και τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν να σπεύδει στην άλλη άκρη του κόσμου μήπως και σβήσει τη φωτιά.

🔎Η Νέα Καληδονία έχει έκταση όσο περίπου δύο φορές η Κρήτη. Και πληθυσμό 271.000 ανθρώπους. Το όνομά της το οφείλει στον Τζέιμς Κουκ, τον μεγάλο αυτό Βρετανό θαλασσοπόρο, ο οποίος κατέγραψε το μεγάλο νησί σ’ ένα από τα ταξίδια του το 1774, αλλά δεν αποβιβάστηκε ποτέ εκεί. Επειδή η έντονη βλάστηση λαι οι κακοτράχαλες βόρειες ακτές του θύμισαν τη Σκωτία, της έδωσε το όνομα «Νέα Καληδονία» (Καληδονία είναι το παλιό όνομα της Σκωτίας). Έτσι πέρασε στους χάρτες.

🔎Επί δεκαετίες καράβια περνούσαν γύρω-γύρω από τη Νέα Καληδονία, αλλά κανείς δεν ενδιαφερόταν για το νησί. Οι ελάχιστες επαφές που είχαν τα πληρώματα ήταν τραυματικές: Από τους λίγους που αποβιβάζονταν για να βρουν πόσιμο νερό, ξύλα για τα καζάνια των φαλαινοθηρικών τους, κανένα φρούτο ή, τέλος πάντων, να κάνουν επαφή με τους ιθαγενείς, ελάχιστοι επέστρεφαν. Οι περισσότεροι κατέληγαν στα στομάχια των ιθαγενών.

🔎Όπως γίνεται πάντα και παντού, το κέρδος ήταν το πρώτο κίνητρο εγκατάστασης. Από τις πρώτες αυτές σποραδικές αναφορές των πληρωμάτων κυκλοφόρησε η φήμη ότι το νησί είναι γεμάτο πολύτιμο σανταλόξυλο. Έτσι, λοιπόν, από το 1840 άρχισε μια πρώιμη εγκατάσταση, εμπόρων και υλοτόμων, κυρίως Βρετανών.

🔎Ακολούθησαν οι ιερωμένοι. Προτεστάντες ήταν αυτοί που έκαναν τις πρώτες επαφές με τους ιθαγενείς και τους πρωτοείπαν ότι δεν είναι καθόλου σωστό να τρώνε ανθρώπινη σάρκα. Παρ’ όλα αυτά, το 1849, καταγράφηκε ένα από τα αγριότερα περιστατικά κανιβαλισμού, το οποίο πήρε διαστάσεις και στον δυτικό τύπο της εποχής. Το πλήρωμα ενός ολόκληρου αμερικανικού πλοίου, 26 άτομα, ναυάγησε στο βόρειο μέρος του νησιού και… αποτέλεσαν το γεύμα μιας ολόκληρης φυλής.

🔎Βρετανοί και Γάλλοι είχαν για λίγο καιρό συγκυριαρχία, αφού καμία μεγάλη δύναμη δεν το’ χε προσαρτήσει επισήμως. Γρήγορα, πάντως, φάνηκε ότι δεν μπορούσε να διαρκέσει αυτή η συνύπαρξη. Η αιτία ήταν οι ιερωμένοι. Μαζί με τους Γάλλους εμπόρους έφτασαν και καθολικοί ιεραπόστολοι, που δεν άργησαν να μαλώσουν με τους προτεστάντες για το ποιος θα μιλήσει πιο πειστικά για τον Θεό στις φυλές των ιθαγενών. Σημειώθηκαν, μάλιστα, και αιματηρά περιστατικά! Τελικά το 1853 η περιοχή κατέληξε οριστικά στη Γαλλία, η οποία (περιέργως) δεν άλλαξε το όνομα του νησιού, κι ας αναφερόταν στη Σκωτία.

🔎Μαζί με τη Νέα Καληδονία η Γαλλία κατέλαβε και μερικά μικρά νησιά που βρίσκονταν δίπλα, και τα οποία στους χάρτες ονομάζονταν Loyalty Islands. Loyalty σημαίνει αφοσίωση, βέβαια, αλλά μην πάει το μυαλό σου σε κάτι ρομαντικό, η ιστορία της ονομασίας είναι πολύ πιο πεζή: Απλούστατα, το πρώτο πλοίο που έφτασε στα νησιά και τα κατέγραψε στους χάρτες ήταν το βρετανικό εμπορικό «Loyalty»!

🔎(Παρένθεση: Απ’ αυτά τα νησιά κατάγεται ο Κριστιάν Καρεμπέ, ο Γάλλος παλιός διεθνής ποδοσφαιριστής και νυν μάνατζερ του Ολυμπιακού, όχι από το κυρίως νησί Νέα Καληδονία).

🔎Γρήγορα οι νέοι άποικοι-έμποροι κατάλαβαν ότι σανταλόξυλα υπήρχαν μεν, αλλά ήταν πολύ λιγότερα απ’ όσα περίμεναν. Έτσι επιδόθηκαν σ’ ένα άλλο «εμπόριο», το διαβόητο «blackbirding». Ένα άτυπο εμπόριο σκλάβων, με ιθαγενείς να αρπάζονται με τη βία τα βράδια από τα χωριά τους, να χώνονται σ’ ένα αμπάρι και να καταλήγουν στην Αυστραλία, για να δουλέψουν στα χωράφια. Αυτό συνεχίστηκε επί δεκαετίες, τα «μαύρα πουλιά» ταξίδευαν (παρά τη θέλησή τους) και χάνονταν από προσώπου γης. Οι ιθαγενείς λένε και σήμερα ακόμα ότι οι παπάδες είχαν βάλει το χεράκι τους σ’ αυτό, αλλά επίσημη έρευνα δεν έγινε ποτέ για να αποδειχτεί αν είναι αλήθεια ή όχι.

🔎Η Γαλλία νόμιζε ότι το νησί δεν είχε τίποτα αξιοποιήσιμο, οπότε αποφάσισε να φτιάξει εκεί μια από τις λεγόμενες «αποικίες καταδίκων». Ένα σύστημα σκληρών φυλακών για βαρυποινίτες (δολοφόνους, βιαστές κτλ.) οι οποίοι, όταν τελείωναν τα πολλά χρόνια της ποινής τους, δεν είχαν το δικαίωμα να γυρίσουν πίσω στη Γαλλία, παρά έμειναν εκεί κι έπαιρναν «προίκα» ένα χωραφάκι.

🔎To 1864, πάντως, ανακαλύφθηκαν (εντελώς τυχαία) κοιτάσματα νικελίου. Πέρασαν 12 χρόνια μέχρι να γίνουν σοβαρές έρευνες (από γαλλική εταιρεία, βεβαίως, την Société Le Nickel) και να αποδειχτεί ότι ήταν από τα μεγαλύτερα κοιτάσματα του πλανήτη! Ακόμα και σήμερα το μικρό αυτό νησί κατέχει το 10% των παγκόσμιων αποθεμάτων νικελίου και εξάγει το 20% της παγκόσμιας παραγωγής, ενώ οι πρώτες εξορύξεις ξεκίνησαν πριν από 150 χρόνια…

🔎Οι Γάλλοι έκαναν μια σοβαρή προσπάθεια να προσελκύσουν αποίκους στο νησί, αλλά ξέχωρα από μερικούς τυχοδιώκτες και εμπόρους, λίγοι ήταν αυτοί που πείστηκαν να εγκατασταθούν με τις οικογένειές τους. Οι ιθαγενείς, εξαρχής εχθρικοί με οτιδήποτε ξένο, κρίθηκαν «ακατάλληλοι για συνεννόηση» και απωθήθηκαν στο βόρειο και πιο ορεινό τμήμα του νησιού, σε συγκεκριμένα όρια, απ’ όπου ουσιαστικά απαγορευόταν να βγουν! Έτσι άρχισε μια ιδιότυπη μετανάστευση από άλλες γαλλικές αποικίες στα γύρω νησιά, αλλά και την (τότε γαλλική) Ινδοκίνα. Αυτοί έγιναν οι εργάτες στα ορυχεία του νικελίου.

🔎(Άλλη παρένθεση: Οι ιθαγενείς σήμερα μπορεί να έχουν ένα ενιαίο όνομα, να τους λένε όλους Κανάκ, όμως στην ουσία είναι πολλές και διαφορετικές φυλές, συγκεκριμένα 33, που μιλούν διαφορετικές γλώσσες, έχουν άλλα έθιμα και πολλές έχουν και εχθρική παράδοση αιώνων μεταξύ τους. Οπότε είναι πολύ πιο δύσκολο να συνεννοηθούν και να ομονοήσουν).

🔎Ο ιδιαίτερος αυτός αποικιακός πληθυσμός ολοένα και μεγάλωνε και οι ιθαγενείς μειώνονταν. Δεν είχαν ανοσία σε ασθένειες όπως η ιλαρά ή η ερυθρά και πέθαιναν κατά εκατοντάδες. Μόλις βρισκόταν κάποιος ικανός αρχηγός μιας φυλής και ένωνε υπό την ηγεσία του άλλες φυλές γινόταν μια εξέγερση, αλλά ο γαλλικός στρατός τις έπνιγε όλες στο αίμα. Ποτέ οι Κανάκ δεν εξεγέρθηκαν όλοι μαζί. Το 1878 οι ιθαγενείς είχαν υπολογιστεί σε 60.000 και το 1921 μειώθηκαν σε μόλις 27.000!

🔎Τη δεκαετία του 1930 οι ιθαγενείς Κανάκ (αν μπορεί να τους μετρήσει κανείς όλους μαζί) έγιναν μειοψηφία στο ίδιο τους το σπίτι. Οι άποικοι, και οι απόγονοί τους, τους ξεπέρασαν σε αριθμό. Κάτι τέτοιο ισχύει ακόμα και σήμερα, όπου οι Κανάκ είναι με το 40-42% του συνολικού πληθυσμού, αλλά οι «υπόλοιποι», αν και ετερόκλητοι, είναι περισσότεροι.

🔎Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο η Νέα Καληδονία έγινε «υπερπόντια περιοχή» του γαλλικού κράτους. Το 1953 όλοι οι κάτοικοί της, ανεξαρτήτως εθνότητας, πήραν τη γαλλική υπηκοότητα. Μόνο τότε οι Κανάκ εγκατέλειψαν τα ιδιότυπα γκέτο τους στο βορρά και άρχισαν να πηγαίνουν στις πόλεις και να αναμιγνύονται με τον άλλο πληθυσμό.

🔎Το νικέλιο ήταν το βασικό κίνητρο για τη Γαλλία να μην σκεφτεί ποτέ σοβαρά να εγκαταλείψει την αποικία της αυτή. Μετά τη δεκαετία του 1960, όμως, οι Κανάκ βλέποντας τον αέρα ανεξαρτησίας σε πολλές γαλλικές αποικίες της Αφρικής και της Ασίας έφτιαξαν οργανώσεις (κάποιες ένοπλες) και κόμματα, για να διεκδικήσουν μια ανεξάρτητη δική τους πατρίδα. Κι όσο έβλεπαν την γαλλική κυβέρνηση απρόθυμη να συζητήσει κάτι τέτοιο, αυξανόταν η ένταση και η βία. Ειδικά μια πρόσφατη περίοδος 12 χρόνων (που αναφέρεται στην περιοχή ως «Les Événements», Τα Γεγονότα), από το 1976 ως το 1988, ήταν εφιαλτική, με επιθέσεις, βία στους δρόμους, δολοφονίες και καταστροφές σχεδόν σε ημερήσια διάταξη. Κάτι ανάλογο με τα σημερινά.

🔎Οι Κανάκ στρέφονται κυρίως εναντίον των Καλντός και των Ζορέιγ. Οι «Καλντός» είναι οι απόγονοι των παλιών αποίκων (κυρίως Γάλλων, αλλά και λίγων Γερμανών και Βρετανών) που έχουν ιστορία πάνω από έναν αιώνα στο νησί και οι Ζορέιγ οι «πρόσφατοι» άποικοι, Γάλλοι κι αυτοί, που ήλθαν μετά τη δεκαετία του 1950 από την ηπειρωτική Γαλλία για να γίνουν δημόσιοι υπάλληλοι, δηλαδή να πιάσουν τα πόστα στη διοίκηση. Αυτοί είναι χοντρικά το 30% του πληθυσμού.

🔎Οι υπόλοιποι είναι οι απόγονοι όλων αυτών των μη Ευρωπαίων που είτε έφτασαν στο νησί με τη θέλησή τους, είτε «μεταφέρθηκαν» εκεί, για να δουλέψουν στα ορυχεία. Βιετναμέζοι, Ινδονήσιοι και Μελανήσιοι από τα γύρω νησιά. Σήμερα π.χ. το 8,3% του πληθυσμού, περίπου 22.000 άνθρωποι, έχουν καταγωγή από τα μικρά νησάκια Γουόλις και Φουτούνα, που αποτελούν κι αυτά γαλλική αποικία. Είναι διπλάσιοι (!) απ’ αυτούς που ζουν σήμερα στα νησιά αυτά.

🔎Αυτή την εθνολογική σύνθεση την αναφέρουμε αναλυτικά, διότι εκεί κρύβεται όλο το ζουμί της ιστορίας. Η Γαλλία φέρνει συνεχώς τα τελευταία 50 χρόνια σχέδια όλο και μεγαλύτερης αυτονομίας, προσπαθώντας να πείσει τους κατοίκους ότι είναι προς το συμφέρον τους να μείνουν κομμάτι της Γαλλίας. Οι Κανάκ δεν ακούνε τίποτα. Οι υπόλοιποι έχουν πειστεί, όπως φαίνεται.

🔎Το 1988 υπογράφηκε μια συμφωνία-οδικός χάρτης, που προέβλεπε ειρήνευση δέκα χρόνων για να εκτιμήσουν οι δύο πλευρές πώς θα πορευτούν. Οι Κανάκ αυτή τη συμφωνία την πλήρωσαν με αίμα, καθώς ο τότε ηγέτης τους, ο Ζαν Μαρί Τζιμπάου που είχε καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, δολοφονήθηκε λίγο αργότερα από έναν Κανάκ ακραίο εθνικιστή.

🔎Όντως σε δέκα χρόνια, το 1998, υπογράφηκε μια νέα συμφωνία στη Νουμέα, την πρωτεύουσα του νησιού. Η οποία προέβλεπε ότι σε 20 χρόνια θα γινόταν μια σειρά δημοψηφισμάτων, η οποία θα αποφάσιζε οριστικά το καθεστώς της περιοχής. Αν θα γινόταν δηλαδή ανεξάρτητη ή θα έμενε κομμάτι της Γαλλίας.

🔎Σ’ όλη αυτή την 20ετία το κύριο θέμα συζήτησης ήταν το ποιοι θα ψηφίσουν. Οι Κανάκ διαμαρτύρονταν ότι οι Γάλλοι προσπαθούν να αλλάξουν την εθνολογική σύνθεση και να «εγκαταστήσουν» περισσότερους συμπατριώτες τους, ώστε να έχουν την πλειοψηφία. Οι Γάλλοι δέχτηκαν να αποκλείσουν από την ψηφοφορία όλους τους κατοίκους (και τους απογόνους τους) που εγκαταστάθηκαν στη Νέα Καληδονία μετά το 1998. Αυτοί υπολογίζονται σε περίπου 35.000, δηλαδή ένα 15% του συνολικού εκλογικού σώματος.

🔎Το πρώτο δημοψήφισμα έγινε στις 4 Νοεμβρίου 2018, μέσα σε μεγάλη ένταση. Το 56,67% ψήφισε παραμονή στη Γαλλία και το 43,33% ανεξαρτησία. Η μικρή αυτή διαφορά αναπτέρωσε τις ελπίδες των Κανάκ. Στο δεύτερο δημοψήφισμα, που έγινε τον Οκτώβριο του 2020, και πάλι η πλειοψηφία ψήφισε Γαλλία, αλλά σε μικρότερο ποσοστό (53,26% έναντι 46,74%). Νέες προσδοκίες των Κανάκ, ισχυρότερες αυτή τη φορά, ότι το τρίτο και τελευταίο δημοψήφισμα θα γύριζε την κατάσταση και η πλειοψηφία θα ψήφιζε ανεξαρτησία.

🔎Και μετά ήλθε ο COVID-19 και οι επιπτώσεις του. Το τρίτο δημοψήφισμα ορίστηκε για τις 12 Δεκεμβρίου 2021. Οι Κανάκ ζήτησαν να αναβληθεί, επειδή η περιοχή τελούσε υπό καθεστώς περιορισμών μετακίνησης λόγω του κορωνοϊού και δεν ήθελαν να χάσουν ούτε μία ψήφο. Κάποιοι πιο εθνικιστές έφτασαν στο σημείο, μάλιστα, να λένε ότι οι γιατροί στα νοσοκομεία άφηναν τους ηλικιωμένους Κανάκ να πεθάνουν χωρίς φροντίδα, για να μην ψηφίσουν!

🔎Η γαλλική κυβέρνηση αρνήθηκε να μεταθέσει την ημερομηνία. Το δημοψήφισμα έγινε κανονικά, αλλά οι Κανάκ δήλωσαν μποϊκοτάζ. Πράγματι, μόλις το 44% των ψηφοφόρων πήγε στις κάλπες εκείνη την ημέρα και το 96%, όπως ήταν αναμενόμενο, ψήφισε παραμονή στη Γαλλία.

🔎Οι Γάλλοι θεωρούν το δημοψήφισμα απολύτως έγκυρο και λένε ότι οι η συμφωνία της Νουμέα ολοκληρώθηκε. Και στα τρία δημοψηφίσματα το αποτέλεσμα ήταν υπέρ της Γαλλίας. Οι Κανάκ, με τη σειρά τους, θεωρούν το τρίτο δημοψήφισμα άκυρο, επειδή δεν συμμετείχαν. Και ζητούν την διεξαγωγή του τελευταίου δημοψηφίσματος με τους όρους της συμφωνίας της Νουμέα το 1998.

🔎Αυτή ακριβώς η διαφορά άναψε την πρόσφατη φωτιά. Η κυβέρνηση της Γαλλίας, θεωρώντας πια το θέμα Νέα Καληδονία λήξαν, αποφάσισε να αναθεωρήσει τους εκλογικούς καταλόγους, να συμπεριλάβει δηλαδή σ’ αυτούς που θα έχουν πια δικαίωμα ψήφους κι αυτούς που εγκαταστάθηκαν στο νησί μετά το 1998.

🔎Οι Κανάκ δεν το δέχονται αυτό, γιατί το θεωρούν την ταφόπλακα των όποιων ελπίδων τους. Αυτές οι κρίσιμες 30.000-35.000 νέων ψηφοφόρων θεωρούν ότι σε κάποιο μελλοντικό δημοψήφισμα θα πάνε «μονοκούκι» υπέρ της παραμονής στη Γαλλία. Γι’ αυτό το λόγο έχουν ξεσηκωθεί, με έξαρση της βίας, νεκρούς, τραυματίες και πολλές καταστροφές σε σπίτια και καταστήματα.

🔎Το αν ο πρόεδρος Μακρόν θα δεχτεί να υπαναχωρήσει και να επιτρέψει ένα ακόμα δημοψήφισμα δεν είναι ακόμα ορατό. Θα θεωρηθεί μεγάλη ήττα γι’ αυτόν να ενδώσει στις πιέσεις των Κανάκ, ειδικά από τη στιγμή που το πράγμα κύλισε στη βία. Από την άλλη, δεν έχει και άλλο τρόπο να ηρεμήσει τα πνεύματα, εκτός αν προσπαθήσει να το κάνει με τη βία και το στρατό στους δρόμους. Σε κάθε περίπτωση, η εξίσωση είναι πολύ δύσκολη.