To γνωρίζεις ότι οι Ευρωεκλογές ξεκινούν από
τον Ινδικό Ωκεανό, σχεδόν κάτω από την Ινδία, και σταματούν στην Καραϊβική; Όχι,
δεν είναι τρολιά, αλλά πραγματικότητα. Όταν διαβάζεις «Ευρωπαϊκή Ένωση» και «ευρωεκλογές»
στο μυαλό σου βρίσκεται κυρίως η ενωμένη Ευρώπη των 27, όπως εμφανίζεται στους χάρτες,
πάνω στα (ολοένα και πιο δυσεύρετα) χαρτονομίσματα του ευρώ. Κι όμως, είναι
κάτι πολύ μεγαλύτερο.
🔎 Η Ευρωπαϊκή Ένωση,
και προφανώς οι εκλογές για την ανάδειξη των εκπροσώπων της, εκτείνονται σχεδόν
σε κάθε άκρη της γης και στις παρυφές όλων των ηπείρων. Πολλά κομματάκια,
κατάλοιπα της πάλαι ποτέ ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας, έχουν επιλέξει να είναι
κομμάτια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, παρ’ ότι γεωγραφικά δεν έχουν καμία (μα καμία όμως!)
σχέση με την Ευρώπη.
🔎 Ισχύει, φυσικά, και
το αντίθετο: Κομμάτια που τα θεωρούμε Ευρώπη, είτε γιατί ανήκουν γεωγραφικά
στην ήπειρό μας, είτε γιατί εξαρτώνται διοικητικά από ευρωπαϊκά κράτη, ΔΕΝ
ψηφίζουν στις ευρωεκλογές, απλούστατα διότι ΔΕΝ είναι μέλη της Ευρωπαϊκής
Ένωσης. Κι άλλα που ψηφίζουν μεν, αλλά για διάφορους λόγους εξαιρούνται από
διατάξεις και νόμους της Ε.Ε., κυρίως φορολογικούς, αλλά και ιστορικούς και
γεωγραφικούς. Κι άλλα κομμάτια, στα οποία ενώ οι κάτοικοι λογίζονται ως ΠΛΗΡΕΙΣ
πολίτες της Ε.Ε., με όλα τα δικαιώματα που έχουμε κι εμείς, ΔΕΝ ψηφίζουν γιατί
το μέρος που κατοικούν δεν είναι κομμάτι της Ε.Ε.
🔎 Μπερδεύτηκες; Πάμε
να το ξεδιαλύνουμε.
🔎 Ας αρχίσουμε από τι
ΕΙΝΑΙ Ευρωπαϊκή Ένωση. Ανάμεσα στις 27 χώρες, όπως γνωρίζεις, υπάρχουν και
κράτη με μακρά αποικιακή παράδοση, που σε πείσμα των καιρών έχουν κρατήσει
κάποιες απομακρυσμένες περιοχές υπό την κυριαρχία τους, με τον ένα ή τον άλλο
τρόπο. Όσο ήταν και η Μεγάλη Βρετανία στην Ε.Ε., οι περιοχές ήταν ακόμα
περισσότερες.
🔎 Εκτός, λοιπόν, από τις
27 χώρες της Ευρώπης, όπως τις έχουμε στο μυαλό μας (τα κομματάκια που
εξαιρούνται θα τα γράψουμε αργότερα) ως Ευρωπαϊκή
Ένωση μετράμε και τα εξής εδάφη:
🔎 Αζόρες και Μαδέιρα:
Το αρχιπέλαγος των Αζορών στον κεντρικό Ατλαντικό και το νησί Μαδέιρα με το
ονομαστό κρασί είναι αυτόνομες περιοχές της Πορτογαλίας, με ειδικό διοικητικό
καθεστώς.
🔎 Κανάρια Νησιά: Το
αρχιπέλαγος των Καναρίων απέναντι από τις ακτές της Αφρικής είναι μία από τις «αυτόνομες
κοινότητες» της Ισπανίας, μάλιστα με ενισχυμένο καθεστώς αυτονομίας, όπως π.χ.
η Καταλωνία και η Χώρα των Βάσκων.
🔎 Γαλλική Γουιάνα: Το μοναδικό εξαρτώμενο έδαφος στην ηπειρωτική Νότια Αμερική, εκεί που παλιά βρίσκονταν οι διαβόητες φυλακές («Νησί του Διαβόλου», «Πεταλούδας» κλπ.) και τώρα η γαλλική αεροδιαστημική βάση (βλέπεις και στον χάρτη στην αρχή του κειμένου πού βρίσκεται σε σχέση με τη Γαλλία).
🔎 Γουαδελούπη,
Μαρτινίκα, Σεν Μαρτέν: Αυτά είναι νησιά που ανήκουν στη Γαλλία με το καθεστώς
των «υπερπόντιων διαμερισμάτων». Τυπικά, δηλαδή, λειτουργούν όπως οι κοινότητες
της ηπειρωτικής Γαλλίας. Στην πράξη, βέβαια, υπάρχουν μεγάλες διαφορές. Μια από
τις πιο γνωστές είναι ότι μπορούν να συμμετέχουν αυτόνομα με δικές τους ομάδες
σε μια σειρά από σπορ, ακόμα και στο ποδόσφαιρο. To Σεν Μαρτέν καλύπτει σχεδόν το μισό ομώνυμο νησί, το άλλο μισό ανήκει
στην Ολλανδία!
🔎 Μαγιότ, Ρεϋνιόν:
Αυτά είναι δύο νησιά που επίσης ανήκουν στη Γαλλία και βρίσκονται στον Ινδικό
Ωκεανό! Η Μαγιότ είναι το τέταρτο νησί του συμπλέγματος των Κομόρων, και το
μοναδικό από τα τέσσερα που αποφάσισε μέσω δημοψηφίσματος να μείνει μέρος της Γαλλίας
(οι υπόλοιποι επέλεξαν ανεξαρτησία). Η Ρεϋνιόν είναι κοντά στον
πολυδιαφημισμένο (τουριστικά) Μαυρίκιο.
🔎 Πόσοι είναι όλοι
αυτοί; Ένας διόλου ευκαταφρόνητος αριθμός. Όλες αυτές οι περιοχές έχουν έκταση
περίπου 100.000 τ.χλμ. (σχεδόν τα 3/4 της Ελλάδας δηλαδή) και πληθυσμό που
πλησιάζει τα 5 εκ. κατοίκους!
Ολλανδική Ευρωπαϊκή Ένωση στην Καραϊβική
🔎 Ειδική μνεία πρέπει
να γίνει στις περιοχές της Ολλανδίας που βρίσκονται στην Καραϊβική. Δηλαδή τα
έξι νησιά τα οποία παλιότερα στους χάρτες και τους άτλαντες αναφέρονταν όλα
μαζί ως Ολλανδικές Αντίλλες. Αυτό έχει πάψει προ πολλού να υπάρχει. Πλέον τα
τρία από τα έξι νησιά (η Αρούμπα, το Κουρασάο και το Σιντ Μάαρτεν, το ολλανδικό
κομμάτι του Σεν Μαρτέν!) είναι «χώρες» που ανήκουν στο βασίλειο της Ολλανδίας
με το ίδιο στάτους όσο και τα ευρωπαϊκά εδάφη της χώρας.
🔎 Τα άλλα τρία νησιά,
που είναι και πολύ μικρότερα σε πληθυσμό (Μπονέρ, Σιντ Εουστάτιους και Σάμπα)
αποτελούν «ειδικές κοινότητες» του βασιλείου της Ολλανδίας. Όλες αυτές οι
περιοχές συμμετέχουν κανονικά στις εκλογές της Ε.Ε., δεδομένου ότι οι κάτοικοί τους
είναι Ολλανδοί πολίτες.
🔎 Τα αντίστοιχα
γαλλικά εδάφη που δεν έχουμε αναφέρει ήδη, αλλά αποτελούν κομμάτι της Γαλλίας
και οι κάτοικοί τους είναι Γάλλοι πολίτες (Γαλλική Πολυνησία, Νέα Καληδονία,
Ουόλις-Φουτούνα στον Ειρηνικό, Σεν Μπαρτελεμί στην Καραϊβική, Σεν Πιέρ-Μικελόν
στο βόρειο Ατλαντικό) ΔΕΝ ψηφίζουν στις ευρωεκλογές. Φυσικά αν κάποιος πολίτης τους
βρεθεί τη μέρα της ψηφοφορίας στην ηπειρωτική Γαλλία ή π.χ. στη Γουαδελούπη,
μπορεί να ψηφίσει κανονικά!
🔎 Η Δανία έχει στη
δικαιοδοσία της τόσο τα Νησιά Φερόε, όσο και τη Γροιλανδία, τα οποία αποτελούν
αυτόνομα τμήματα του βασιλείου, με δικά τους κοινοβούλια και κυβερνήσεις. Τα
Νησιά Φερόε δεν αποτέλεσαν ΠΟΤΕ μέρος της Ε.Ε. Η Γροιλανδία ήταν όντως μέρος ως
το 1985, που απέκτησε πλήρη αυτονομία και οι κάτοικοί της προτίμησαν να «αποχωρήσουν»
από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ώστε να μην υπόκεινται στους αυστηρούς αλιευτικούς
νόμους.
🔎 Στις ευρωεκλογές
συμμετέχουν ΚΑΝΟΝΙΚΑ και οι κάτοικοι της Θέουτα και της Μελίγια. Αυτές είναι
δύο πόλεις με ειδικό καθεστώς αυτονομίας, οι οποίες ανήκουν μεν στην Ισπανία,
αλλά βρίσκονται στην αφρικανική ακτή! Επίσης συμμετέχουν κανονικά οι κάτοικοι
των νησιών Άλαντ, που ανήκουν στη Φινλανδία αλλά έχουν μεγάλη πλειοψηφία
κατοίκων σουηδικής καταγωγής και βρίσκονται σε καθεστώς αυτονομίας.
🔎 Το ίδιο ισχύει με
δύο χωριά της Ιταλίας κι ένα της Γερμανίας, τα οποία είναι περικυκλωμένα εξ
ολοκλήρου από το έδαφος της Ελβετίας, αλλά λειτουργούν ως θύλακες των κρατών τους
(π.χ. το χωριό Καμπιόνε ντ’ Ιτάλια ανήκει διοικητικά στη Λομβαρδία). Ψηφίζουν,
παρ’ ότι η Ελβετία που τα περιβάλλει δεν είναι μέλος της Ε.Ε.
🔎 Ψηφίζουν, επίσης,
οι 1.500 κάτοικοι του Χέλγκολαντ, ενός αρχιπελάγους στη Βόρεια Θάλασσα που
ανήκει στη Γερμανία, αλλά ιστορικά υπήρξε μέρος της Δανίας και σχεδόν για
ολόκληρο τον 19ο αιώνα (1807-1890) ανήκε στη Μεγάλη Βρετανία! Τα συγκεκριμένα μικρά
νησιά ανήκουν μεν στην Ε.Ε. (στο γερμανικό κρατίδιο Σλέσβιχ-Χολστάιν), αλλά
εξαιρούνται από τη φορολογία που ισχύει σε όλη την υπόλοιπη γερμανική
επικράτεια.
🔎 Υπάρχουν και μέρη
ευρωπαϊκά που τεχνικά ανήκουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όμως δεν ψηφίζουν. Και τα
δύο αυτά μέρη έχουν σχέση μ’ εμάς. Το ένα είναι το Άγιο Όρος (είναι αυτόνομη
διοικητική περιφέρεια του ελληνικού κράτους), στο οποίο δεν διεξάγονται ούτε
βουλευτικές εκλογές. Και το δεύτερο είναι το κατεχόμενο κομμάτι της Κύπρου, το
οποίο η ίδια η Ε.Ε. το έχει «εξαιρέσει» από την δικαιοδοσία της. Οι λόγοι είναι γνωστοί. Και (μας) πονάνε.