Μαγιότ: Το νησί των… κορόιδων που έπιασαν κορόιδα τους γείτονες!

 

Στο νοτιοανατολικό άκρο της Αφρικής, στο λεγόμενο Στενό της Μοζαμβίκης, ανάμεσα στη Μοζαμβίκη και το τεράστιο νησί της Μαδαγασκάρης, βρίσκεται ένα κομμάτι από Γαλλία. Δεν είναι σχήμα λόγου. Το νησί της Μαγιότ είναι ένα διαμέρισμα της Γαλλικής Δημοκρατίας. Η μόνη του διαφορά από τα υπόλοιπα είναι ότι δεν βρίσκεται στην Ευρώπη. Σε όλα τα άλλα, από διοικητικά μέχρι νομικά, ισχύουν τα ίδια ακριβώς όπως στο Παρίσι, τη Μασσαλία και το Μπορντό.

🔎Αυτό το νησάκι με έκταση 374 τ.χλμ., δηλαδή ελάχιστα πιο μικρό από την Άνδρο, είναι ό,τι απέμεινε από την τεράστια γαλλική αυτοκρατορία στην Αφρική. Μια αυτοκρατορία που κάλυπτε εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα και εκατοντάδες διαφορετικούς λαούς, οι οποίοι προοδευτικά «ελευθερώθηκαν». Κατ’ όνομα, βέβαια, οι περισσότεροι, επειδή η επιρροή της Γαλλίας όλες τις δεκαετίες της «ελευθερίας» τους ήταν κάτι παραπάνω από φανερή.

🔎Η Μαγιότ αποτελεί μια χτυπητή αντίθεση σε σχέση με όλα τα άλλα εδάφη. Οι κάτοικοί της, όταν ήλθε η ώρα να αποφασίσουν με δημοψήφισμα, διάλεξαν το ανάποδο από το αναμενόμενο: Να μείνουν με τη θέλησή τους κάτω από την γαλλική κηδεμονία! Σε αντίθεση με τα γειτονικά νησιά, που ψήφισαν ελευθερία κι αποτέλεσαν τις Κομόρες, το νησιώτικο ανεξάρτητο κράτος της περιοχής.

🔎Για κάποια χρόνια οι κάτοικοι της Μαγιότ είχαν αποκτήσει ένα καθόλου κολακευτικό παρατσούκλι από τους γείτονές τους: «Αχμάκου». Που σημαίνει κάτι ανάμεσα σε ηλίθιος και κορόιδο. Τα… κορόιδα, βέβαια, αποδείχτηκαν πολύ εξυπνότεροι από τους γείτονές τους, κι αυτό αποδείχτηκε τα κατοπινά χρόνια. Σήμερα η Μαγιότ είναι ο πιο δημοφιλής προορισμός για όλες τις γειτονικές της αφρικανικές χώρες.

🔎Τα «κορόιδα», δηλαδή, έπιασαν… κορόιδο τους γείτονες!

🔎Ας τα πάρουμε από την αρχή.

🔎Πριν ο Βάσκο Ντα Γκάμα καβατζάρει το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας στο νότο της Αφρικής και μπει στα νερά του Ινδικού Ωκεανού, η αραβική επιρροή στην περιοχή ήταν απόλυτη. Οι Άραβες με τα καλοτάξιδα μικρά τους σκάφη, τα ντάου, όργωναν τον Ινδικό από τα παράλια της Αραβίας μέχρι αυτά της Ινδίας και της Αφρικής. Έτσι, λοιπόν, τα νησιά της περιοχής είχαν έντονη αραβική κουλτούρα.

🔎Τα νησιά στο Στενό της Μοζαμβίκης είχαν έναν μικτό πληθυσμό: Υπήρχαν και αραβικής καταγωγής, αλλά και απόγονοι αφρικανικών φυλών (είτε ελεύθεροι, είτε σκλάβοι) και ασιατικής καταγωγής από τη Μαδαγασκάρη. Ένας αχταρμάς, δηλαδή, που όμως μιλούσε αραβικά, είχε ασπαστεί ολοκληρωτικά το ισλάμ και ζούσε με την αραβική κουλτούρα. Το κάθε νησί ήταν κι ένα σουλτανάτο.

🔎Η Μαγιότ ζούσε επί αιώνες στη σκιά της Ανζουάν, του κοντινότερου από τα γειτονικά της νησιά. Κι αυτό επειδή τα άλλα νησιά πρόσφεραν καλύτερα λιμάνια για μεγαλύτερα πλοία. Βεβαίως αυτό είχε και τα καλά του. Τα υπόλοιπα νησιά, επειδή ήταν πιο πλούσια, υπέφεραν από συχνές επιδρομές Αράβων και Μαλγάσιων (από τη Μαδαγασκάρη, δηλαδή) πειρατών. Τη Μαγιότ, που δεν ήταν τόσο πλούσια, την προσπερνούσαν χωρίς να επιτεθούν.

🔎Από τη δεκαετία του 1830 η Μαγιότ άρχισε να βιώνει τον επεκτατισμό των γειτόνων της. Μέσα σε πέντε χρόνια πρόλαβε να υποταχθεί στους σουλτάνους και των τριών άλλων νησιών στις Κομόρες! Δεν υπήρχαν οχυρωματικά έργα, ούτε κανόνια, όποιος ήθελε άραζε στην παραλία και έκανε γιουρούσι, οπότε ήταν πολύ εύκολο. Οι ντόπιοι, βέβαια, δεν ήθελαν να τους εξουσιάζουν οι γείτονες, οπότε πάντα ζητούσαν την ευκαιρία να τους διώξουν.

🔎Το 1836 ο Αντριαντσόλι, ένας πολέμαρχος με καταγωγή από τη Μαδαγασκάρη, κατάφερε να σφάξει τη φρρουρά του σουλτάνου του Ανζουάν που κατείχε το νησί κι ανακηρύχθηκε αυτός σουλτάνος. Για να κρατήσει, όμως, την εξουσία του άνοιξε παρτίδες με τους Γάλλους, οι οποίοι είχαν βάλει ήδη πόδι στο νησί Νόσι Μπε, που βρίσκεται πολύ κοντά στη Μαδαγασκάρη, στην πορεία τους για να γίνουν κύριοι όλου του νησιού.

🔎Πέντε χρόνια αργότερα, το πάρε-δώσε έγινε επίσημο. Η Γαλλία έβαλε επισήμως πόδι στη Μαγιότ «αγοράζοντάς» την από τον σουλτάνο, αλλά τον άφησε στην ουσία να κάνει κουμάντο εξ ονόματός της. Η δουλεία καταργήθηκε αμέσως, όπως σε όλο το γαλλικό κράτος, αλλά η «αμειβόμενη» εργασία που τη διαδέχτηκε δεν απείχε καθόλου από το προηγούμενο καθεστώς. Αμοιβές ελάχιστες και βάρβαρες συνθήκες εργασίας. Συν τοις άλλοις, η ελίτ του νησιού που’ χε συνηθίσει την ζωή με τους σκλάβους, αποφάσισε να εγκαταλείψει τη Μαγιότ και να εγκατασταθεί στα άλλα νησιά της περιοχής, που παρέμεναν αυτόνομα.

🔎Βεβαίως οι επιθέσεις κόπηκαν μαχαίρι. Κανείς ντόπιος σουλτάνος δεν ήθελε να ερεθίσει τους Γάλλους και να τα βάλει μαζί τους. Η Μαγιότ πέρασε μια μακρά περίοδο ησυχίας. Η αποικιακή διοίκηση προσπάθησε να οργανώσει κάποιες φυτείες ζαχαροκάλαμου και σύντομα ολόκληρο το νησί ήταν γεμάτο απ’ αυτά. Οι καιρικές συνθήκες, όμως, με πολλές βροχές και ανέμους, δεν επέτρεπαν καλές σοδειές.

🔎Το 1885, στο διαβόητο πια συνέδριο του Βερολίνου, όπου οι ευρωπαϊκές αποικιακές δυνάμεις χώρισαν τον κόσμο σε σφαίρες επιρροής, οι Ευρωπαίοι συμφώνησαν ότι οι Γάλλοι θα μπορούσαν να επεκταθούν, μέσω της Μαγιότ που είχαν ήδη,  και στα γειτονικά νησιά. Κάτι που έγινε με συνοπτικές διαδικασίες και χωρίς πολλή αντίσταση. Οι σουλτάνοι κατάλαβαν ότι ήταν μάταιο.

🔎Όλο αυτό το νησιώτικο σύμπλεγμα στην αρχή ονομάστηκε «Μαγιότ και εξαρτώμενα εδάφη». Για πρώτη φορά, έστω και κάτω από τη γαλλική κυριαρχία, η Μαγιότ αισθανόταν ότι είχε μια πρωτοπορία έναντι των γειτόνων της. Το 1914, βέβαια, τα νησιά έγιναν μια επαρχία της Μαδαγασκάρης, που ήταν κι αυτή υπό γαλλικό έλεγχο.

🔎Οι Γάλλοι, πάντως, δεν έκαναν σοβαρές προσπάθειες να εκσυγχρονίσουν τα νησιά, που παρέμειναν φτωχά και κυρίως αγροτικά. Μοιραία, ο άνεμος της ανεξαρτησίας, που σάρωσε την Αφρική κυρίως τη δεκαετία του 1960, άργησε να φτάσει εκεί. Το 1974 η Γαλλία και ο ΟΗΕ οργάνωσαν δημοψηφίσματα και στα τέσσερα νησιά, προκειμένου να τα ενώσει σε ένα κράτος, τις Κομόρες. Στα τρία νησιά (Γκραν Κομόρ, Ανζουάν, Μοελί) η πλειοψηφία ήταν μεγάλη υπέρ της ανεξαρτησίας. Στη Μαγιότ το 63,8% των κατοίκων ψήφισε να μείνει γαλλικό έδαφος!

🔎Τι έγινε τότε; Οι Γάλλοι είπαν στον ΟΗΕ ότι δεν μπορούσαν να πάνε κόντρα στη θέληση των κατοίκων και παρ’ ότι αποσύρθηκαν από τα τρία νησιά, κράτησαν την κυριαρχία τους στη Μαγιότ. Οι Κομόρες έγιναν ανεξάρτητο κράτος το 1975 κι αμέσως έκαναν αίτηση στον ΟΗΕ να μεσολαβήσει ώστε να ενσωματώσουν στην επικράτειά τους και τη Μαγιότ, ώστε να είναι πλήρης η χώρα.

🔎Ο ΟΗΕ πράγματι υιοθέτησε ψηφίσματα, τα οποία καλούσαν τους Γάλλους να «αποαποικήσουν» τη Μαγιότ, αλλά οι Γάλλοι το μόνο που δέχτηκαν ήταν να διοργανώσουν ένα δεύτερο δημοψήφισμα, το 1976, μήπως και οι κάτοικοι της Μαγιότ δεν είχαν καταλάβει καλά. Το αποτέλεσμα ήταν ακόμα πιο εκκωφαντικό: 99,5% υπέρ Γαλλίας! Οι Γάλλοι θεώρησαν το θέμα λήξαν, έβαλαν βέτο σε όλες τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ κι έμειναν εκεί.

🔎Οι άλλοι Κομόριοι άρχισαν τότε να κοροϊδεύουν τους κατοίκους της Μαγιότ για ηλίθιους και κορόιδα. Η ιστορία έδειξε άλλα. Μέχρι το 1999, μέσα σε 24 χρόνια δηλαδή, οι τρεις Κομόρες βίωσαν όχι ένα και δύο, αλλά… 18 διαφορετικά πραξικοπήματα! Στην κυριολεξία, όποιος διοικητής στρατιωτικής μονάδας ήθελε έπαιρνε με τα όπλα την εξουσία. Τα τρία νησιά μαλλιοτραβιούνταν μεταξύ τους για την εξουσία, ενώ ο πληθυσμός ζούσε στα όρια της εξαθλίωσης, ακόμα και η μικρή αγροτική παραγωγή είχε παραλύσει.

🔎Την ίδια ώρα η ειρηνική Μαγιότ με βοήθεια από γαλλικά κεφάλαια, έστησε μια υποτυπώδη αγροτική παραγωγή, που της επέτρεψε να μην πεινάει τουλάχιστον. Το μεγάλο πλεονέκτημα, βέβαια, των κατοίκων ήταν ότι λογίζονται Γάλλοι πολίτες, άρα μπορούν να μετακινούνται ελεύθερα στη μητρόπολη. Δεκάδες χιλιάδες μετανάστευσαν νόμιμα στη Γαλλία, όπου με τις δουλειές που βρήκαν και τα χρήματα που έστελναν πίσω τόνωσαν την οικονομία.

🔎Οι σκοτωμοί περιορίστηκαν στις Κομόρες μετά το 2001, όταν η χώρα άλλαξε το σύνταγμά της, έγινε ένα είδος ομοσπονδίας, όπου το κάθε νησί λειτουργούσε στην ουσία αυτόνομα. Η Μαγιότ ψήφισε να μετατραπεί σε πλήρες γαλλικό διαμέρισμα το 2009, κάτι που σήμαινε ότι η γαλλική γλώσσα γινόταν υποχρεωτική για όλους (ως τότε υπερίσχυαν τα αραβικά) και ο παραδοσιακός ισλαμικός νόμος της σαρία, που εφαρμοζόταν σε πολλές περιπτώσεις, αντικαταστάθηκε εξ ολοκλήρου από τη γαλλική νομοθεσία. Και φυσικά υιοθέτησαν ως νόμισμα το ευρώ. Οι ντόπιοι το επέλεξαν για να συνεχιστεί η γαλλική βοήθεια.

🔎Σύμφωνα με τα επίσημα γαλλικά στοιχεία, η Μαγιότ είναι το πιο φτωχό απ’ όλα τα γαλλικά διαμερίσματα, μητροπολιτικά και υπερπόντια: Το 84% των κατοίκων ζει κάτω από το όριο της φτώχειας (όπως ορίζεται στην Ευρώπη, κάτω από 936 ευρώ το μήνα ανά οικογένεια), το 40% των κατοικιών είναι παράγκες από ξύλα και τσίγκο, το 29% των σπιτιών δεν έχουν τρεχούμενο νερό και το 34% των κατοίκων είναι άνεργοι. Εφιάλτης.

🔎Εφιάλτης για την Ευρώπη, αλλά… παράδεισος για τους γείτονες! Το κατά κεφαλήν ετήσο εισόδημα για τους 320.000 κατοίκους της Μαγιότ είναι 11.300 δολάρια. Την ίδια στιγμή στις Κομόρες το ετήσιο εισόδημα ανά κάτοικο είναι 1.100 δολάρια, στη Μοζαμβίκη 1.500 και στη Μαδαγασκάρη 1.800. Οι κάτοικοι της Μαγιότ, δηλαδή, μέσα στον εφιάλτη τους έχουν δεκαπλάσιο εισόδημα από τους γείτονες!

🔎Γι’ αυτό και το νησί έχει γίνει εδώ και χρόνια πόλος έλξης. Ολοένα και περισσότερα ψαροκάικα από τη Μαδαγασκάρη, από την Αφρική, ακόμα και από τις Κομόρες, αποβιβάζουν κόσμο στη Μαγιότ. Ανθρώπους απελπισμένους, που προσπαθούν να πείσουν τις αρχές ότι είναι ντόπιοι της Μαγιότ, να πάρουν γαλλικό διαβατήριο και να φύγουν στην Ευρώπη. Σήμερα το 42% των κατοίκων στη Μαγιότ δεν είναι γεννημένοι στο νησί, αλλά σε γειτονικές χώρες.

Το νησί των κανιβάλων στη Νέα Γουινέα με βασιλιά έναν Σουηδό ναύτη!

H ιστορία είναι απίστευτη, αλλά απολύτως αληθινή. Και το καλύτερο ζωντανό παράδειγμα της παροιμίας «αν έχεις τύχη διάβαινε»… Το χρονικό ενός Σουηδού ναύτη, ο οποίος αντί να καταλήξει στα στομάχια των κανιβάλων της Νέας Γουινέας έγινε βασιλιάς του νησιού, στο οποίο ναυάγησε, κι απέκτησε περιουσία σε χρυσάφι που ούτε θα μπορούσε να τη φανταστεί!

🔎Πού και πότε έγιναν όλα αυτά; Στις αρχές του 20^ου αιώνα, στο νησί Ταμπάρ, ένα απ΄ αυτά που βρίσκονται βόρεια του μεγάλου νησιού της Νέας Γουινέας. Μιας περιοχής με τους περισσότερους κανίβαλους στην παγκόσμια ιστορία. Ο Καρλ Έρικ Πέτερσον έγραψε τη δική του ξεχωριστή σελίδα στο νησί.

🔎Κατ’ αρχάς, δύο πράγματα για το νησί. Το οποίο έχει έκταση 110 τ.χλμ., δηλαδή είναι όσο περίπου η δική μας Κάλυμνος. Ακόμα και σήμερα είναι αραιοκατοικημένο, απογραφή επίσημη δεν έχει γίνει ποτέ εκεί (!) και ο πληθυσμός εκτιμάται σήμερα σε κάτω από 5.000 ανθρώπους. Στις αρχές του 20^ου αιώνα, που ξεκινάει η ιστορία μας, θα ήταν αρκετά λιγότεροι.

🔎Το νησί Ταμπάρ και τα γύρω νησάκια του αποτελούν το αρχιπέλαγος Ταμπάρ, που εντάσσεται στην επαρχία της Νέας Ιρλανδίας. Το βασικό νησί ονομάστηκε έτσι από Βρετανούς ναύτες επειδή, πνιγμένο στο πράσινο, τους θύμιζε την… κανονική Ιρλανδία. Τα γειτονικά νησιά ονομάστηκαν, κατ’ αντιστοιχία, Νέα Βρετανία!

🔎Τα νησιά αυτά τα’ χαν αναναλύψει Ολλανδοί ήδη από το 1616. Τα επισκέφθηκε και ο Γάλλος θαλασσοπόρος Μπουγκενβίλ το 1768. Και φυσικά ήταν τόπος ανεφοδιασμού (σε νερό και ξυλεία) πολλών φαλαινοθηρικών, κυρίως βρετανικών. Κανείς, όμως, δεν τολμούσε να βάλει πόδι στα νησιά και να θεμελιώσει οικισμούς. Οι ιθαγενείς ήταν πολύ άγριοι και οι ιστορίες για άτυχους ναύτες και μέλη πληρωμάτων που αιχμαλωτίστηκαν και φαγώθηκαν από τους Ταμπάρ έδιναν κι έπαιρναν.

🔎Μοιραία, η περιοχή αυτή έμεινε… τελευταία στη διεκδίκηση των αποικιοκρατικών δυνάμεων. Οι φωστήρες κλεισμένοι στα ευρωπαϊκά παλάτια έκριναν ότι τα νησιά αυτά δεν είχαν καθόλου ενδιαφέρον. Οι Γάλλοι το 1880 είχαν κάνει μια προσπάθεια να φτιάξουν ένα υποτυπώδες λιμάνι, έστειλαν μάλιστα και στρατιώτες για να προστατέψουν τους αποίκους, αλλά μετά από μερικούς μήνες ένα πλοίο που πήγε εκεί βρήκε μόνο συντρίμμια, τον οικισμό έρημο και κανένα πτώμα, ούτε καν σκελετούς. Τους είχαν φάει όλους.

🔎Το 1885, λοιπόν, η Γερμανία, η τελευταία χρονικά αποικιοκρατική δύναμη, όρμησε να κατακτήσει ό,τι είχε απομείνει από τη μοιρασιά των άλλων και εξασφάλισε τη συναίνεση των Αγγλο-Γάλλων (που είχαν βάλει πόδι σχεδόν σ’ όλο τον Ειρηνικό) για να κατακτήσει την βόρεια περιοχή της Νέας Γουινέας, μαζί και τα νησιά αυτά.

🔎Από το 1885 ως το 1914, που ξεκίνησε ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος, οι Γερμανοί κατάφεραν με το μαχαίρι και τη φωτιά να κατακτήσουν τα νησιά, αλλά ειδικά αυτά της περιοχής του Ταμπάρ τα άφησαν στην ησυχία τους, λόγω της αγριότητας των κατοίκων. Για να εκμεταλλευθούν τις πλουτοπαραγωγικές πηγές κυρίως του βασικού νησιού, της τεράστιας Νέας Γουινέας, είχαν συστήσει και μια ημι-κρατική εταιρεία, την Neuguinea-Compagnie. Βεβαίως οι Γερμανοί μετονόμασαν τα νησιά, όλο το σύμπλεγμα το είπαν Αρχιπέλαγος Μπίσμαρκ (από το όνομα του πασίγνωστου πρώτου Γερμανού καγκελάριου) και το νησί της Νέας Ιρλανδίας το είπαν Νέο Μεκλεμβούργο!

🔎Σ’ ένα από τα πλοία που ελέγχονταν από την εταιρεία είχε μπαρκάρει ως ναύτης κι ο Καρλ Εμίλ Πέτερσον. Από τα 17 του είχε βγει στη θάλασσα για να βγάλει το μεροκάματο, καθώς ο πατέρας του εγκατέλειψε τη μάνα του και τα έξι της παιδιά στην τύχη τους. Ο Πέτερσον ήταν ένας εξαιρετικά δυνατός άνδρας, που στα πλοία της εταιρείας είχε αποκτήσει το παρατσούκλι «Strong Charlie», δυνατός Τσάρλι.

🔎Τα Χριστούγεννα του 1904 το πλοίο που βρισκόταν ο Καρλ, το Χέρτζογκ Γιόχαν Άλμπερτ, ναυάγησε στα ανοιχτά του νησιού Ταμπάρ μετά την πρόσκρουσή του σε ύφαλο. Ο Πέτερσον ήταν ο μοναδικός επιζώντας, κατάφερε με δυνατό κολύμπι να φτάσει μέχρι την ακτή. Αμέσως τον περικύκλωσαν οι κανίβαλοι ιθαγενείς, τον έδεσαν και τον πήγαν στον βασιλιά του νησιού, τον Λαμί, προφανώς για να τους υποδείξει με ποιο τρόπο θα τον… μαγειρέψουν.

🔎Για καλή τύχη του Πέτερσον, μπροστά στη σκηνή ήταν η αγαπημένη κόρη του αρχηγού, η Σίνγκντο. Η οποία τον λιγουρεύτηκε τον λευκό λεβέντη όπως τον είδε μπροστά της, και ζήτησε από τον πατέρα της να μην τον φάνε, αλλά να τον χρησιμοποιήσουν και να μάθουν απ’ αυτόν. Ο βασιλιάς συμφώνησε, ο Πέτερσον έμεινε δεμένος για μήνες, αλλά περνούσε όλο και περισσότερο χρόνο με την πριγκίπισσα, η οποία τον ερωτεύτηκε κεραυνοβόλα.

🔎Ο γάμος τους έγινε με όλες τις τοπικές παραδόσεις το 1907. Πράγματι, ο Πέτερσον βοήθησε τους Ταμπάρ και στη ναυσιπλοϊα, να κατασκευάσουν πιο ανθεκτικά κανό, αλλά και στη γεωργία. Σύμφωνα με το θρύλο (τον οποίο, πάντως, ο ίδιος δεν επιβεβαίωσε), ηγήθηκε ο ίδιος μιας επιδρομής στα παράλια της Νέας Ιρλανδίας, όπου έκλεψαν εκατοντάδες γουρούνια (!) από μια τοπική φάρμα και τα μετέφεραν στο νησί τους. Τα γουρούνια έγιναν το αγαπημένο έδεσμα των ντόπιων, οι οποίοι άφησαν τον κανιβαλισμό.

🔎Ο βασιλιάς Λάμι πέθανε το 1913 και ο Πέτερσον, ως γαμπρός του, έγινε ο νέος «μονάρχης» του νησιού. Οι γερμανικές αρχές τα’ χασαν όταν επισκέφθηκαν τα νησιά και είδαν έναν λευκό επικεφαλής, αλλά δεν του ζήτησαν καμία εξήγηση, τους βόλευε ότι το νησί είχε γίνει πια πρότυπο ηρεμίας. Ο βασιλιάς Τσάρλι ήταν εξαιρετικά δημοφιλής, επειδή έφτιαχνε συνέχεια φυτείες (κυρίως αρτόδεντρα, μήλα και κόκκινα τζίντζερ), που μαζί με τα γουρούνια έλυσαν το χρόνιο πρόβλημα της πείνας.

🔎Σε αντίθεση, μάλιστα, με τους «βασιλιάδες» των άλλων νησιών, ο Καρλ όχι μόνο δεν τιμωρούσε τους υπηκόους του, αλλά τους βοηθούσε δουλεύοντας κι ο ίδιος στις φυτείες και κανόνιζε τις – λιγοστές στην αρχή, αλλά συνεχώς αυξανόμενες – εξαγωγές αγαθών με τους Ευρωπαίους. Οι Αυστραλοί, που έγιναν κύριοι των νησιών μετά την ήττα της Γερμανίας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, είχαν να το λένε για την τιμιότητα του «βασιλιά» και το πόσο αγαπούσε τους νησιώτες, που έγιναν οι άνθρωποί του.

🔎Με την Σίνγκντο απέκτησε συνολικά εννέα παιδιά. Η γυναίκα του πέθανε το 1921 από επιλόχειο πυρετό, μετά την τελευταία της γέννα. Ο Καρλ ήθελε κάποια να φροντίσει τα παιδιά του, αλλά και για λόγους ισορροπίας δεν θέλησε να παντρευτεί κάποια από τις γυναίκες του νησιού. Αποφάσισε να ταξιδέψει στην γενέτειρά του τη Σουηδία για να βρει νέα σύζυγο και πράγματι τη βρήκε στο πρόσωπο της Αγγλο-Σουηδέζας Τζέσι Λουίζα Σίμπσον.

🔎Ο γάμος τους έγινε το 1923 στο νησί Ταμπάρ, και μάλιστα ήταν διπλό μυστήριο, και χριστιανικό, αλλά και σύμφωνα με τις ντόπιες παραδόσεις. Στο διάστημα της πολύμηνης απουσίας του, όμως, οι φυτείες είχαν παραμεληθεί και χρειάστηκε πολλή δουλειά για να ξαναστήσει τις επιχειρήσεις στα πόδια τους.

🔎Σύντομα πολλά από τα μικρότερα νησιά του αρχιπελάγους Ταμπάρ ήθελαν να «υποταχθούν» στον λευκό μονάρχη, για να βελτιωθεί το επίπεδο ζωής τους. Ο Καρλ πήγαινε συχνά ο ίδιος στα γύρω νησιά, άλλα κατοικημένα κι άλλα ακατοίκητα, για να επιθεωρήσει αν το έδαφος ήταν κατάλληλο για καλλιέργεια.

🔎Σ’ ένα από τα ταξίδια του αυτά, στο πολύ μικρότερο γειτονικό νησί Σιμπέρι, περιδιάβαινε έναν μικρό χείμαρρο, ώσπου είδε κάτι να γυαλίζει. Έδιωξε τους συνοδούς του, έψαξε καλύτερα και ανακάλυψε βόλους από ατόφιο χρυσάφι! Όπως αποδείχτηκε, οι ιθαγενείς γνώριζαν για τον χρυσό, αλλά δεν είχαν καταλάβει την αξία του.

🔎Κάπου εκεί, ο αγαπητός βασιλιάς που νοιαζόταν για τον λαό του χτυπήθηκε κατακέφαλα από τον ιό του χρυσού. Για να μην κινήσει υποψίες, είπε ότι το νησί δεν προσφερόταν για καλλιέργεια. Αλλά τα κατοπινά χρόνια επισκεπτόταν το νησί σχεδόν κάθε εβδομάδα και έφτανε στο Ταμπάρ με σακούλια γεμάτα χρυσάφι, τα οποία αποθήκευε ως προσωπική περιουσία.

🔎Όπως είναι φυσικό, το ενδιαφέρον του για τις φυτείες ατόνησε και τις άφησε να τις διαχειρίζονται οι υπήκοοί του. Ο ίδιος μάζεψε όσο χρυσάφι μπορούσε και βρισκόταν στην επιφάνεια του μικρού ποταμιού, αλλά δεν αποκάλυψε ποτέ τι έγινε. Και ο ίδιος και η γυναίκα του υπέφεραν από ελονοσία, οπότε αποφάσισε να ταξιδέψουν στην Αυστραλία για θεραπεία.

🔎Η γυναίκα του διαγνώστηκε με καρκίνο και επέστρεψε στη Στοκχόλμη για περαιτέρω θεραπεία, όμως ο Καρλ δεν την ακολούθησε. Έφυγε οριστικά από το νησί Ταμπάρ το 1935, στα 60 του, και εγκαταστάθηκε στο Σίδνεϊ της Αυστραλίας, όπου χάρηκε τα πλούτη του. Μάλλον υπερβολικά, όπως φαίνεται, καθώς πέθανε δύο χρόνια αργότερα από καρδιακή προσβολή. Οι φήμες που συνόδεψαν το θάνατό του έλεγαν ότι ήταν υπερβολικά ενεργός σεξουαλικά, διοργάνωνε συχνά όργια στο σπίτι του κι έπινε ακατάπαυστα.

🔎Το πιο παράξενο είναι ότι το μυστικό του χρυσού στο νησί Σιμπέρι έμεινε μυστικό για δεκαετίες. Οι πρώτες έρευνες έγιναν εκεί τη δεκαετία του 2000, μάλιστα από ιδιώτες που’ χαν ακούσει την ιστορία του Καρλ! Αμέσως η κυβέρνηση της Παπούα Νέας Γουινέας δέσμευσε το έδαφος και το οργανωμένο ορυχείο λειτούργησε για πρώτη φορά το 2012. Σήμερα θεωρείται ότι βρίσκεται πάνω σ’ ΄να από τα μεγαλύτερα κοιτάσματα χρυσού στον κόσμο (!) και η παραγωγή το 2023 ανήλθε σε περίπου 2,8 τόνους ατόφιου χρυσού… Μπορεί κανείς μόνο να υποθέσει πόσο χρυσάφι μάζεψε ο Καρλ από εκεί.

🔎Η ιστορία του Καρλ ενέπνευσε την Άστριντ Λίντγκρεν στα μέσα της δεκαετίας του 1940 στη σειρά παιδικών μυθιστορημάτων με βασική ηρωίδα ένα κοριτσάκι που στην Ελλάδα το γνωρίσαμε ως «Πίπη Φακιδομύτη»! Το πραγματικό όνομά της στις ιστορίες της είναι Pippi Longstocking, δηλαδή Πίπη… Μακρυκάλτσα. Οι σειρές έγιναν και παιδική τηλεοπτική σειρά που προβαλλόταν μεταγλωττισμένη τη δεκαετία του 1980 και στην ελληνική τηλεόραση. Ο Εφραίμ Μακρυκάλτσας (Ephraim Longstocking), o πατέρας της Πίπης, μοιάζει καταπληκτικά με τον Καρλ, είναι καπετάνιος και πολύ πλούσιος…

Αλεούτιες Νήσοι: Και στη Δύση και στην Ανατολή!

 

Υπάρχει περίπτωση ένας τόπος να είναι συγχρόνως και το ανατολικότερο και το δυτικότερο μέρος ενός κράτους; Πριν βιαστείτε να απαντήστε πως όχι, είναι αδύνατο, ρίξτε μια ματιά σ’ αυτό το κολιέ από νησιά που ξεκινούν από την Αλάσκα και ψάχνουν τρόπο, θαρρείς, να ακουμπήσουν την απέναντι ακτή της ρωσικής Άπω Ανατολής.

🔎Οι Αλεούτιες Νήσοι είναι το μοναδικό μέρος στον κόσμο που διεκδικούν αυτό το παράδοξο. Σύμφωνα με την κάθετη γραμμή των ημισφαιρίων, το αρχιπέλαγος αυτό με πάνω από 300 νησιά είναι ταυτόχρονα και το δυτικότερο σημείο των ΗΠΑ, αλλά και το ανατολικότερο! Βεβαίως, για λόγους που όλοι καταλαβαίνουν, όλα τα νησιά λογίζονται ότι ανήκουν στο δυτικό ημισφαίριο, έχουν την ίδια ζώνη ώρας και βρίσκονται στην ίδια ημέρα, όπως και οι ΗΠΑ. Αυτό είναι ένα από τα περίεργα αυτών των νησιών με την ιδιαίτερη ιστορία και την ακόμα πιο ιδιαίτερη γεωγραφική θέση.

🔎Αν παρατηρήσετε τον παγκόσμιο χάρτη, οι Αλεούτιες Νήσιοι «προχωρούν» πολύ πιο δυτικά απ’ ότι η Αλάσκα, η πολιτεία των ΗΠΑ στην οποία ανήκουν οι συντριπτικά περισσότερες. Κι αν κοιτάξετε λίγο πιο κάτω, θα δείτε ότι βρίσκονται ακόμα πιο δυτικά και από τη Χαβάη, το νησιώτικο αρχιπέλαγος του Ειρηνικού που είναι κι αυτό πολιτεία των ΗΠΑ εδώ και 65 χρόνια.

🔎Οι Αλεούτιες Νήσοι δεν χτυπάνε τόσο στο μάτι από πλευράς έκτασης, αλλά μη θεωρείτε ότι πρόκειται περί βραχονησίδων. Η συνολική έκταση των νησιών είναι 17.670 τετραγωνικά χιλιόμετρα, δηλαδή όσο δύο φορές ολόκληρη η Κρήτη! Στα νησιά αυτά έχουν καταγραφεί όχι ένα και δύο, αλλά 57 (!) ενεργά ηφαίστεια, με συχνές εκρήξεις που τα τραντάζουν. Η περιοχή έχει συγκλονιστεί με μερικούς από τους μεγαλύτερους σεισμούς που έχουν καταγραφεί ποτέ.

🔎Σ’ όλη αυτή την περιοχή ζουν κάτι περισσότεροι από 8.000 άνθρωποι. Στην πλειοψηφία τους απόγονοι των ιθαγενών με το ίδιο όνομα που έχουν και τα νησιά (Αλεούτ), αλλά και κρατικοί υπάλληλοι και στρατιώτες. Κανείς δεν μπορούσε να καταλάβει πριν 1,5 αιώνα πόσο σημαντική θα ήταν αυτή η περιοχή στην παγκόσμια γεωπολιτική σκηνή.

🔎Κατ’ αρχάς, το όνομα. Όπως συμβαίνει με τους περισσότερους λαούς, αλλιώς λένε αυτοί τον εαυτό τους κι αλλιώς τους αποκαλούν οι άλλοι. Κι αν αυτοί οι άλλοι ήταν τόσο ανεπτυγμένοι που έφτιαχναν και χάρτες, «επέβαλλαν» αυτό το όνομα. Οι Αλεούτιοι ως λαός λένε τη φυλή τους «Ουνανγκάν». Η ονομασία Αλεούτ έρχεται από την λέξη «αλιούτ» που σημαίνει νησί στη γλώσσα των Τσουκτσί, ενός λαού που ζει και σήμερα ακόμα στο πιο ανατολικό μέρος της Σιβηρίας.

🔎Επί δεκαετίες οι ανθρωπολόγοι και οι ιστορικοί θεωρούσαν τα νησιά αυτά ως την «γέφυρα» από την οποία οι άνθρωποι μετακινήθηκαν από την Ασία στην Αμερική. Είναι λογικό κάτι τέτοιο, αλλά δεν τεκμηριώνεται. Τα πρώτα δείγματα πολιτισμού στην αμερικανική ήπειρο έχουν βρεθεί πολύ πιο νότια. Ακόμα κι αν πέρασαν από εκεί, λοιπόν, οι άνθρωποι δεν έμειναν.

🔎Αυτοί που κάθισαν εκεί, πάντως, ανέπτυξαν φοβερές δεξιότητες, τόσο στο κυνήγι αρκούδων και στο ψάρεμα, όσο και στα ταξίδια από νησί σε νησί. Οι Αλεούτιοι χρησιμοποίησαν πρώτοι το σκεπαστό καγιάκ, που έχει μόνο μία ή δύο τρύπες για τους κωπηλάτες και είναι πολύ δύσκολο να βουλιάξει ακόμα και σε θαλασσοταραχή.

🔎Οι πρώτες επαφές με τον πολιτισμένο κόσμο έγιναν με τους Ρώσους. Το 1741 ανακαλύφθηκαν αυτά τα νησιά, από ποιον άλλο, τον Βίτους Μπέρινγκ, αυτό τον ατρόμητο Ρωσο-Δανό θαλασσοπόρο, που έδωσε το όνομά του και στον Βερίγγειο Πορθμό. Ο Μπέρινγκ ξεκίνησε με δύο πλοία για λογαριασμό της Ρωσίας, αλλά αυτά χωρίστηκαν μετά από θύελλα και ανακάλυψαν διαφορετικά νησιά. Ο Μπέρινγκ την ίδια χρονιά ναυάγησε και τελικά πέθανε σ’ ένα από τα νησιά που βρισκόταν πολύ κοντά στη ρωσική ακτή, και πήρε το όνομά του, μαζί με την γύρω θάλασσα.

🔎Οι ναύτες που κατάφεραν να γυρίσουν στη Σιβηρία με μια μικρή βάρκα, την οποία κατασκεύασαν από τα συντρίμμια του πλοίου, φούσκωσαν με τις ιστορίες τους τη φαντασία των τυχοδιωκτών. Είπαν ότι τα νησιά είναι γεμάτα αρκούδες, οι οποίες μάλιστα είναι ιδιαίτερα φιλικές και δε νιώθουν ότι κινδυνεύουν! Δεκάδες κυνηγοί από την Σιβηρία έτρεξαν στα νησιά, αφού το κυνήγι αρκούδας στην ηπειρωτική Ρωσία ήταν από τα πιο επικίνδυνα. Οι αρκούδες αποδείχτηκαν το ίδιο φονικές κι εκεί, αλλά πολλοί κυνηγοί παρέμειναν και στα περισσότερα νησιά τις ξεπάστρεψαν τελείως.

🔎Τα νησιά ανήκαν, λοιπόν, στην αυτοκρατορία της Ρωσίας, όπως και η περιοχή της Αλάσκας, μέχρι το 1867. Στους χάρτες ονομάζονταν «Αρχιπέλαγος της Αικατερίνης», από το όνομα της Μεγάλης Αικατερίνης. Τότε έγινε η… αγοραπωλησία με τις ΗΠΑ. Η Ρωσία κατάλαβε ότι θα ήταν πολύ δύσκολο να υπερασπιστεί αυτή την παγωμένη περιοχή από πιθανή επίθεση των ΗΠΑ ή της Βρετανίας (που ήταν ακόμα κυρίαρχη στον Καναδά τότε) και έδωσαν αυτή την άχρηστη, έτσι θεωρούσαν, γη για μόλις 7 εκ. δολάρια.

🔎Όταν έγινε, βέβαια, γνωστή η αλλαγή ιδιοκτησίας του… οικοπέδου, οι Αμερικανοί φώναζαν ότι η κυβέρνησή τους έδωσε τόσα πολλά λεφτά για ένα κομμάτι γης που δεν είχε την παραμικρή χρησιμότητα. Οι εφημερίδες αποκάλεσαν τη συμφωνία «Seward’s Folly», δηλαδή η… βλακεία του Σιούαρντ, του τότε Υπουργού Οικονομικών των ΗΠΑ. Τελικά αποδείχτηκε, βέβαια, ότι ο Σιούαρντ ήξερε πολύ καλά τι έκανε.

🔎Στη συμφωνά για την Αλάσκα συμπεριλήφθηκαν και οι Αλεούτιες Νήσοι. Όχι όλες, όμως. Τα 17 νησιά που βρίσκονταν πιο κοντά στη Σιβηρία, εκ των οποίων δύο κατοικούνταν, έμειναν στη δικαιοδοσία της Ρωσίας. Όλα τα υπόλοιπα μεταφέρθηκαν στις ΗΠΑ, με τον αστερίσκο ότι εκτός από τους ιθαγενείς, θα μπορούσαν να μείνουν και όσοι Ευρωπαίοι (απόγονοι Ρώσων και Ουκρανών κυρίως) το ήθελαν. Πράγματι έμειναν, και το 1924 έγιναν επισήμως Αμερικανοί πολίτες. Γι’ αυτό και ακόμα και σήμερα πολλά ευρωπαϊκά επώνυμα στην περιοχή είναι ρωσικά.

🔎H ζωή των ανθρώπων εκεί, βέβαια, πολύ λίγο άλλαξε με την μετάβαση από τη Ρωσία στις ΗΠΑ. Απλά οι Ρώσοι ορθόδοξοι παπάδες που είχαν εγκατασταθεί εκεί βρήκαν ανταγωνισμό από μια κοινότητα Μεθοδιστών και στα δημόσια σχολεία, όσα λειτουργούσαν τέλος πάντων, διδασκόταν η αγγλική γλώσσα και όχι η ρωσική. Οι περισσότεροι, βέβαια, μιλούσαν τις δικές τους ιθαγενείς γλώσσες.

🔎Οι ιθαγενείς το 1933 εντάχθηκαν στο ομοσπονδιακό Γραφείο Ινδιάνικων Υποθέσεων, αλλά η επιρροή τους είναι πολύ λίγη, δεδομένου και του μικρού πληθυσμού τους. Ο οποίος είχε περαιτέρω μειωθεί από τις αρχές του 20^ου αιώνα με τις επιδημίες, και ειδικά την ισπανική γρίπη που έφτασε εκεί το 1917. Υπολογίζεται ότι μόνο 800 ιθαγενείς επέζησαν.

🔎Στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο δύο νησιά από τις Αλεούτιες ήταν το μοναδικό αμερικανικό έδαφος που κατακτήθηκε από την Ιαπωνία. Και το ένα από τα δύο, επίσης, σημεία των ΗΠΑ που δέχτηκε επίθεση, το άλλο ήταν φυσικά το Περλ Χάρμπορ στη Χαβάη. Οι Αμερικανοί δεν βιάστηκαν να διώξουν από εκεί τους Ιάπωνες, άλλωστε εκείνη η επίθεση θεωρήθηκε αντιπερισπασμός στη βασική επίθεση στη Χαβάη, και τα νησιά εκείνα δεν είχαν ούτε μεγάλη στρατιωτική δύναμη, ούτε και τα υπερσύγχρονα ραντάρ που έχουν τώρα.

🔎Μετά την απελευθέρωσή τους το 1944 τα νησιά τα επισκέφθηκε ο πρόεδρος Φραγκλίνος Ρούσβελτ, και είναι η μοναδική φορά ως τώρα που εκεί βρέθηκε πρόεδρος των ΗΠΑ.

🔎Την Πρωταπριλιά του 1946 έγινε εκεί ένας τεράστιος σεισμός που μετρήθηκε από διάφορα γεωδυναμικά ινστιτούτα ως και 8,6 βαθμούς Ρίχτερ! Διάφοροι οικισμοί ισοπεδώθηκαν τελείως τότε, αλλά υπήρξαν «μόνο» 170 θάνατοι, δεδομένου ότι τα περισσότερα σπίτια ήταν ξύλινα και, παρ’ ότι κατέρρευσαν, οι περισσότεροι κάτοικοι μπόρεσαν να απεγκλωβιστούν κι από μόνοι τους.

🔎Από το 1965 ως το 1971 κάποια ακατοίκητα νησιά επιλέχθηκαν για να γίνουν εκεί υπόγειες πυρηνικές δοκιμές.  Η τελευταία απ’ αυτές έγινε το 1971 στην Αμτσίτκα κα η ένταση της βόμβας ήταν 385 φορές μεγαλύτερη απ’ αυτές που ρίχτηκαν στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι. Μετά από διαμαρτυρίες που ξεκίνησαν από τους ντόπιους και εξαπλώθηκαν σε ολόκληρες τις ΗΠΑ (μαζί με αυτές για το τέλος του πολέμου στο Βιετνάμ), οι δοκιμές σταμάτησαν και μεταφέρθηκαν στην έρημο της Νεβάδα.

🔎Για να κλείσουμε με κάτι επίκαιρο: Στον οικισμό Ουναλάσκα, τον μεγαλύτερο των νησιών (4.500 κάτοικοι) θα στηθούν κάλπες για τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές της Τρίτης 5 Νοεμβρίου. Οι κάτοικοι έχουν δικαίωμα να ψηφίσουν από το πρωί, όμως στις τελευταίες εκλογές το κάνουν παραδοσιακά αφού έχουν δει τα πρώτα… αποτελέσματα! Κι αυτό, διότι έχουν διαφορά 7 ωρών από την ανατολική ακτή των ΗΠΑ, όπου κλείνουν πρώτα οι κάλπες.

Φύλαρχοι, πουλιά, πέτρες και φασόλια: Τα μυστήρια ονόματα των νομισμάτων!

 

To γνωρίζετε ότι υπάρχει νόμισμα χώρας που πήρε το όνομά του από ένα φασόλι; Κι ένα άλλο από την ανατολή του ηλίου; Κι ένα τρίτο από ένα εξωτικό πουλί; Κι ένα τέταρτο από την απλή… βροχούλα;

🔎Η ιστορία των νομισμάτων είναι ούτως ή άλλως συναρπαστική. Αν επικεντρωθούμε στην ονομασία τους, θα ανακαλύψουμε πολλές άγνωστες και ενδιαφέρουσες στιγμές. Μπορεί στον κόσμο τα περισσότερα νομίσματα να είναι λίρες, φράγκα, δολάρια, ρουπίες, ρεάλια και δηνάρια, ωστόσο υπάρχουν και κράτη που υιοθέτησαν πολύ πιο παράξενα ονόματα για το εθνικό τους νόμισμα.

🔎Βεβαίως ακόμα και τα εξωτικά ονόματα, κυρίως από χώρες της Ασίας, που δεν ακολουθούν την πεπατημένη των ονομάτων που αναφέραμε πιο πριν, έχουν κάποια σχέση είτε με τοπική μονάδα βάρους, είτε με μια λέξη που συμβόλιζε κάτι πολύτιμο στην τοπική γλώσσα. Υπάρχουν, όμως, και οι απόλυτες εξαιρέσεις: Νομίσματα που πήραν το όνομά τους από φυλάρχους, κατακτητές, πουλιά, λαούς ολόκληρους, πόλεις και βουνά!

🔎Πούλα: Μια από τις πιο γνωστές ιστορίες που κυκλοφορούν για τα ονόματα των νομισμάτων αφορά αυτό της Μποτσουάνα. Το «πούλα» σημαίνει… βροχή στην τοπική γλώσσα των Τσουάνα και προφανώς είναι ό,τι πιο πολύτιμο γι’ αυτούς. Στην έρημο Καλαχάρι, που καλύπτει το 70% της χώρας (είναι τετραπλάσια από την Ελλάδα και παραπάνω) η βροχή είναι κάτι σπάνιο.

🔎Λότι: Στο κοντινό βασίλειο του Λεσότο, μια χώρα σχεδόν στρογγυλή, περικυκλωμένη από τη Νότια Αφρική και με έκταση σχεδόν 1/4 της Ελλάδας, φρόντισαν να δώσουν στο νόμισμά τους το όνομα του σημαντικότερου εμβλήματος της χώρας. Λότι σημαίνει «βουνό» στη γλώσσα Σόθο και περιγράφει τους ορεινούς όγκους, γύρω από τους οποίους βρίσκεται η χώρα και είναι οι ψηλότεροι σ’ ολόκληρο το νότιο άκρο της Αφρικής.

🔎Λιλανγκένι: Στο άλλο μικρούλι βασίλειο στο νότο της Αφρικής, το Εσουατίνι (το οποίο μέχρι πριν λίγα χρόνια λεγόταν Σουαζιλάνδη), οι κάτοικοι τιμούν τους προγόνους τους και το αποδεικνύουν. Το νόμισμα λέγεται λιλανγκένι και παίρνει το όνομά του από τη φυλή Εμαλανγκένι, τους πρόγονους των Σβάζι, που είναι η κυρίαρχη φυλή στη χώρα.

🔎Κολόν: Αυτό είναι εύκολο, αν και… παράξενο. Μεταφερόμαστε στην Κόστα Ρίκα, στην κεντρική Αμερική, όπου οι ηγέτες αποφάσισαν ήδη από το 1896 να ονομάσουν το νόμισμά τους κολόν. Από το όνομα του Χριστόφορου Κολόμβου (Κριστομπάλ Κολόν στα ισπανικά), ο οποίος όχι μόνο ανακάλυψε την περιοχή σ’ ένα από τα ταξίδια του το 1503, αλλά και της έδωσε το όνομα «πλούσια ακτή», που το’ χει ακόμα. Ο Κολόμβος ανάμεσα στα άλλα κράτη της Αμερικής θεωρείται βάρβαρος και ανελέητος κατακτητής που κατέστρεψε τους γηγενείς πολιτισμούς, αλλά προφανώς δεν έχουν όλοι την ίδια γνώμη.

🔎Κόρντομπα: Κι αν είναι παράξενο για την Κόστα Ρίκα, τι να πει κανείς για τη Νικαράγουα, λίγο πιο βόρεια. Το όνομά κόρντομπα για το νόμισμά της το θέσπισε από το όνομα του Ισπανού κατακτητή της περιοχής, Φρανσίσκο Χερνάντεζ ντε Κόρντομπα, ο οποίος ήταν αυτός που ίδρυσε τις δύο μεγάλες αποικιακές πόλεις της χώρας, τη Γρανάδα και τη Λεόν. Παράξενο, δεδομένου ότι το όνομα της χώρας (Νικαράγουα) προέρχεται από έναν τοπικό φύλαρχο και επαναστάτη, τον Νικαράο.

🔎Μπαλμπόα:  Τρίτο και… φαρμακερό κράτος που θυμάται τον κατακτητή του με το όνομα του νομίσματος είναι ο Παναμάς. Το νόμισμα ονομάζεται μπαλμπόα, από τον Βάσκο Νούνιεζ ντε Μπαλμπόα, ο οποίος ήταν ο πρώτος στην ιστορία που ολοκλήρωσε τη διαδρομή από τον Ατλαντικό στον Ειρηνικό Ωκεανό. Δηλαδή έκανε το δρομολόγιο που κάνουν πια δεκάδες πλοία καθημερινά μέσω της διώρυγας.

🔎Λεμπίρα: Όσο πάμε πιο βόρεια, πάντως, στην Κεντρική Αμερική τόσο εξασθενεί η ανάμνηση των κονκισταδόρες. Στην Ονδούρα, για παράδειγμα, πήγαν στο αντίθετο άκρο. Το νόμισμα από το 1931 ονομάζεται λεμπίρα, από το όνομα του φύλαρχου του τοπικού λαού Λένκα, ο οποίος σύμφωνα με το θρύλο ξεκίνησε την αντίσταση κατά των Ισπανών τον 16^ο αιώνα.

🔎Κετζάλ: Στη Γουατεμάλα, το πιο βόρειο από τα κράτη της κεντρικής Αμερικής, το τοπικό νόμισμα είναι το κετζάλ. Πρόκειται για το εθνικό πουλί της χώρας, που εμφανίζεται και στη σημαία της. Το 2025 συμπληρώνει 100 χρόνια κυκλοφορίας. Υπάρχει, πάντως, και σύνδεση με την ιστορία: Οι Μάγιας, ο πανάρχαιος αυτός λαός, συνήθιζαν να μαζεύουν τα φτερά της ουράς αυτού του όμορφου εξωτικού πουλιού και τα χρησιμοποιούσαν σαν νόμισμα, πριν φτάσουν οι Ισπανοί.

🔎Βατού: Στην περιοχή της Ωκεανίας έχουν περίεργες απόψεις σχετικά με τα νομίσματα. Στο νησιώτικο κράτος του Βανουάτου π.χ. το νόμισμα είναι το βατού, από την παλαιότερη ρίζα των τοπικών γλωσσών που σημαίνει «πέτρα»! Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, οι πέτρες δεν… ευδοκιμούν πολύ σ’ αυτή την περιοχή.

🔎Παάνγκα: Στο επίσης νησιώτικο κράτος της Τόνγκα το νόμισμα είναι το παάνγκα, που συμβολίζει ένα είδος… φασολιού. Πρόκειται για μια ποικιλία που τη λένε «Φασόλι του Αγίου Θώμα» και έφτασε στο νησί από ένα ρεσάλτο των ντόπιων σ’ ένα γαλλικό πλοίο. Το φύτεψαν κατά λάθος και άνθισε, αλλά για αρκετά χρόνια δεν το κατανάλωναν σαν τροφή, επειδή είχε σκληρό εξωτερικό περίβλημα.

🔎Νάφκα: Επιστρέφουμε στην Αφρική και στο βορειοανατολικό της άκρο, την Ερυθραία. H περιοχή ήταν κομμάτι της Αιθιοπίας μέχρι την ανεξαρτησία της το 1991 και χρησιμοποιούσε, βέβαια, το μπιρ, το νόμισμα της Αιθιοπίας. Το 1997 ο πρόεδρος-δικτάτορας Ισάιας Αφουέρκι (ο οποίος βρίσκεται ακόμα στο τιμόνι) θεσμοθέτησε το νάφκα. Είναι το όνομα της πόλης, στην οποία σημειώθηκε η πρώτη μεγάλη νίκη των ανταρτών κατά του αιθιοπικού στρατού, που άνοιξε το δρόμο στην ανεξαρτησία.

🔎Κουάτσα: Πιο νότια στην Αφρική βρίσκουμε αυτή την ονομασία για νόμισμα σε τρεις γειτονικές χώρες, το Μαλάουι, τη Ζάμπια και την Αγκόλα (όπου προφέρεται κουάντζα). Το όνομά του το πήρε από την λέξη «ανατολή» που είναι κοινή στις γλώσσες των λαών της περιοχής. Ο ανατέλλων ήλιος συμβολίζει την αισιοδοξία, βέβαια, και την οικονομική ευμάρεια. Στην Αγκόλα ο ποταμός Κουάντζα, από τον οποίο προήλθε η ονομασία του νομίσματος, βρίσκεται στα νοτιοανατολικά της χώρας, από εκεί που βγαίνει ο ήλιος για τους περισσότερους.

H Άνδρος της Καραϊβικής κρύβει πολλά (και ένοχα…) μυστικά!

Μια ματιά στον χάρτη της Καραϊβικής, στις Μπαχάμες, φτάνει για να νιώσεις έκπληξη: Το πιο μεγάλο από τα νησιά του αρχιπελάγους, που έχει φτάσει πια να είναι συνώνυμο με τις εξωτικές διακοπές, ονομάζεται… Άνδρος! Πριν αρχίσει κάποιος τις εθνικιστικές κορώνες πως «όλα οι Έλληνες τα έφτιαξαν», να ξεκαθαρίσουμε ότι, παρά την σημαντική ελληνική παρουσία εκεί, το όνομα δεν έχει σχέση με την Ελλάδα. Το νησί, όμως, κρύβει διάφορες πολύ ενδιαφέρουσες ιστορίες, μερικές όχι και τόσο αθώες…

🔎Το νησί Άνδρος (προφέρεται Άντρος) έχει έκταση 5.957 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Είναι, δηλαδή, λίγο μεγαλύτερο από ολόκληρο το νομό Αιτωλοακαρνανίας. Για να καταλάβετε πόσο ξεχωρίζει, αρκεί αυτό: Είναι πιο μεγάλο από ΟΛΑ τα υπόλοιπα νησιά του αρχιπελάγους μαζεμένα!

🔎Σ’ αυτήν, όμως, την τεράστια έκταση (τηρουμένων των αναλογιών) ζουν ΜΟΝΟ κάτι λιγότεροι από 8.000 κατοίκους. Δηλαδή μόλις το 2% του πληθυσμού της χώρας. Πώς γίνεται αυτό; Η απάντηση είναι ένα μίγμα γεωγραφίας, ιστορίας και… μυστηρίου.

🔎Κατ’ αρχάς, το όνομα. Όσο κι αν μοιάζει με την ελληνική Άνδρο, την αρχόντισσα των Κυκλάδων με τους αέρηδες, τους καπεταναίους και τους εφοπλιστές, η Άνδρος της Καραϊβικής δεν πήρε το όνομά της από την Ελλάδα. Υπάρχουν, ωστόσο, δύο δυνατές εκδοχές: Η πρώτη αποδίδει το όνομα στον σερ Έντμουντ Άντρος, ο οποίος ήταν διοικητής των βασιλικών δυνάμεων στα (επίσης βρετανικά τότε) νησιά Μπαρμπέιντος το 1672 και αργότερα έγινε κυβερνήτης της Νέας Υόρκης και της Μασσαχουσέτης στις σημερινές ΗΠΑ.

🔎Η δεύτερη εκδοχή αναφέρει ότι το όνομα Άντρος είναι παρήχηση του ονόματος Άντριους (Ανδρέας) και το έφεραν μαζί τους άποικοι που κατοίκησαν το νησί στα τέλη του 18^ου αιώνα (1787), όταν έφυγαν από τις ακτές της σημερινής Ονδούρας κι ένα νησάκι, που βρίσκεται εκεί, αλλά ανήκει στην Κολομβία και λεγόταν Σεντ Άντριους (και σήμερα, κατά το ισπανικότερο, Σαν Αντρές).

🔎Στην Άνδρο της Καραϊβικής βρέθηκαν πράγματι Έλληνες. Οι οποίοι προσελκύθηκαν εκεί από τα σφουγγάρια, τα οποία αφθονούσαν, όπως και σε όλη την περιοχή κάτω από τη Φλόριντα. Από το 1840 ως το 1930 υπήρχε σημαντική ελληνική παρουσία σφουγγαράδων, κυρίως βέβαια από την Κάλυμνο, όπου η συγκεκριμένη ειδικότητα είχε γίνει δεύτερη φύση των κατοίκων. Δούλεψαν εκεί για περίπου έναν αιώνα, μέχρι που λόγω φυσικού φαινομένου (ερυθρά παλίρροια) τα σφουγγάρια εξαφανίστηκαν, γι’ αυτό μετακόμισαν μαζικά στη Φλόριντα, στην περιοχή Τάρπον Σπρινγκς, όπου ακόμα υπάρχει μια κουκίδα Ελλάδας.

🔎Πιθανότατα το οικείο όνομα να βοήθησε τους Καλύμνιους σφουγγαράδες να πάρουν τη μεγάλη απόφαση να μεταναστεύσουν στην άλλη άκρη του κόσμου. Αλλά το νησί εμφανιζόταν μ’ αυτό το όνομα σχεδόν από δύο αιώνες πριν, οπότε η πιθανότητα να ονομάστηκε έτσι από Έλληνες (την οποία διαβάζουμε συχνά-πυκνά στο διαδίκτυο) είναι μηδαμινή.

🔎Ο πληθυσμός της Άνδρου της Καραϊβικής είναι πραγματικά… κάθε καρυδιάς καρύδι. Οι αυτόχθονες κάτοικοι, οι Ινδιάνοι Λουκαγιάν, αριθμούσαν περίπου 40.000 το 1499, όταν ο Αμέρικο Βεσπούκι σ’ ένα από τα ταξίδια του έριξε άγκυρα στο νησί. Όλοι εξαφανίστηκαν.

🔎Λέγεται ότι μεταφέρθηκαν βίαια κατά χιλιάδες στην Ισπανιόλα (το ακόμα μεγαλύτερο νησί που σήμερα είναι χωρισμένο σε δύο κράτη, την Αϊτή και τη Δομηνικανή Δημοκρατία), όπου είχε αρχίσει ήδη μια στυγνή οικονομική εκμετάλλευση με τεράστιες φυτείες ζάχαρης και χρειάζονταν τζάμπα εργατικά χέρια.

🔎Ήταν τέτοια η απόλυτη εξαφάνιση των Ινδιάνων, που η ισπανική αποστολή του 1520, η οποία έπιασε στο νησί, ανακάλυψε μόνο… 11 κατοίκους!

🔎Από το 1648, θεωρητικά, οι Βρετανοί είχαν βάλει πόδι στις σημερινές Μπαχάμες. Αλλά δεν υπήρχε έγγραφο για να το πιστοποιεί και τα νησιά ήταν πάνω από 700, οπότε… τρέχα γύρευε τι ανήκε σε ποιον. Αυτά ορίστηκαν το 1783, όταν πια η Βρετανία είχε χάσει και τις ΗΠΑ και κανόνιζε τις δουλειές της στη θάλασσα. ΜΕ συμφωνία ανάμεσα στην Βρετανία και την Ισπανία, η Βρετανία αναγνώριζε την ισπανική κυριαρχία στη χερσόνησο της Φλόριντα και η Ισπανία έκανε το ίδιο με τα νησιά.

🔎Μέχρι τότε, βέβαια, και για έναν αιώνα η Άνδρος ήταν ένα γκρίζο νησί. Κυρίαρχοι στις ακτές του ήταν διάσημοι πειρατές, ανάμεσά τους ο Χένρι Μόργκαν (ναι, αυτός που έδωσε το όνομά του στο ρούμι Captain Morgan’s). Αργότερα έφτασαν στο νησί άποικοι από τις ΗΠΑ που ήθελαν να μείνουν πιστοί στο βρετανικό στέμμα, με τους σκλάβους τους.

🔎Όταν το 1821 οι ΗΠΑ αγόρασαν τη Φλόριντα από τους Ισπανούς, αρκετοί Ινδιάνοι της φυλής των Σεμινόλε και Αφρικανοί σκλάβοι για να γλυτώσουν τη δουλεία έφτιαχναν μονόξυλα και κάλυπταν την απόσταση μέχρι την Άνδρο, προς αναζήτηση ελευθερίας. Μετά, όπως αναφέραμε, ήλθαν οι Έλληνες, και το νησί απέκτησε μια φυλετική πανσπερμία, αν και ποτέ δεν έφτασε ούτε καν τον αρχικό πληθυσμό των Ινδιάνων.

 🔎Γιατί συνέβη αυτό; Εξήγηση επίσημη δεν υπάρχει. Υπήρχε ισχυρή οικονομική δραστηριότητα, όχι μόνο με την σπογγαλιεία, αλλά και την καλλιέργεια σισάλ και την υλοτομία. Αλλά και πολλά ενδιαφέροντα πράγματα για τους τουρίστες, όπως οι διάσημες «μπλε τρύπες», καταβόθρες στην ξηρά που κατέληγαν στη θάλασσα και εξάπτουν μέχρι σήμερα τους δύτες όλης της υφηλίου. Και παραλίες υπήρχαν πολλές και καλές, όπως σε όλα τα νησιά βέβαια.

🔎Από το 1950 και για 20 χρόνια σχεδόν όλο το βόρειο τμήμα του νησιού (θεωρείται ένα νησί, αν και είναι τρία, έχουν όμως ελάχιστη απόσταση μεταξύ τους που θεωρείται ενιαίο) αποψιλώθηκε τελείως από δέντρα, κατά διαταγή των Βρετανών. Δεν υπήρξε επίσημος λόγος για κάτι τέτοιο. Τότε αναπτύχθηκαν οι πρώτες θεωρίες συνωμοσίας, ότι «κάτι συμβαίνει» στην Άνδρο όχι μόνο από τους Άγγλους, αλλά και τους Αμερικανούς εκεί δίπλα. Ακούγονταν ιστορίες για μυστικές βάσεις υποβρυχίων, για υποθαλάσσια «τεχνικά» πειράματα (στρατιωτικά δηλαδή) κτλ.

🔎Με πρωτοβουλία του σερ Λίντεν Πίντλινγκ, επί μακρόν βουλευτή του νησιού, οι Μπαχάμες έκαναν το αποφασιστικό βήμα προς την ανεξαρτησία από τη Βρετανία στις αρχές της δεκαετίας του 1970. Λίγες μέρες πριν τις 10 Ιουλίου, όπου είχε οριστεί ως η ημέρα μεταφοράς της εξουσίας, οι Βρετανοί ανακοίνωσαν τη συμφωνία παραχώρησης της περιοχής του Φρες Κρικ στο AUTEC (Atlantic Undersea Test and Evaluation Center, Κέντρο Ατλαντικών Υποθαλάσσιων Ερευνών και Αξιολόγησης).

🔎Εγκαταστάσεις στην περιοχή είχε η συγκεκριμένη υπηρεσία από το 1964 και τα όποια αποτελέσματα αυτών των ερευνών κρατούνταν μυστικά. Ακόμα μυστικά είναι. Η νέα κυβέρνηση των νησιών δεν μπορούσε να αναθεωρήσει τη συμφωνία, που έκλεισε ερήμην της. Οι Αμερικανοί έχουν την πλήρη κυριότητα της περιοχής και δεν ανακοινώνουν τι κάνουν εκεί.

🔎Είναι χαρακτηριστικό και κάτι άλλο: Το 1975 ο Ζακ Υβ Κουστό, ο διάσημος αυτός εξερευνητής των θαλάσσιων βυθών, είχε συνεννοηθεί με την κυβέρνηση στις Μπαχάμες για να δημιουργήσει ένα από τα εκπληκτικά του ντοκιμαντέρ, που θα εξερευνούσε τον βυθό της περιοχής. Ενώ είχε πάρει άδεια, αυτή ανακλήθηκε λίγες εβδομάδες αργότερα.

🔎Το ντοκιμαντέρ προβλήθηκε το 1976, αλλά χωρίς πλάνα της περιοχής, με τίτλο «Μυστήρια των Κρυμμένων Κοραλλιογενών Βράχων». Όποιος έβλεπε το ντοκιμαντέρ δεν βλέπει κανένα μυστήριο. Ο τίτλος λέγεται ότι ήταν η… εκδίκηση του Κουστό επειδή του αρνήθηκαν την υποθαλάσσια κινηματογράφηση της περιοχής.

🔎Τι λέγεται ότι κάνουν εκεί; Πολλά. Από το ότι έχουν εγκαταστήσει ένα σύστημα διοίκησης των υποθαλάσσιων πομπών ειδοποίησης για ξένα υποβρύχια μέχρι δοκιμές υπερσύγχρονων υποθαλάσσιων όπλων, που έχουν να κάνουν με τον έλεγχο των κυμάτων και την πρόκληση κυκλώνων και τυφώνων. Ήλθε πάλι το θέμα στην επιφάνεια τις τελευταίες ημέρες με τον κυκλώνα που έπληξε τη Φλόριντα. Τι είναι ακριβές απ’ όλα αυτά; Δεν γνωρίζουμε, φυσικά. Ούτε θα ανακοινωθεί ποτέ.

🔎Το AUTEC δημοσιεύει πού και πού κάποια επιστημονικά αποτελέσματα, αλλά οι συνομωσιολόγοι επιμένουν ότι αυτά είναι για… ξεκάρφωμα και άλλο είναι το πραγματικό αντικείμενό τους. Πολύ πιο ένοχο από επιστημονικές έρευνες.  Μην ξεχνάμε ότι το νησί, όπως και όλες οι Μπαχάμες, ορίζουν την δυτική πλευρά του διαβόητου «Τριγώνου των Βερμούδων». Εκεί κι αν υπάρχουν θεωρίες συνομωσίας…

🔎To παρατσούκλι που έχουν δώσει οι ίδιοι οι Μπαχαμέζοι στο νησί Άντρος είναι «Κοιμώμενος Γίγαντας». Δηλαδή, έχει τόσες αναξιοποίητες δυνατότητες, που αν ξυπνήσει, μπορεί να επισκιάσει τα υπόλοιπα νησιά. Ο τουρισμός ανεβαίνει, αλλά δεν είναι μαζικός. Οι τουρίστες περιορίζονται σε δύτες που προσελκύονται από τις «μπλε τρύπες» και επαγγελματίες ψαράδες. Τα μέρη που μπορούν να επισκεφθούν, βέβαια, είναι συγκεκριμένα και εγκεκριμένα. Κάποιοι επιθυμούν αυτός ο γίγαντας να μην ξυπνήσει ποτέ.

Μογγολία, η γέμιση στο σάντουιτς που τη θέλουν όλοι

Τι κάνεις ως λαός όταν η πατρίδα σου έχει την ατυχία να βρίσκεται ανάμεσα σε δύο υπερδυνάμεις; Όταν, μάλιστα, ήσουν κι εσύ υπερδύναμη τα παλιά τα χρόνια και αισθάνεσαι όλη αυτή την υπερηφάνεια που σου δίνει το ένδοξο παρελθόν;

🔎Η Μογγολία, όπως τη βλέπουμε στο χάρτη, δεν έχει καμία σχέση με τους Μογγόλους. Δηλαδή αυτές τις φυλές που χαρακτηρίζουν τον εαυτό τους σαν μέρος της μεγάλης μογγολικής οικογένειας. Αυτοί είναι διασκορπισμένοι όχι μόνο στη Μογγολία, αλλά και στη Ρωσία και την Κίνα. Για την ακρίβεια, ο πληθυσμός των Μογγόλων που ζει εκτός Μογγολίας είναι τριπλάσιος απ’ αυτόν που ζει στη χώρα!

🔎Η περιοχή που ζουν ακόμα και σήμερα οι μογγολικές φυλές μπορεί να είναι στη συντριπτική της πλειοψηφία είτε άγονη στέπα, είτε έρημος (Γκόμπι), αλλά γεωπολιτικά αποτελεί ένα… εύγευστο σαλάμι σ’ ένα σάντουιτς, τα δύο ψωμάκια του οποίου είναι δύο τεράστιες δυνάμεις, Ρωσία και Κίνα.

🔎Η στέπα και η έρημος μπορεί να είναι άγονη, αλλά παίζει ήδη μεγάλο γεωπολιτικό ρόλο. Και θα παίξει ακόμα μεγαλύτερο τα επόμενα χρόνια, όταν θα έλθει στο προσκήνιο η υποβόσκουσα κόντρα των ΗΠΑ με την Κίνα.

🔎Οι Μογγόλοι ζουν μεγάλες στιγμές τα τελευταία χρόνια. Όλοι οι μεγάλοι τους χαϊδεύουν. Αμερικανοί, Κινέζοι, Ρώσοι. Κι αυτοί, επειδή δεν είναι ούτε αφελείς, ούτε ηλίθιοι, σκέφτονται πώς να παίξουν τα χαρτιά τους για να έχουν τα πιο σημαντικά οφέλη.

🔎Η ιστορία των Μογγόλων ξεκινάει από παλιά, αλλά δεν χρειάζεται να επεκταθούμε πολύ. Απλά να γνωρίζουμε ότι οι μογγολικές πολεμοχαρείς νομαδικές φυλές ζουν εκεί για πολλούς αιώνες. Ο Τεμουτζίν, που εμείς οι δυτικοί τον γνωρίζουμε ως Τζένγκις Χαν, ήταν ο πρώτος που ένωσε τις φυλές και το αποτέλεσμα αυτής της ένωσης και των επιθετικών πολέμων που προέκυψαν είναι η μεγαλύτερη αυτοκρατορία σε έκταση που γνώρισε ποτέ η υφήλιος (από το 1206 μ.Χ. ως το 1338 μ.Χ.).

🔎Παρένθεση γεωγραφική: Γράφοντας «Μογγολία» δεν εννοούμε μόνο το κράτος Μογγολία, που βλέπουμε στο χάρτη. Για πολλούς αιώνες αυτή η περιοχή, που ισούται με 12 Ελλάδες περίπου, ήταν γνωστή ως… Εξωτερική Μογγολία.

🔎Διότι, προφανώς, υπήρχε και η… Εσωτερική Μογγολία. Και υπάρχει ακόμα, μόνο που δεν είναι ανεξάρτητο κράτος, αλλά διοικητική ενότητα της Κίνας, με την ονομασία «Αυτόνομη περιοχή της Εσωτερικής Μογγολίας», που έχει έκταση όσο περίπου 9 Ελλάδες.

🔎Βεβαίως με το «αυτόνομη» μην πάει ο νους σας σε αυτονομία και ελευθερία. Απλά, εκεί υπήρξε μια κάποια προστασία της μογγολικής γλώσσας και κουλτούρας. Οι Μογγόλοι της Κίνας αποτελούν μόλις το 17% του πληθυσμού της Εσωτερικής Μογγολίας, όμως είναι περίπου 6,5 εκατομμύρια, δηλαδή… σχεδόν διπλάσιοι από τους Μογγόλους που ζουν στο κράτος Μογγολία (3,5 εκατομμύρια).

🔎Εκτός απ’ αυτούς τους Μογγόλους, τους Χάλκα όπως λένε οι ίδιοι τους εαυτούς τους, υπάρχουν και άλλοι. Οι οποίοι ζουν στη Ρωσία. Και δεν ονομάζονται Μογγόλοι, αλλά «Μπουριάτ» και «Oϊράτ». Επίσης, η φυλή των Τουβίνων, που ζουν στην Τούβα (σήμερα η Δημοκρατία της Τούβα είναι ένα από τα κομμάτια που συνθέτουν τη Ρωσική Ομοσπονδία) θεωρείται ο συνδετικός κρίκος μεταξύ μογγολοειδών και τουρκογενών λαών. Η γλώσσα τους είναι τουρκογενής, αλλά η κουλτούρα τους, η θρησκεία οι παραδόσεις τους μογγολοειδείς.

🔎Οι Μογγόλοι γενικά δεν τα πήγαιναν καλά ούτε με τις κινεζικές φυλές στο νότο, ούτε και με τις τουρκογενείς φυλές στην κεντρική Ασία. Αλληλεπίδραση υπήρξε, αλλά και πολλοί πόλεμοι μεταξύ τους. Το 1691 μ.Χ. σχεδόν όλη η περιοχή της Μογγολίας υποτάχθηκε στην κινέζικη δυναστεία των Qing, της οποίας οι αυτοκράτορες δεν ήταν Κινέζοι Χαν, αλλά Μαντζουριανοί, που ζούσαν στα ανατολικά τους.

 🔎Οι «βόρειες» μογγολικές φυλές από τον 15ο αιώνα άρχισαν να αισθάνονται την πίεση των Ρώσων, που προωθούνταν αργά αλλά μεθοδικά σ’ όλη τη Σιβηρία. Oι Οϊράτ εξασθένησαν μετά από συνεχείς πολέμους με τους Καζάκους εκεί δίπλα και τελικά υποτάχθηκαν στους Ρώσους (σήμερα ζουν στην ρωσική αυτόνομη δημοκρατία του Αλτάι).

🔎Οι Μπουριάτοι, που ζούσαν στα νότια της τεράστιας λίμνης Βαϊκάλης, αντιστάθηκαν στους Κοζάκους (προσοχή, άλλο οι ΚΑζάκοι του Καζακστάν, άλλο οι ΚΟζάκοι που ήταν ρωσογενείς στρατιωτικές δυνάμεις πιστές στον τσάρο), αλλά στο τέλος έγιναν κι αυτοί φόρου υποτελείς  από το 1689 και ως το 1727. Από τότε και επίσημα οι μογγολικές φυλές ήταν διαιρεμένες στις δύο αυτοκρατορίες.

🔎Το 1911, όταν και έπεσε η μαντζουριανή δυναστεία των Qing στην Κίνα, οι Μογγόλοι έκαναν την κίνησή τους. Είπαν ότι αυτοί έχουν δηλώσει την υποταγή τους στον αυτοκράτορα, οπότε τώρα που δεν υπάρχει αυτοκράτορας δεν ισχύει τίποτα. Το κράτος Μογγολία, λίγο πολύ στην έκταση που την ξέρουμε σήμερα, αποσπάστηκε από την Κίνα εκείνη τη χρονιά, το 1911. Οι Κινέζοι δεν το δέχτηκαν βέβαια, μετά από τόσους αιώνες κι άρχισαν τις επιθετικές κινήσεις, για να «γονατίσουν» τους Μογγόλους.

🔎Οι νότιες μογγολικές φυλές, αυτές που ζουν στη σημερινή «Εσωτερική Μογγολία», αποδέχτηκαν την κυριαρχία της Δημοκρατίας της Κίνας. Στην ουσία πίστεψαν τους Κινέζους, ότι η νέα κινέζικη δημοκρατία θα είναι «πέντε λαοί» (Κινέζοι, Μογγόλοι, Θιβετιανοί, Μαντζουριανοί και Ουιγούροι). Η παλιά, «δημοκρατική» σημαία της Κίνας (που χρησιμοποιήθηκε από το 1912 ως το 1928) είχε πέντε οριζόντιες ρίγες, που συμβόλιζαν τους πέντε λαούς. Οι Μογγόλοι ήταν το μπλε χρώμα στη σημαία.

🔎Η Μογγολία τελικά παρέμεινε στο χάρτη ως ανεξάρτητο κράτος λόγω της Ρωσίας. Μετά την Οκτωβριανή επανάσταση, υπήρχαν σκέψεις να λειτουργήσει η Μογγολία ως «μαξιλαράκι» (buffer zone) μεταξύ ΕΣΣΔ και Κίνας. Με Σοβιετική βοήθεια, η Μογγολία ανακήρυξε πάλι την ανεξαρτησία της το 1921 και τότε αναγνωρίστηκε απ’ όλα τα κράτη. Στην ουσία, πάντως, υπήρξε ένας σοβιετικός δορυφόρος. Το 1928 έγινε και φιλο-σοβιετικό πραξικόπημα, επειδή ο τότε ηγέτης είχε… ροπές προς τον εθνικισμό. Έκτοτε δεν υπήρχε καμία αμφιβολία ότι η Μογγολία λειτουργούσαν περίπου σαν σοβιετική δημοκρατία, απλά δεν ήταν ενταγμένη στην ΕΣΣΔ.

🔎Και η Τούβα; Η περιοχή της Τούβα από το 1.759 μ.Χ. ήταν Κίνα. Το 1911 αποσπάστηκε κι αυτή από την Κίνα, αλλά και από τη Μογγολία. Το 1921, επίσης με σοβιετική υποστήριξη, αυτοανακηρύχθηκε ανεξάρτητη με την ονομασία Λαϊκή Δημοκρατία της Τούβα. Την αναγνώρισαν η ΕΣΣΔ, η Μογγολία και… κανένας άλλος!

🔎Η Τούβα παρέμεινε «ανεξάρτητη» μέχρι το 1944, όταν αποφάσισε να κάνει το βήμα που όλοι περίμεναν, δηλαδή να «ενσωματωθεί» στη Σοβιετική Ένωση. Στην αρχή ως «Αυτόνομη Περιοχή» (όμπλαστ) και από το 1961 ως «αυτόνομη δημοκρατία». H οποία το 1990 έγινε απλά «Δημοκρατία» της Ρώσικης Ομοσπονδίας.

🔎Λεπτομέρεια σημαντική: Από όλες τις «αυτόνομες δημοκρατίες» που βρίσκονται στη Ρωσία ΕΚΤΟΣ της περιοχής του Καυκάσου, η Τούβα έχει μακράν το μεγαλύτερο «εθνικό» ποσοστό: Σύμφωνα με την απογραφή του 2010, περισσότεροι από το 82% των 304.000 κατοίκων της δηλώνουν Τουβίνοι και μόνο 16% Ρώσοι.

🔎Το πιο διάσημο τέκνο των Τουβίνων είναι ο Σεργκέι Σοϊγκού. O οποίος μέχρι τον περασμένο Μάιο ήταν ο υπουργός Άμυνας της Ρωσίας και θεωρούνταν πανίσχυρος πριν ξεκινήσει ο πόλεμος στην Ουκρανία, αλλά τα τελευταία δύο χρόνια παρουσιάστηκε ελάχιστα. Σαφώς πολύ λιγότερο από όσο περιμένει κάποιος να εμφανιστεί ένας υπουργός Άμυνας μιας χώρας που βρίσκεται σε πόλεμο.

🔎Ο Σοϊγκού δεν είναι τυχαίο πρόσωπο. Κρατάει από γερό τζάκι, που λένε, στην περιοχή της Τούβα, ο πατέρας του ήταν εκτός των άλλων βουλευτής της τοπικής βουλής. Πολιτικός μηχανικός σπούδασε, αλλά συνδέθηκε πολύ με τον Πούτιν και κέρδισε την εμπιστοσύνη του, ώστε να αναλάβει υπουργός κρίσεων, κυβερνήτης της περιοχής της Μόσχας για λίγο, και υπουργός Άμυνας τα δέκα τελευταία χρόνια. Από τον Μάιο είναι γραμματέας του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσίας. Θεωρητικά, αναβαθμίστηκε. Ουσιαστικά, οι αρμοδιότητές του ψαλιδίστηκαν.

🔎Κάθε φορά που ο Σοϊγκού ταξιδεύει στην Κιζίλ, την πρωτεύουσα της Τούβα, γίνεται χαμός. Τον λατρεύουν. Αυτό, βέβαια, τον Πούτιν δεν τον ενοχλεί, ή τέλος πάντων δεν τον ενοχλούσε. Επιπλέον, ο Σοϊγκού μιλάει και άπταιστα κινέζικα, μογγόλικα, γιαπωνέζικα και τούρκικα, εκτός από ρώσικα, αγγλικά και την μητρική του γλώσσα, τα τουβίνικα.

🔎Στις συναντήσεις που είχε ο Πούτιν με αξιωματούχους Κίνας και Μογγολίας, ο Σοϊγκού ήταν σχεδόν πάντα δίπλα. Και πολλές φορές μιλούσε στους άλλους στη γλώσσα τους. Ούτε αυτό ενοχλεί τον Πούτιν, ή τουλάχιστον δεν τον ενοχλούσε. Όπως δεν τον ενοχλούσε το ότι κάθε φορά που ο Σοϊγκού ετοιμαζόταν να ταξιδέψει στην Κίνα έκανε και μια… στάση στη Μογγολία, όπου τα ξαδελφάκια του οι Μογγόλοι τον υποδέχονταν με τιμές αρχηγού κράτους.

🔎Ο Σοϊγκού θα μπορούσε να είναι ένα πρόσωπο-κλειδί για την ευρύτερη περιοχή της Μογγολίας. Η οποία για τη Ρωσία, έτσι που τα κατάφερε να κόψει τις επαφές της με τη Δύση, αποκτά όλο και μεγαλύτερη σημασία.

🔎Με το που ανέλαβε το 2000, άλλωστε, ο Πούτιν μια από τις πρώτες επισκέψεις που προγραμμάτισε ήταν στη Μογγολία. Πρώτη φορά πήγε Ρώσος πρόεδρος εκεί, είχαν να δουν ηγέτη του βόρειου γείτονά τους από τον Λεονίντ Μπρέζνιεφ το 1974. Η Ρωσία τροφοδοτεί τη Μογγολία με φτηνό πετρέλαιο και φυσικό αέριο, και το 2005 διέγραψε το 98% των χρεών που της είχε η γειτόνισσά της (τα οποία, βέβαια, ήταν σταγόνα στον ωκεανό μπροστά στο μεγάλο ρώσικο ΑΕΠ).

🔎Αυτές οι κινήσεις δεν θα μπορούαν παρά να έχουν αποτέλεσμα. Σύμφωνα με μια έρευνα που δημοσιεύτηκε σε ρώσικη ιστοσελίδα το 2017, περισσότεροι από το 90% των κατοίκων της Μογγολίας αισθάνονται «φιλική χώρα» τη Ρωσία.

🔎Υπάρχουν σχέδια για πάνω από 17(!) αγωγούς πετρελαίου και φυσικού αερίου, οι οποίες θα ξεκινούν από τη Σιβηρία και θα κατευθύνονται στην Κίνα ΜΕΣΩ του μογγόλικου εδάφους. Ανάμεσά τους κι ένας πραγματικά θηριώδης, που θα ξεκινάει από το Ιρκούτσκ και θα καταλήγει στο Πεκίνο. Η Μογγολία παίζει το ρόλο της γέφυρας για την υλοποίηση αυτών των σχεδίων. Καταλαβαίνετε ότι τώρα που το ρώσικο αέριο και πετρέλαιο (ειδικά από τη Σιβηρία) δεν θα κατευθύνεται στην Ευρώπη, αλλά κυρίως στην Κίνα, η περιοχή παίζει όλο και μεγαλύτερο ρόλο στα ρώσικα συμφέροντα.

🔎Οι Κινέζοι έχουν κάνει μεγάλες προσπάθειες από το 1990 να «εξομαλύνουν» τις σχέσεις τους με τη Μογγολία. Κατ’ αρχάς, εγγυήθηκαν ότι δεν έχουν εδαφικές βλέψεις, κάτι που εξαρχής ήθελαν οι Μογγόλοι. Κατά δεύτερον, έγιναν μακράν ο πρώτος και σημαντικότερος εμπορικός εταίρος της Μογγολίας. Τους «παραχώρησαν» και το λιμάνι του Τιαντσίν για τις εμπορικές τους συναλλαγές. To 78% των μογγολικών εξαγωγών καταλήγει στην Κίνα. Νούμερο αδιανόητο.

🔎Κι οι Αμερικανοί, βέβαια, δεν πάνε πίσω στα χάδια. Οι ΗΠΑ, μάλιστα, το 2019 περιέγραψαν τη σχέση τους με τη Μογγολία ως αυτή του «τρίτου γείτονα»! Εκτός από τους Ρώσους και τους Κινέζους, δηλαδή, θέλουν κι αυτοί να χωθούν. Για την ώρα μέσω δωρεών στην εκπαίδευση και στην οικονομική ανάπτυξη.

🔎Κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19 οι ΗΠΑ προμήθευσαν στη Μογγολία πάνω από 2 εκατομμύρια εμβόλια. Οι δύο χώρες υπέγραψαν το 2023 συμφωνία «Ανοιχτών Ουρανών», που επιτρέπει σε αμερικανικά (εμπορικά) αεροσκάφη να διέρχονται από τον μογγολικό εναέριο χώρο. Οι Μογγόλοι σε ποσοστό 58% προτιμούν, λέει, να βρίσκονται στην σφαίρα επιρροής των ΗΠΑ, έναντι μόλις 5% που διαφωνούν και 37% που απλά εκφράζουν ανησυχίες.

🔎Τι παρατηρείτε; Ότι αυτή τη στιγμή οι Μογγόλοι εμφανίζονται να τους θέλουν όλους! Και με τους Ρώσους αισθάνονται φίλοι, και τους Αμερικανούς θέλουν κοντά, και με τους Κινέζους κάνουν όλες τις δουλειές τους. Και με τον χωροφύλαξ και με τον αστυφύλαξ. Το απολαμβάνουν. Και περιμένουν τη στιγμή που θα κάνουν την κίνησή τους.

Μουσαντάμ: Το πιο ακριβό «δάχτυλο» της υφηλίου που έγινε μπόνους αφοσίωσης!

 

Αν ρίξετε μια ματιά στην απώτατη νοτιοανατολική άκρη της χερσονήσου της Αραβίας, θα διαβάσετε και το όνομά της: «Μουσαντάμ». Αν αυτό το όνομα δεν σας λέει απολύτως τίποτα, μην στεναχωριέστε καθόλου. Ακόμα και οι κάτοικοί του, και οι γείτονές του, δεν το αποκαλούν έτσι. Προτιμούν μια άλλη, ανεπίσημη μεν, αλλά πιο δημοφιλή ονομασία: «Αλ Ισμπίε». Το δάχτυλο.

🔎Αλήθεια, δεν μοιάζει σαν δάχτυλο αυτή η δαντελένια γλώσσα γης; Τόσο δαντελένια, που την παρομοιάζουν με τα νορβηγικά φιόρδ; Ένα δάχτυλο που μοιάζει έτοιμο να τεντωθεί κι άλλο και να αγγίξει απέναντι, την ακτή του Ιράν. Και να κλείσει τελείως το περιβόητο Στενό του Ορμούζ, το μέρος από το οποίο περνάει και διακινείται το μισό πετρέλαιο που κινεί τον κόσμο.

🔎Το «δάχτυλο» αυτό είναι ένα από τα πιο κομβικά γεωστρατηγικά σημεία του πλανήτη. Γι’ αυτό και κουβαλάει μια πολύ περίεργη ιστορία. Μια ιδέα αυτής της ιστορίας μπορεί να πάρει κανείς από τα σύνορα, που είναι τόσο μπερδεμένα εκεί, όσο πουθενά. Το τελευταίο και πιο σημαντικό μέρος του δαχτύλου ανήκει στο Ομάν, αν και δεν έχει σύνορα με το ομώνυμο σουλτανάτο, ούτε ποτέ κατακτήθηκε από τον στρατό του Ομάν!

🔎Κι αν κάποιος θελήσει από το Ομάν να φτάσει οδικώς στο «δάχτυλο», θα πρέπει να περάσει στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, να διασχίσει τρία απ’ αυτά, να φτάσει σ’ έναν θύλακα του Ομάν μέσα στα ΗΑΕ, να περάσει και πάλι στο Εμιράτο του Σάρτζα και μετά από τέσσερις (!) συνοριακούς ελέγχους να φτάσει, επιτέλους, στο Μουσαντάμ.

🔎Σ’ αυτό το μπακλαβωτό από σύνορα και συνοράκια δεν θα μπορούσαν να μην έχουν βάλει το χέρι τους οι Βρετανοί. Αυτοί είναι οι κύριοι υπεύθυνοι για την γεωγραφία της περιοχής, που είναι σύμφωνη με το «διαίρει και βασίλευε», αλλά και με τη διαδικασία που στην διπλωματία λέγεται «loyalty bonus», δηλαδή… μπόνους αφοσίωσης. Αν μου είσαι πιστός, θα σου δώσω ένα κομμάτι να’ χεις δικό σου.

🔎Ας το πάρουμε από την αρχή.

🔎Η χερσόνησος του Μουσαντάμ ήταν επί αιώνες γνωστή ως «ρους αλ τζιμπάλ», που σημαίνει «ακρωτήρια των βουνών». Πράγματι, η περιοχή εκείνη είναι ορεινή, με αρκετές κορυφές που ξεπερνούν τα 1.500 μέτρα και την ψηλότερη να φτάνει τα 1.900 μέτρα. Λόγω αυτού του υψομέτρου το κρύο στην περιοχή τους χειμώνες είναι ιδιαιτέρως τσουχτερό, σε αντίθεση με τα περισσότερα σημεία της Αραβίας, όπου γνωρίζετε ότι σκάνε και τα τζιτζίκια.

🔎Αυτή η μορφολογία της περιοχής δυσκόλεψε πολύ την κατάκτησή της. Το γεγονός, βέβαια, ότι οι ακτές, παρά την δαντελωτή υφή τους, δεν προσφέρονταν για να φτιαχτούν μεγάλα λιμάνια εκεί, απέτρεψε πολλούς από το να βάλουν πόδι. Στην ουσία το άκρο εκείνο ήταν απολύτως ακυβέρνητο. Οι αραβικές φυλές που είχαν εγκατασταθεί εκεί για αιώνες επέλεξαν είτε τα δυτικά παράλια, μέσα στον Περσικό Κόλπο, είτε τα δυτικά, στον Κόλπο του Ομάν και την Αραβική Θάλασσα.

🔎Το σουλτανάτο του Ομάν ήταν η πρώτη μεγάλη δύναμη της περιοχής, που στην ακμή της εξελίχθηκε σε αυτοκρατορία κι έφτασε μέχρι τη Ζανζιβάρη και τα ανατολικά αφρικανικά παράλια. Για την ακρίβεια, επρόκειτο για μία αυτοκρατορία με δύο…εξουσίες. Οι ακτές του σημερινού Ομάν ήταν υπό τον έλεγχο του σουλτάνου του Μουσκάτ, της μεγαλύτερης πόλης της περιοχής και σημερινής πρωτεύουσας. Το εσωτερικό το διαφέντευε ο εκάστοτε ιμάμης του Ομάν, ένα πρόσωπο με πολιτικο-θρησκευτικό τίτλο και τεράστια δύναμη.

🔎Θεωρητικά, όλα τα παράλια εκείνα ανήκαν στον σουλτάνο του Μουσκάτ, πλην όμως αυτή η κυριαρχία του σε πολλές περιπτώσεις ήταν μόνο τυπική. Ο κάθε οικισμός, ακόμα και τα μικρότερα χωριά, αποτελούσε μια φυλή, η οποία στήριζε ή όχι τον εκάστοτε σουλτάνο ανάλογα με τα συμφέροντά της. Και ο σουλτάνος πότε με γάμους, πότε με τις χατζάρες, προσπαθούσε να κρατήσει υπό έλεγχο τους πάντες.

🔎Στην ορεινή εκείνη περιοχή του Μουσαντάμ ζει ακόμα μια αραβική φυλή με το όνομα Σίχου. Και με το πέρασμα των αιώνων εγκαταστάθηκαν εκεί και οικογένειες περσικής καταγωγής, που έφτιαξαν την μικρή πόλη Κουμζάρ. Μπορεί να μιλούσαν διαφορετικές γλώσσες και να είχαν διαφορετικά έθιμα, ωστόσο δεν αναφέρθηκαν ποτέ διενέξεις μεταξύ τους. Οι Σίχου υπερηφανεύονταν ότι ποτέ δεν είχαν δηλώσει υποταγή σε κανέναν σουλτάνο. Παρ’ ότι «τυπικά» το μέρος τους συγκαταλεγόταν στην κυριαρχία του Ομάν, κανείς δεν τους είχε κατακτήσει. Ούτε φόρο πλήρωναν σε κανέναν, ούτε και ενοχλούσαν κανέναν.

🔎Εκτός από 1,5 αιώνα που το Ομάν βρέθηκε κάτω από την κυριαρχία των Πορτογάλων (1507-1656), όλο τον άλλο χρόνο ήταν ανεξάρτητο σουλτανάτο, και τόσο δυνατό που οι αποικιοκράτες της εποχής θεώρησαν ασύμφορο να τα βάλουν μαζί του. Οι Βρετανοί, που πάντα έψαχναν βολικά λιμάνια-βάσεις για να διασφαλίσουν το δρόμο προς την Ινδία, ήταν οι πρώτοι που ενδιαφέρθηκαν για ξερή και ορεινή εκείνη περιοχή. Κι έβαλαν στο μυαλό διάφορων τοπικών αρχηγών «σεϊχ» ότι μπορούσαν να γίνουν «εμίρ», δηλαδή να αναβαθμίσουν τον τίτλο τους. Και οι επικράτειές τους το ίδιο, να γίνουν εμιράτα από σεϊχάτα.

🔎Παίζοντας, λοιπόν, το αέναο παιχνίδι της «προστασίας» από τυχόν πορτογαλική κατάκτηση, οι Βρετανοί έκαναν ολόκληρη εκστρατεία δέκα χρόνων (1809-1819) για να «προστατέψουν» όσους περισσότερους σεϊχηδες της περιοχής μπορούσαν. Με ιδιαίτερη μνεία στις περιοχές εκείνες γύρω από το «δάχτυλο». Συνολικά υπέγραψαν οκτώ τέτοιες «συμφωνίες». Κι επειδή το βρήκαν βαρετό να συνδιαλέγονται με όλους, το 1892 τους ένωσαν με το ζόρι σ’ ένα «προτεκτοράτο» με πολύ παράξενο όνομα: «Κράτη της Ανακωχής» (Trucial States). Διότι υποτίθεται ότι είχαν κάνει ανακωχή μεταξύ τους.

🔎Σ’ αυτά τα μέρη σύνορα δεν υπήρχαν ως τότε. Και αργότερα, όταν έγινε αυτή η ένωση (που ήταν ο προπομπός για τη δημιουργία των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων) απέκτησε δευτερεύουσα σημασία. Η κάθε φυλή, λοιπόν, στις οάσεις, τα πηγάδια και τους μεγαλύτερους οικισμούς, είχε ορκιστεί πίστη και υποταγή σε κάποιον από τους οκτώ «εμίρηδες» (οι οποίοι αργότερα έγιναν επτά, όταν ο εμίρης της Κάλμπα αποφάσισε να υποβαθμίσει τον εαυτό του σε σεϊχη και να ορκιστεί υποταγή στον εμίρη του Σάρτζα).

🔎Αποτέλεσμα αυτού του αιώνιου μπερδέματος είναι τα μπερδεμένα εσωτερικά σύνορα των ΗΑΕ, που βλέπετε στο χάρτη. Μικρές κουκίδες γης, οι οποίες έχουν κάνει συμφωνίες από παλιά, έχουν στείλει τα κορίτσια τους σε χαρέμια, έχουν σταθεί δίπλα στον εμίρη σε τοπικούς πολέμους.

🔎Με αυτό το διαχωρισμό, βέβαια, οι Βρετανοί πέτυχαν και την αποδυνάμωση των εμίρηδων. Κανείς δεν μπορούσε να διανοηθεί, ειδικά μετά την ανακάλυψη τεράστιων κοιτασμάτων πετρελαίου στον Περσικό Κόλπο, ότι θα μπορούσε να πιέσει με την απειλή πως θα κλείσει την κάνουλα. Ποιος θα το τολμούσε; Κι αν το έκανε κάποιος, οι διπλανοί του δεν θα έστεκαν σαν κοράκια έτοιμα να του αρπάξουν τα κατακερματισμένα του εδάφη;

🔎Με τα Εμιράτα, λοιπόν, όλα καλά. Και στο Ομάν οι Βρετανοί βρήκαν έναν απρόσμενο σύμμαχο στο πρόσωπο του σουλτάνου Σαϊντ. Αφού έγινε σουλτάνος μόλις στα 22 του χρόνια ο πανούργος Σαϊντ το’ παιξε βρετανόφιλος προκειμένου να πάρει την εξουσία σ’ όλη τη χώρα και να μην μοιράζεται το εσωτερικό με τον ιμάμη αντίπαλό του Γκαλίμπ μπιν Αλί. Οι Βρετανοί έκαναν τα στραβά μάτια, αν δεν βοήθησαν κιόλας, την ώρα που ο Σαϊντ έσφαζε δικούς του υπηκόους στο εσωτερικό, μέχρι που το 1959 τα κατάφερε. Το «Ομάν και Μουσκάτ», όπως λεγόταν ως τότε επισήμως η χώρα του, έγινε σκέτο «Ομάν».

🔎Στην πορεία, βέβαια, αποδείχτηκε ότι ο Σαϊντ δεν ήταν αυτό που λέμε άνθρωπος εμπιστοσύνης. Γενικά είχε διάφορα κολλήματα με το παρελθόν, σε παρανοϊκό βαθμό. Έφτασε στο σημείο να καταργήσει εντελώς την εκπαίδευση στην επικράτειά του, έκλεισε όλα τα σχολεία, με την δικαιολογία ότι «δημιουργούσαν δυστυχισμένα παιδιά»! Ο απόλυτος τρόπος, με τον οποίο κυβερνούσε, ξεσήκωσε κάποια στιγμή αντιδράσεις και στο εξωτερικό, αλλά και στο εσωτερικό.

🔎Στην ουσία, αυτό που ήθελε να καταπνίξει ο σουλτάντος Σαϊντ ήταν ο «κομουνιστικός κίνδυνος»! Θεώρησε ότι αφού οι υπήκοοί του δεν θα ήξεραν να διαβάζουν, δεν θα μπορούσαν να έλθουν σ’ επαφή με την κομουνιστική ιδεολογία. Η οποία ήταν εξαιρετικά ανεπτυγμένη στο νότο της Αραβίας και είχε επεκταθεί σε ένοπλα κινήματα, τόσο στη Νότια Υεμένη, όσο και στο Ομάν. Κυρίως, όμως, στην περιοχή του Ντοφάρ, την εύφορη περιοχή του Ομάν που συνορεύει με την Υεμένη.

🔎To 1963 η περιοχή του Ντοφάρ επαναστάτησε. Τα επόμενα χρόνια εμφανίστηκαν όχι μία και δύο, αλλά τέσσερις ένοπλες οργανώσεις, όλες μαρξιστικής ιδεολογίας, που έπαιρναν φανερά βοήθεια από την Σοβιετική Ένωση, την Κίνα, την Κούβα και τη γειτονική Νότια Υεμένη. Ο σουλτάνος δεν άλλαζε τακτική, υποσχέθηκε να καταπνίξει την επανάσταση, αλλά δεν τα κατάφερνε.

🔎Τότε ακριβώς τα φίδια άρχισαν να ζώνουν τους Βρετανούς για το ενδεχόμενο να πέσει το Ομάν στα χέρια των κομουνιστών (και να υπάρχει πια σοβαρή και διαρκής απειλή να κλείσει το Στενό του Ορμούζ). Τότε ζήτησαν να ξεκαθαριστεί και το θέμα: Ποιος κατείχε την απώτατη άκρη της χερσονήσου του Μουσαντάμ; Το Ομάν ή κάποιος από τους εμίρηδες που «προστάτευαν»;

🔎Τα μασημένα λόγια που εισέπραξαν ως απάντηση τους έπεισαν ότι η περιοχή αυτή λειτουργούσε απολύτως ανεξάρτητα. Οι Σίχου δεν αναγνώριζαν κανέναν. Αυτό δεν θα μπορούσε να συνεχιστεί.

🔎Στις 23 Ιουλίου 1970 οι Βρετανοί έκαναν την κίνησή τους στο Ομάν. Ο σουλτάνος Σαϊντ ανατράπηκε από τον ίδιο του τον γιο, τον Καμπούς, με τις βρετανικές ευλογίες, βεβαίως. Ο Σαϊντ δεν αντιστάθηκε, μετά την εκθρόνισή του εξορίστηκε στο Λονδίνο κι έμεινε για δύο χρόνια, ως το θάνατό του, στο υπερπολυτελές ξενοδοχείο Ντόρτσεστερ.

🔎Ο νέος σουλτάνος Καμπούς, στα 30 του χρόνια τότε, πολύ πιο προοδευτικός και σύγχρονος από τον πατέρα του, αλλά το ίδιο απόλυτος στη διακυβέρνηση, υποσχέθηκε στους Άγγλους ότι θα έφερνε τους αντάρτες σε διαπραγματεύσεις και θα τους ηρεμούσε. Τα πράγματα όντως ηρέμησαν και το αντιστατικό κίνημα ξέφτισε, μέχρι που εξαφανίστηκε εντελώς το 1976.

🔎Γι’ αυτή την εκδούλευση, όμως, ο σουλτάνος Καμπούς πήρε για πρώτη φορά στην ιστορία και την κυριαρχία του «δαχτύλου», του Μουσαντάμ. Στο οποίο η εξουσία του ήταν μονο κατ’ όνομα. Σ’ αυτό βοήθησαν οι Βρετανοί με καθαρή στρατιωτική επιχείρηση, με αλεξιπτωτιστές της SAS να εισβάλλουν από αέρος τον Δεκέμβριο του 1970 και να τρομοκρατούν τους κατοίκους.

🔎Τα αρχεία του Φόρειν Όφις (του βρετανικού υπουργείου εξωτερικών) που αποχαρακτηρίστηκαν το 2020, μισό αιώνα μετά, μας πληροφόρησαν ότι το όνομα της στρατιωτικής επιχείρησης ήταν «Intradon» και έγινε με τη… γνωστή δικαιολογία: Ότι στο άκρο εκείνης της χερσονήσου είχε παρατηρηθεί «δραστηριότητα κομουνιστών ανταρτών». Συγκεκριμένα, λέει, από «βάσεις» σε γειτονικά εμιράτα είχε «εξακριβωθεί» ότι υπήρχαν τουλάχιστον 70 ένοπλοι αντάρτες στα χωριά.

🔎Οι αξιωματικοί της SAS, βέβαια, που συμμετείχαν στην επιχείρηση παραδέχτηκαν ότι δεν είδαν ούτε έναν «κομουνιστή αντάρτη». Παρ’ όλα αυτά εισέβαλαν σε χωριά και πόλεις, συνέλαβαν τους αρχηγούς τους και τους μετέφεραν στο Μουσκάτ, όπου τους υπέβαλαν σε βασανιστήρια για να αποκαλύψουν «κομουνιστική δράση». Κάτι που δεν έγινε.

🔎Οι Σίχου, που είχαν τη φήμη σπουδαίων πολεμιστών για αιώνες, κατάλαβαν από την πρώτη στιγμή ότι οποιαδήποτε αντίσταση θα τους αφάνιζε από προσώπου γης. Γι’ αυτό και αποφάσισαν να υποταχθούν στους Βρετανούς. Κι αυτοί, χωρίς να το πολυσκεφτούν, έκαναν… δώρο την περιοχή αυτή στο Ομάν, παρ’ όλο που δεν είχε κοινά σύνορα. Με αντάλλαγμα, βέβαια, ο σουλτάνος Καμπούς να κρατάει την περιοχή υπό τον έλεγχό του, σαν χωροφύλακας των παγκόσμιων πετρελαϊκών συμφερόντων.

🔎Για να ταξιδέψει κάποιος σήμερα στην περιοχή αυτή πρέπει να έχει ειδική άδεια από το υπουργείο Εσωτερικών του Ομάν. Θεωρητικά υπάρχει και ακτοπλοϊκή και αεροπορική σύνδεση με το Μουσκάτ (αν κάποιος δεν θέλει να μπει στην οδική ταλαιπωρία), αλλά χωρίς άδεια δεν γίνεται τίποτα. Προφανώς έχει φουντώσει η φημολογία ότι στην περιοχή έχουν αναπτυχθεί μυστικές στρατιωτικές βάσεις, υπερσύγχρονα ραντάρ και μπόλικο υλικό ηλεκτρονικού πολέμου. Το ποιος ελέγχει αυτές τις βάσεις, αν είναι δηλαδή Βρετανοί ή Αμερικανοί, δεν έχει διευκρινιστεί.

🔎Ο σουλτάνος Καμπούς πέθανε το 2020, στα 80 του χρόνια. Δεν είχε παιδιά, οπότε η εξουσία πέρασε στα χέρια του πρώτου του εξάδελφου, Χαϊθάμ μπιν Ταρίκ. Κι αυτός θεωρείται άνθρωπος των Βρετανών, έχοντας σπουδάσει και στην Οξφόρδη, οπότε το καθεστώς της περιοχής δεν θα αλλάξει.