Ποιοι ονειρεύονται τη Ρωσία χωρισμένη σε… 41 κράτη;

Ομοσπονδία του Ζαλέσιε; Δημοκρατία της Μπιάρμια; Ηνωμένες Πολιτείες της Σιβηρίας; Σμαλάντια; Συνομοσπονδία του Νταγκεστάν; Τι είναι όλα αυτά, κράτη; Ασφαλώς όχι. Το μυαλό πηγαίνει σε βιντεοπαιχνίδια, σε εικονικούς κόσμους, τέλος πάντων σε οτιδήποτε μακριά από την πραγματικότητα.

🔎Πώς θα είναι η Ρωσία μετά τον Βλαντίμιρ Πούτιν; O 72χρονος πρόεδρος της Ρωσίας μπορεί να φαίνεται ακμαίος, παρά τη φημολογία που κυκλοφορεί από καιρό σε καιρό στα δυτικά μέσα περί βαριάς ασθένειας. Το πότε θα κληθεί η Ρωσία να απαντήσει σ’ αυτό το ερώτημα δεν είναι σαφές, μπορεί να είναι σύντομα, μπορεί και πολύ αργότερα. Κάποιοι, όμως, έχουν αρχίσει ήδη να επεξεργάζονται σενάρια.

🔎Το πιθανότερο απ’ αυτά, βέβαια, είναι ο Ρώσος πρόεδρος να δώσει το δαχτυλίδι σε πρόσωπο της εμπιστοσύνης του (Μεντβέντεφ, είναι και 13 χρόνια μικρότερος) για να συνεχιστεί η ίδια κι απαράλλαχτη πολιτική. Υπάρχει, όμως, κι ένα σενάριο απ’ αυτά που κυκλοφορούν που ποντάρει σε πλήρη κατάρρευση της Ρωσίας οικονομικά και διοικητικά. Και προβλέπει ότι στο μέλλον η περιοχή θα χωριστεί όχι σε ένα και δύο, αλλά σε… 41 ανεξάρτητα κράτη!

🔎Επιστημονική φαντασία; Ευσεβείς πόθοι; Αστείο; Κάπως έτσι αντιμετωπιζόταν αυτό, μέχρι που η ίδια η Ρωσία χαρακτήρισε όλη αυτή την κίνηση «ανεπιθύμητο οργανισμό». Δηλαδή του δίνει η ίδια σημασία, αντί να το αγνοεί. Κι εδώ που τα λέμε, δεν γίνεται να το αγνοεί κι απόλυτα, βλέποντας την στήριξη που έχει το Φόρουμ των Ελεύθερων Εθνών της Μετα-Ρωσίας.

🔎Τι είναι αυτό το Φόρουμ; Διαβάστε παρακάτω και θα καταλάβετε.

🔎Η ιδέα πίσω απ’ αυτό το σενάριο ήταν απλή. Στη Ρωσία υπάρχουν πάμπολλοι οργανισμοί, κινήματα, μέχρι και πολιτικά κόμματα (εκτός νόμου, βέβαια) που προωθούν εθνικά, εθνολογικά και περιφερειακά οικονομικά συμφέροντα. Στη μακράν μεγαλύτερη χώρα του κόσμου θα ήταν αφύσικο να υπήρχε εθνολογική ομοιογένεια. Η ίδια η Ρωσία αναγνωρίζει πάνω από 100 διαφορετικές «εθνότητες» εντός των συνόρων της και τις συμπεριλαμβάνει στις απογραφές της.

🔎Ακόμα, όμως, και οι Ρώσοι που αποτελούν σύμφωνα με τα επίσημα νούμερα το 82% του πληθυσμού, έχουν πολλές διαφορές μεταξύ τους. Άλλοι οι Ρώσοι του Καλίνινγκραντ, άλλοι του Αρχάγγελου, άλλοι του Ροστόφ κι άλλοι του Χαμπάροφσκ. Όχι μόνο στα συμφέροντα, αλλά και στον τρόπο ζωής, τη γλώσσα, τα έθιμα.

🔎Αυτές οι τοπικές ιδιαιτερότητες στο πέρασμα των χρόνων έχουν θαφτεί κάτω από τον μανδύα της ομοιογένειας. Μπορεί επισήμως η Ρωσία να ονομάζεται «Ρωσική Ομοσπονδία», δηλαδή να αναγνωρίζει στις περιοχές που την αποτελούν διάφορες μορφές αυτονομίας, ωστόσο κάτι τέτοιο στην ουσία δεν υπάρχει. Ακόμα και στην περιοχή του Καυκάσου, όπου στους περισσότερους λαούς μπαίνει στην εξίσωση και η διαφορετική θρησκεία, το ισλάμ, η ουσιαστική αυτονομία είναι ανύπαρκτη.

🔎Aκόμα και στην εποχή της ΕΣΣΔ, στη Ρωσία είχαν εμφανιστεί διάφορα κινήματα. Αλλού πιο θορυβώδη, όπως στον Καύκασο ή π.χ. στο Ταταρστάν που είναι γεμάτο πετρέλαιο, κι αλλού πιο ήπιες. Αλλού συνδέονταν με διάφορα περιφερειακά πρόσωπα που κάποια στιγμή αισθάνθηκαν δυνατά να αμφισβητήσουν την κεντρική εξουσία. Αλλού οι βλέψεις κρύβονταν πίσω από «πολιτιστικές» οργανώσεις, που δούλευαν υποτίθεται για να προστατέψουν τοπικές μουσικές, χορούς και παραδόσεις, και στην ουσία διατηρούσαν αναμμένη τη σπίθα της ιδιαιτερότητας.

🔎Όλοι αυτοί οι οργανισμοί, τα κόμματα, τα πρόσωπα και οι ομάδες, από μόνες τους ήταν μια… χαψιά για το ισχυρό ρωσικό κράτος. Το οποίο, όπως αποδείχτηκε, δεν έχει πρόβλημα ακόμα και να απαλλαγεί από κεντρικές αντιπολιτευτικές φιγούρες, όπως ο Αλεξέι Ναβάλνι. Τι θα γινόταν, όμως, αν όλοι αυτοί, απ’ όλα τα μέρη της Ρωσίας, συνασπίζονταν σ’ έναν φορέα;

🔎Αυτό ακριβώς σκέφτηκε ο Όλεγκ Μεγκαλέτσκι και έφτιαξε το 2022 το Φόρουμ των Ελεύθερων Εθνών της Μετα-Ρωσίας.

🔎(Προσέξτε το Μετα-Ρωσία στο όνομα. Είναι συμβολικό. Δεν αναφέρεται στη Ρωσία όπως είναι σήμερα, αλλά στη Μετα-Ρωσία, δηλαδή τη διάδοχη κατάσταση. Αφού, αν επικρατήσει αυτό το σενάριο, Ρωσία δεν θα υπάρχει).

🔎Ο Όλεγκ Μεγκαλέτσκι είναι Ουκρανός. Ο ίδιος αυτοπροσδιορίζεται ως επιχειρηματίας, με ειδίκευση στο μάρκετινγκ και τις διεθνείς σχέσεις. Οι Ρώσοι τον αποκαλούν «ιδιοκτήτη εστιατορίων». Η κάθε πλευρά, δηλαδή, προσπαθεί να υποβαθμίσει ή να αναβαθμίσει το πρόσωπό του ανάλογα με το πώς τη συμφέρει.

🔎Αυτό που δεν αμφισβητείται είναι ότι ο Μεγκαλέτσκι δημιούργησε κάτι που δεν είχε φανταστεί, ούτε τολμήσει, να κάνει κανείς στο παρελθόν: Να ενώσει όλες τις αντιπολιτευόμενες φωνές αυτού του είδους, όσο μικρές και μεγάλες κι αν είναι, σ’ έναν οργανισμό. Και να πείσει τη Δύση ότι το πράγμα αυτό δεν ήταν ένα καλαμπούρι, μια μάζωξη μερικών δεκάδων περίεργων ανθρώπων, αλλά ένα εγχείρημα που αξίζει να στηριχθεί.

🔎Μεταξύ μας, το σενάριο που προτείνει ο Μεγκαλέτσκι, μια Ρωσία χωρισμένη σε δεκάδες κράτη, αποστρατικοποιημένη, αποπυρηνικοποιημένη και αποπουτινισμένη (έτσι γράφει στην ιστοσελίδα της) είναι… βούτυρο στο ψωμί της Δύσης.

🔎Ο Μεγκαλέτσκι δημιούργησε αυτόν τον οργανισμό-ομπρέλα το 2022, μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, αλλά διοικητικά έμεινε στη σκιά. Οι λόγοι είναι προφανείς. Δεν ήθελε να κατηγορηθεί όλη αυτή η προσπάθεια ότι έχει «ουκρανικά» κίνητρα. Βεβαίως το ρόλο του δεν τον κρύβει. Και εκεί στοχεύει η προσπάθεια της Ρωσίας να αποδυναμώσει αυτή την προσπάθεια. Κοινώς, οι Ρώσοι λένε ότι «ξένες δυνάμεις», με την συμβολή «της Δύσης» απεργάζονται διάφορα σενάρια για την καταστροφή της Ρωσίας.

🔎Ηγέτης αυτού του Φόρουμ είναι ένας Μπασκίρος, ο Ρουσλάν Γκαμπάσοφ, ιδρυτής του Εθνικού Πολιτικού Κέντρου των Μπασκίρων. Το Μπασκορτοστάν, η «δημοκρατία» όπου οι Μπασκίροι έχουν την πλειοψηφία, βρίσκεται στην περιοχή του Βόλγα. Μαζί του συντάχθηκαν δεκάδες άλλοι, ιδρυτές τέτοιων οργανώσεων ανά τη Ρωσία. Όχι μόνο άλλων εθνοτήτων, αλλά και περιοχών όπου οι Ρώσοι αποτελούν απόλυτη πλειοψηφία, αλλά έχουν διάφορες ιδιαιτερότητες, ιστορικές, γεωγραφικές, καμιά φορά και γλωσσικές, σε σχέση με τους «κανονικούς» Ρώσους.

🔎Στην ιστοσελίδα του Φόρουμ βλέπουμε φάτσα-κάρτα έναν «χάρτη» του πώς θα είναι η Ρωσία το 2030. Χωρισμένη σε 41 διαφορετικά κράτη, κάποια απ’ αυτά θα έχουν τα σύνορα που έχουν οι σημερινές «δημοκρατίες» που αποτελούν τη Ρωσία, κάποια άλλα τελείως άγνωστα, όπως κάποια απ’ αυτά που αναφέραμε στην αρχή του κειμένου.

🔎Πάμε τώρα και στην… ταμπακέρα. Πόσο σοβαρή είναι αυτή η προσπάθεια;

🔎Κατ’ αρχάς λίγη, ελάχιστη, ιστορία. Η Δύση από πολλές δεκαετίες πόνταρε σε τέτοιες προσπάθειες, από την εποχή της ΕΣΣΔ ακόμα.. Να αναδείξει, δηλαδή, ότι στην ΕΣΣΔ (και στη Ρωσία, αργότερα) υπάρχουν λαοί που καταπιέζονται και ζητούν την ελευθερία τους.

🔎Από τη δεκαετία του 1950 με πρωτοβουλία και χρηματοδότηση των ΗΠΑ (της CIA ειδικότερα) υπήρξαν δύο τέτοιες προσπάθειες: Το Μπλοκ των Αντι-Μπολσεβικικών Εθνών (Anti-Bolshevik Bloc of Nations, ABN για συντομία) και η Εθνική Επιτροπή Υποδουλωμένων Εθνών (National Captive Nations Committee, NCNC).

🔎Τι έκαναν αυτοί; Βοηθούσαν με κάθε τρόπο τέτοιες εθνικιστικές φωνές, με χρήματα, διοργάνωση συνεδρίων και κάθε είδους δημοσιότητα. Μάλιστα η 3^η εβδομάδα κάθε Ιουλίου έχει αναγνωριστεί στις ΗΠΑ ως «Εβδομάδα των Υποδουλωμένων Εθνών», και συχνά παρίστατο και μιλούσε εκεί ο ίδιος ο Πρόεδρος.

🔎Την διαδικασία αυτοί ακολούθησαν όλοι οι Πρόεδροι, Ρεπουμπλικάνοι και Δημοκρατικοί. Και δεν καταργήθηκαν αυτές οι εκδηλώσεις μετά την πτώση της ΕΣΣΔ. Να φανταστείτε ότι διοργανώθηκε και το 2024, φυσικά όχι πια ως αντι-μποολσεβικική, αλλά μια προσπάθεια για «συνεχή εκδημοκρατισμό» των πρώην σοβιετικών δημοκρατιών, αλλά και της Ρωσίας.

🔎Αυτό το Φόρουμ, λοιπόν, θεωρείται η τρίτη και… φαρμακερή προσπάθεια. Και η Δύση θέλει να την κάνει να φανεί τόσο σημαντική, επειδή τη δημιούργησαν και την τρέχουν οι ίδιοι οι παθόντες.

🔎Το πρώτο συνέδριο του Φόρουμ διοργανώθηκε για ένα διήμερο (8-9/5) το 2022, λίγους μήνες μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Μέσα σ’ αυτά τα 2,5 χρόνια που έχουν μεσολαβήσει, έχουν διοργανωθεί όχι δύο και τρία, αλλά… 14 διαφορετικά συνέδρια, με δεκάδες εκπροσώπους.

🔎Τα συνέδρια αυτά έχουν διοργανωθεί όχι σε κάποιες περιφερειακές πόλεις, ούτε κρυφά. Για παράδειγμα, το 5^ο συνέδριο διοργανώθηκε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις Βρυξέλλες. Το 6^ο στο Ινστιτούτο Χάνσον στην Ουάσιγκτον. Το 7^ο στο ιαπωνικό κοινοβούλιο και το 9^ο στο Βερολίνο. Το τελευταίο χρονικά απ’ αυτά έγινε το διήμερο 12-13 Δεκεμβρίου στη Βιέννη. To μήνυμα είναι σαφές: Και... λεφτά υπάρχουν, αλλά και υποστήριξη από γερές πλάτες. Δεν θα μπορούσαν να γίνουν επίσημα σ' αυτούς τους τόπους χωρίς την άδεια των ισχυρών.

🔎Οι αντιδράσεις της Ρωσίας σ’ αυτά έχουν ενδιαφέρον. Στην αρχή το ρωσικό κράτος ούτε καν ασχολήθηκε με αυτές τις ενέργειες. Ο Ραμζάν Καντίροφ, μάλιστα, ο «πρόεδρος» της Τσετσενίας και φανατικός πουτινικός, έκανε πλάκα με τους συνέδρους και τους χαρακτήρισε «ψευδο-φιλελεύθερους».

🔎Στη συνέχεια, όμως, τα πράγματα σοβάρεψαν. Από το Νοέμβριο του 2022 διάφοροι Ρώσοι αξιωματούχοι έχουν «ζητήσει» από το ρωσικό κράτος να απαγγείλει κατηγορίες για εσχάτη προδοσία σ’ όσους συμμετέχουν. Τον Μάρτιο του 2023 το Φόρουμ κρίθηκε «ανεπιθύμητη οργάνωση» με ανακοίνωση του γραφείου του Γενικού Εισαγγελέα της Ρωσίας.

🔎Πλέον κάθε φορά που γίνεται συνέδριο κάπου η ρωσική κυβέρνηση απαντά με έντονο διάβημα στον πρεσβευτή της χώρας που φιλοξενεί το Φόρουμ. Το Υπουργείο Εξωτερικών φιλοξενεί συχνά στην ιστοσελίδα του τέτοιες διαμαρτυρίες (συνήθως με τις ίδιες λέξεις, αλλάζουν μόνο οι ημερομηνίες και οι τόποι) με φράσεις όπως «είναι βάναυση παρέμβαση στα εσωτερικά άλλου κράτους» και «οι υποστηρικτές και απολογητές εξτρεμιστικών και τρομοκρατικών απόψεων πρέπει να βρουν την δίκαιη τιμωρία τους».

🔎Άρα, λοιπόν, η Ρωσία ενοχλείται. Ακόμα μια ένδειξη είναι ότι οι φιλορώσοι bloggers σταμάτησαν την πλάκα (τους πρώτους μήνες αποκαλούσαν τους διάφορους συνέδρους "φρικιά") κι επιχειρηματολογούν σοβαρά πια. Το αφήγημα που υπηρετούν είναι ότι η ίδια η ύπαρξη του Φόρουμ, που απεργάζεται τη διάλυση της Ρωσίας, είναι αντεθνική και ότι οι άνθρωποι αυτοί εκπροσωπούν μόνο τους εαυτούς τους, έχουν από ελάχιστη ως καθόλου επιρροή εντός της χώρας.

🔎Βεβαίως αυτό δεν μπορεί να μετρηθεί. Οι σύνεδροι λένε ότι εκατομμύρια ομοϊδεάτες τους, ομόγλωσσοι, ομόδοξοι, ή τέλος πάντων με ίδια οικονομικά συμφέροντα, ονειρεύονται μια ζωή ελευθερίας, στην οποία θα αποφασίζουν οι ίδιοι για τα θέματα που τους αφορούν. Και λένε ότι μια τέτοια τεράστια χώρα, όπως η Ρωσία, δεν μπορεί να κυβερνηθεί σωστά χωρίς πραγματική ομοσπονδιακή δομή.

🔎Το σίγουρο είναι ότι... γίνεται δουλίτσα. Ένθεν κακείθεν. Κι όταν έλθει η ώρα, θα φανεί ποιος έχει τον "κόσμο" με το μέρος του.

    

H ομάδα των Ινδιάνων στους Ολυμπιακούς του 2028!

 

Clickbait; Φαντασίωση; Κοροϊδία; Είναι δυνατόν μια ομάδα Ινδιάνων να βρίσκεται στα πρόθυρα της συμμετοχής σε Ολυμπιακούς Αγώνες; Κι όμως, είναι. Και δεν πρόκειται για παιχνίδι με τις λέξεις, ούτε για κάποια εθιμοτυπική συμμετοχή, αλλά γι’ αυτό ακριβώς που γράφει ο τίτλος.

🔎Η ιστορία αφορά ένα σπορ σχεδόν απόλυτα άγνωστο στην Ελλάδα, γι’ αυτό έχει περάσει κάτω από τα ειδησεογραφικά ραντάρ. Στον μικρόκοσμο του σπορ αυτού, όμως, και στις ΗΠΑ επικρατεί αναβρασμός.

🔎Το γνωρίζετε το λακρός; Αν όχι, σημειώστε μια άγνωστη λέξη. Τους Χοντενοσόνι τους γνωρίζετε; Αν όχι, σημειώστε δύο άγνωστες λέξεις. Με αυτές θα ασχοληθούμε, και την προσπάθεια να γίνουν η πρώτη αμιγώς ινδιάνικη ομάδα που θα παίξει σε Ολυμπιακούς Αγώνες.

🔎Κατ’ αρχάς, το λακρός (lacrosse). Ένα ομαδικό σπορ που μοιάζει πολύ με το χόκεϊ επί χόρτου, μόνο που αντί για μπαστούνι οι παίκτες κρατούν και παίζουν με μια μικρή… απόχη! Με αυτό το μπαστούνι οι παίκτες πασάρουν, σουτάρουν και τρέχουν με τη μπάλα, η οποία πρέπει να μεταφέρεται μόνο μέσω της απόχης. Και υπάρχει, βέβαια, και τέρμα, αλλά και τερματοφύλακας, εφοδιασμένος κι αυτός με μια απόχη λίγο μεγαλύτερη.

🔎Αυτό το λακρός το είδαν πρώτοι οι Ευρωπαίοι άποικοι να το παίζουν οι Ινδιάνοι στην περιοχή των Μεγάλων Λιμνών των ΗΠΑ και του Καναδά. Είναι, δηλαδή, το εθνικό τους σπορ. Βεβαίως στην πρώιμη μορφή του ήταν πολύ βίαιο, υπήρχαν αναφορές μέχρι και για θανάτους κατά τη διάρκεια των παιχνιδιών. Και παιζόταν με περισσότερους παίκτες (αποκλειστικά άνδρες), πιθανότατα και ολόκληρα χωριά έπαιζαν μεταξύ τους.

 🔎Το λακρός στην καθημερινότητα εκείνων των φυλών ήταν κάτι παραπάνω από ένα παιχνίδι. Στην γλώσσα τους το λένε «Το παιχνίδι του Δημιουργού», δηλαδή του Μεγάλου Πνεύματος, στο οποίο αόριστα πιστεύουν. Συνδυάζει κινητικότητα, ακρίβεια, εξυπνάδα και γενναιότητα. Όλα τα χαρακτηριστικά του καλού πολεμιστή.

🔎Είναι ώρα να γράψουμε πέντε πράγματα γι’ αυτούς τους πρώτους παίκτες. Τις ινδιάνικες φυλές, δηλαδή, που έφτιαξαν αυτό το σπορ. Είναι οι φυλές που ανέπτυξαν μια κοινή γλώσσα στην περιοχή των Μεγάλων Λιμνών, αλλά διατήρησαν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους: Μοχόκ, Ονέιντα, Ονονντάγκα, Καγιούγκα, Σενέκα και Τουσκαρόρα.

🔎Αν έχετε διαβάσει «Μπλεκ» και «Κάπτεν Μαρκ», η έχετε διαβάσει τον «Τελευταίο των Μοϊκανών», το αριστούργημα του Τζέιμς Φένιμορ Κούπερ, τα ονόματα αυτά κάπου τα’ χετε πετύχει. Είναι οι φυλές που οι Γάλλοι τους έδωσαν το κοινό όνομα «Ιροκουά», Ιροκέζοι δηλαδή. Οι ίδιοι προτιμούν να αποκαλούνται «Χοντενοσόνι» (Haudenosaunee), δηλαδή «Αυτοί που Φτιάχνουν Το Μακρύ Σπίτι».

🔎Περίεργο όνομα ακόμα και για Ινδιάνους, έτσι δεν είναι; Κι όμως, αυτές οι φυλές αποτέλεσαν την πρώτη ομοσπονδιακή δημοκρατία σε αμερικανικό έδαφος! Οι φυλές είχαν ενωθεί ήδη από το 1450, με κοινά συμβούλια, κοινές αποφάσεις και (εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων) κοινή αντιμετώπιση των εχθρών, Βρετανών και Γάλλων, που εισέβαλλαν στη γη τους και τους την πήραν. Οι Βρετανοί αποκαλούσαν τις φυλές αυτές «Πέντε Έθνη» (Five Nations) και μετά το 1722, όταν και οι Τουσκαρόρα προσχώρησαν στην ομοσπονδία, «Έξι Έθνη» (Six Nations).

🔎Αυτή η ομοσπονδία φυλών δεν είχε, βέβαια, δομή κράτους, όμως τόσο οι Βρετανοί, όσο και οι Γάλλοι τους αντιμετώπιζαν σαν πολιτική οντότητα. Έκαναν συνομιλίες μαζί τους όπως γινόταν με τους Αφρικανούς και Ασιάτες τοπικούς βασιλιάδες και φύλαρχους. Τους αναγνώριζαν ως ένα σημείο.

🔎Βεβαίως αργότερα, όταν δημιουργήθηκαν οι ΗΠΑ και οριοθετήθηκαν οι βρετανικές και γαλλικές αποικίες που αποτέλεσαν τον Καναδά, οι εδαφικές αξιώσεις των Ινδιάνων ξεχάστηκαν. Οι Ευρωπαίοι δεν ήθελαν να μοιραστούν με κανέναν αυτή τη γη, οπότε στην πορεία του χρόνου είτε περιόρισαν τους Ινδιάνους αυτούς σε καταυλισμούς, είτε τους έδιωξαν τελείως. Και κάποιους τους ενσωμάτωσαν στον δυτικό τρόπο ζωής. Αυτή είναι με λίγα λόγια η ιστορία όλων των Ινδιάνων της Βόρειας Αμερικής.

🔎Η διπλωματική ιστορία μεταξύ των ΗΠΑ και των ινδιάνικων φυλών παραμένει ομιχλώδης ακόμα και σήμερα. Θεωρητικά το αμερικανικό έθνος αναγνωρίζει «ινδιάνικα έθνη», έχει συνδιαλλαγεί μαζί τους κι έχει υπογράψει συμφωνίες ως κυβέρνηση, αλλά τους έχει αναγνωρίσει και ως πολίτες των ΗΠΑ.

🔎Οπότε κάποιος με αποδεδειγμένες ινδιάνικες ρίζες λόγω των γονιών ή των παππούδων του μπορεί να εγγραφεί στις ειδικές λίστες, όπου καταγράφονται οι «αυτόχθονες» (indigenous lists) και να αναγνωρίζεται π.χ. εκτός από Αμερικανός και ως Χοντενοσόνι (αλλά και Τσέροκι, και Λακότα-Απάτσι, και τέλος πάντων όλες οι αναγνωρισμένες ινδιάνικες φυλές).

🔎Πολλές απ’ αυτές τις φυλές για να τονίσουν την διαφορετικότητά τους και την αναγνώριση των Αμερικανών σ’ αυτούς έφτασαν στο σημείο να φτιάξουν και διαβατήρια. Τα οποία, βέβαια, δεν αναγνωρίζονται διεθνώς και παίζουν περισσότερο συμβολικό ρόλο. Μέχρι που ήλθε το λακρός και τα άλλαξε όλα.

🔎Οι Χοντενοσόνι, βέβαια, συνέχισαν να παίζουν λακρός στην παλιά του μορφή. Κι όταν οι Ευρωπαίοι επενέβησαν και έφτιαξαν το σύγχρονο σπορ με τον εξοπλισμό και την φιλοσοφία του παλιού, έπαιζαν και στη νέα του μορφή.

🔎Το σύγχρονο παιχνίδι λακρός αναπτύχθηκε όταν δημιουργήθηκαν ομάδες στα αμερικανικά και καναδικά κολλέγια της περιοχής στις αρχές του 20^ου αιώνα. Κι απέκτησε μια τέτοια δημοφιλία, που πέρασε τα σύνορα των δύο χωρών, φυσικά πρώτα στις αγγλοσαξωνικές χώρες. Το 1967 έγινε το πρώτο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Λακρός, με τη συμμετοχή των ΗΠΑ, του Καναδά, της Αγγλίας και της Αυστραλίας.

🔎Διάφορες διεθνείς ομοσπονδίες του λακρός ιδρύθηκαν από το 1974. Και σ’ αυτές προσχωρούσαν συνεχώς νέες χώρες. Οι πάνω από 90 ομοσπονδίες αυτές ενώθηκαν σ’ έναν κοινό φορέα το 2008 (World Lacrosse λέγεται). Κι όσο κι αν σας φαίνεται απίστευτο, υπάρχει και Ελληνική Ομοσπονδία Λακρός, από το 2017. Η οποία, μάλιστα, είναι και σχετικά καλή, δεν βρίσκεται στον πάτο των αποτελεσμάτων, όπως φαντάζομαι ότι νομίζετε.

🔎Η κομβική χρονιά, βέβαια, ήταν το 1983. Όταν το ετήσιο Συμβούλιο των Έξι Εθνών (που συνεχίζει να συνεδριάζει κι ασχολείται με θέματα των ιθαγενών) αποφάσισε να μην αφήσει το λακρός στους επιγόνους. Δημιουργήθηκε, λοιπόν, μια ομάδα αποκλειστικά από Ινδιάνους Χοντενοσόνι (όσους, δηλαδή, είχαν εγγραφεί στις λίστες κι είχαν «διαβατήριο») κι έπαιξαν κάποια φιλικά με κολεγιακές ομάδες.

🔎Οι ιθαγενείς αγκάλιασαν αυτή την ομάδα παρά τα κακά πρώτα αποτελέσματά της. Τη θεώρησαν μια συνέχεια της ιστορίας τους, έναν σύγχρονο λόγο να είναι υπερήφανοι. Κι επικαλέστηκαν με ζέση ιστορικούς λόγους, για τους οποίους έπρεπε να είναι παρόντες στις διεθνείς διοργανώσεις του λακρός με τη δική τους ιδιαίτερη ομάδα. Τι στο καλό, αυτοί είχαν εφεύρει το σπορ, δεν μπορούσαν να τους αποκλείσουν.

🔎Με την ίδια λογική, λοιπόν, που στο ποδόσφαιρο η Βρετανία έχει το δικαίωμα να κατεβάζει τέσσερις διαφορετικές εθνικές ομάδες (αφού είχε εφεύρει το σύγχρονο σπορ) οι Χοντενοσόνι απέκτησαν το δικαίωμα να κατεβάζουν την ομάδα τους στα Παγκόσμια Πρωταθλήματα του λακρός από το 1990! Στην αρχή τα αποτελέσματα δεν ήταν καλά (ως το 2022 κατέβαιναν με το όνομα Ιροκουά, αλλά τότε το άλλαξαν στο παραδοσιακό τους Χοντενοσόνι), αλλά με την πρόοδο βελτιώνονταν πολύ. Κι έφτασαν στο σημείο στα τρία τελευταία παγκόσμια πρωταθλήματα (2014, 2018, 2023) να κατακτήσουν την 3η θέση!

🔎Βεβαίως σ’ αυτά τα 30+ χρόνια υπήρξαν και προβλήματα. Με κυριότερο όλων τις μετακινήσεις. Κάθε φορά που έπρεπε να πάρουν μέρος σε διοργανώσεις εκτός ΗΠΑ και Καναδά οι Χοντενοσόνι είχαν πρόβλημα, δεδομένου ότι ήθελαν να ταξιδέψουν με τα ινδιάνικα διαβατήριά τους, που προσδιόριζαν και το έθνος τους. Αυτά τα διαβατήρια, ως μη αναγνωρισμένα, δημιουργούσαν διπλωματικά επεισόδια. Τα οποία είτε λύνονταν με άνωθεν παρεμβάσεις, είτε δεν λύνονταν καθόλου και τους απέκλειε τη συμμετοχή).

🔎Το Ισραήλ π.χ. που διοργάνωσε το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Λακρός το 2018 δέχτηκε τα διαβατήρια των Χοντενοσόνι παράλληλα με μια ειδική ομαδική βίζα που εξέδωσε η κυβέρνηση. Οπότε τυπικά οι Ινδιάνοι μπήκαν στη χώρα ως «απάτριδες», πλην όμως θεωρητικά χρησιμοποίησαν τα διαβατήριά τους.

🔎Πάμε τώρα και στα μελλοντικά. Το 2028 το Λακρός θα είναι ένα από τα λεγόμενα «σπορ επίδειξης» των Ολυμπιακών Αγώνων που θα γίνουν στο Λος Άντζελες. Ο χαρακτηρισμός «σπορ επίδειξης» απλά προσδιορίζει ότι το σπορ δεν είναι παρόν πάντα στο ολυμπιακό πρόγραμμα, αλλά τα μετάλλιά του προσμετρώνται κανονικά στον πίνακα και τα αποτελέσματα είναι απολύτως επίσημα.

🔎Το προολυμπιακό τουρνουά λακρός δεν έχει αποφασιστεί πώς θα γίνει, αλλά από τη στιγμή που στο ολυμπιακό τουρνουά θα παίξουν οκτώ ομάδες, θεωρείται κάτι παραπάνω από σίγουρο ότι, με καθαρά αγωνιστικά κριτήρια, οι Χοντενοσόνι «αξίζουν» να βρίσκονται εκεί. Θα τους επιτραπεί, όμως; Να, μια αθλητική «καυτή πατάτα».

🔎Για να συμμετάσχεις σε Ολυμπιακούς Αγώνες πρέπει να έχεις Ολυμπιακή Επιτροπή. Οι Χοντενοσόνι δεν έχουν δική τους Επιτροπή, ούτε φυσικά θα τους επιτραπεί να φτιάξουν, έστω και προσωρινά. Τι θα γίνει, λοιπόν; Θα τους αποκλείσουν με το έτσι θέλω από την κορυφαία στιγμή ενός σπορ που οι ίδιοι εφηύραν;

🔎Το θέμα αντιμετωπίζεται ως πολύ σοβαρό από την παγκόσμια αθλητική κοινότητα ήδη από τώρα. Οι Ινδιάνοι (όχι μόνο οι Χοντενοσόνι) έχουν πάρει θέσεις μάχης και απειλούν με κινητοποιήσεις. Μέχρι στιγμής το σενάριο που έχει πέσει στο τραπέζι είναι να συμμετέχει η ομάδα των Χοντενοσόνι ως αυτούσια εθνική των ΗΠΑ (και η εθνική των ΗΠΑ που συμμετέχει να αποσυρθεί από το προολυμπιακό τουρνουά), αλλά οι Ινδιάνοι αρνούνται. Δεν θέλουν απλά να παίξουν, υπό άλλη σημαία και άλλον ύμνο που θα ακούγεται πριν τους αγώνες τους. Ή Χοντενοσόνι, ή τίποτα.

🔎Αν διαβάσει κανείς την ειδησεογραφία στον μικρόκοσμο του σπορ, θα καταλάβει τον αναβρασμό. Το θέμα όσο πλησιάζουν οι αγώνες θα απασχολεί όλο και περισσότερους και πιθανότατα μπορεί να χρειαστεί και η παρέμβαση μέχρι και του Αμερικανού προέδρου. Αλλά η ΔΟΕ με τη σειρά της διαρρέει ότι δεν μπορεί να κάνει τα στραβά μάτια και να επιτρέψει στους Χοντενοσόνι να συμμετάσχουν. Θα είναι ένα επικίνδυνο δεδικασμένο για άλλες περιπτώσεις, όχι μόνο αθλητικό, αλλά και πολιτικό και διπλωματικό.

Γιατί στη Λαπωνία δεν συμπαθούν τον Άγιο Βασίλη;

 

 

Ο τίτλος μοιάζει ο ορισμός του clickbait, αλλά δεν είναι. Ο Άγιος Βασίλης, μάλλον η βιομηχανία που έχει στηθεί γύρω από τον χοντρό παππούλη με την κόκκινη στολή που μοιάζει δώρα στα παιδιά, είναι μια απόλυτα δημοφιλής φιγούρα σε όλο το δυτικό κόσμο. Αλλά στην περιοχή που (υποτίθεται ότι) ζει και προετοιμάζεται για το δύσκολο γιορτινό του ταξίδι, όχι μόνο δεν τον συμπαθούν, αλλά τον θεωρούν και εχθρό του πολιτισμού τους!

🔎Ποιος δεν γνωρίζει το Ροβανιέμι; Την πόλη αυτή της βόρειας Φινλανδίας, η οποία από μια καθυστερημένη οικονομικά κωμόπολη πνιγμένη στο χιόνι εξελίχθηκε σ’ έναν παγκόσμιο τουριστικό προορισμό λόγω του Αγίου Βασίλη; Πώς μια ιδέα των Φινλανδών να εκμεταλλευθούν τον δημοφιλή μύθο έγινε το απόλυτο τουριστικό success story; Και πώς οι ντόπιοι κάτοικοι φωνάζουν (αλλά δεν ακούγονται…) ότι και μόνο η παρουσία του εκεί αλλοιώνει τον πολιτισμό τους;

🔎Ας το πάρουμε από την αρχή.

🔎Ο μύθος με τον καλοκάγαθο γέρο που μοιράζει δώρα στα παιδιά τις γιορτινές μέρες ήταν πολύ δημοφιλής ανά τους αιώνες, αλλά δεν είχε αποκτήσει ενιαία εικόνα, ούτε κανείς σκέφτηκε να τον εκμεταλλευθεί εμπορικά. Οι ιστορίες μπερδεύονταν ακόμα και στα ονόματα, άλλοι τον αποκαλούν Άγιο Νικόλαο, άλλοι Πατέρα Χριστούγεννα (Pere Noel), άλλοι Γέρο των Χριστουγέννων.

🔎Οι δε λεπτομέρειες της ιστορίας που έχουν συγκεκριμενοποιηθεί τώρα, καθώς και οι χαρακτήρες (η γυναίκα του Αγίου Βασίλη, τα ξωτικά-βοηθοί, οι τάρανδοι, τα έλκηθρα με τα καμπανάκια, ο Ρούντολφ με την κόκκινη μύτη, οι μπούκες από τις καμινάδες κτλ.) είναι κομμάτια ενός ετερόκλητου παζλ από διάφορες ιστορίες σε διάφορες χώρες.

🔎Είναι γνωστό ότι η εικόνα του Άγιου Βασίλη, όπως έχει τυποποιηθεί στο δυτικό κόσμο, είναι μια διαφημιστική «εφεύρεση» της Coca-Cola. To 1931, o Χάντον Σάντμπλομ, Αμερικανός σχεδιαστής αλλά με σουηδικές και φινλανδικές ρίζες, ανέλαβε κι έφτιαξε για λογαριασμό του κολοσσού των αναψυκτικών τη φιγούρα του ασπρομάλλη χοντρούλη χαμογελαστού γέρου, ως κομμάτι για το χριστουγεννιάτικο διαφημιστικό της εταιρείας. Και τον έντυσε, βέβαια, στα κόκκινα και τα λευκά, όπως και τα χρώματα του αναψυκτικού.

🔎Η φιγούρα αυτή έγινε τόσο δημοφιλής, που δεν ξεπεράστηκε όπως τα υπόλοιπα διαφημιστικά. Όχι μόνο παρέμεινε στο χρόνο, αλλά διαδόθηκε σε όλες τις ΗΠΑ κι από εκεί σ’ όλο το δυτικό κόσμο. Ο Άγιος Βασίλης απέκτησε μορφή, πολλοί καλλιτέχνες «υπηρέτησαν» το μύθο με παραμύθια, ιστορίες, τραγούδια και ζωγραφιές, έτσι ώστε να δημιουργηθεί μια ενιαία «αγιοβασιλιάτικη» κουλτούρα.

🔎Ανάμεσα στους λαούς της βόρειας Ευρώπης που είχαν τέτοιους μύθους στο… ρεπερτόριό τους είναι και οι Σάμι. Εμείς τους γνωρίζουμε γενικά ως «Λάπωνες», αν και τον όρο αυτό τον θεωρούν προσβλητικό και δεν τον χρησιμοποιούν, προτιμούν το «Σάμι».

🔎Η Λαπωνία (ή Σάπμι, όπως οι ίδιοι αποκαλούν τη γη τους) είναι μια γεωγραφική περιοχή σχεδόν τετραπλάσια από την Ελλάδα, που εκτείνεται στα βόρεια της Σκανδιναβίας και φτάνει μέχρι την χερσόνησο Κόλα που ανήκει στη Ρωσία. Το κύριο μέρος της έκτασής της, βέβαια, είναι κομμάτι των βόρειων επαρχιών της Σουηδίας και της Φινλανδίας, αλλά μικρότερα κομμάτια ανήκουν και στη Νορβηγία και τη Ρωσία.

🔎Οι Σάμι, λοιπόν, από τα αρχαία χρόνια έλεγαν στα παιδιά τους τέτοιους μύθους, για έναν σαμάνο, έναν μάγο, που περιδιάβαινε τα ιγκλού και μοίραζε δώρα στα παιδιά το διάστημα της απόλυτης νύχτας (παραδοσιακά στις 20-23 Δεκεμβρίου). Είδατε τι ωραία που… έδεσαν και χρονικά οι μύθοι; Το όνομα του σαμάνου, βέβαια, δεν ήταν Άγιος Βασίλης, ούτε Άγιος Νικόλαος. Οι Σάμι εκχριστιανίστηκαν μάλλον βίαια από τους Σουηδούς τον 18^ο αιώνα, ενώ πολλοί (κάποιοι ακόμα και σήμερα) έμειναν πιστοί στην παραδοσιακή τους θρησκεία, που λατρεύει τη φύση και πιστεύει πως όλα τα αντικείμενα έχουν ψυχή και αξίζουν σεβασμό.

🔎Βεβαίως οι Σάμι δεν είχαν ποτέ καμία ιδέα, ούτε και διάθεση, να εκμεταλλευθούν εμπορικά τον μύθο αυτόν. Η ιδέα καρφώθηκε στο μυαλό του Καλέβι Σόρσα, του μακροβιότερου πρωθυπουργού στην ιστορία της Φινλανδίας, ήδη από τη δεκαετία του 1970 και υλοποιήθηκε το 1985.

🔎Στις ΗΠΑ είχαν γίνει ήδη προσπάθειες από τη δεκαετία του 1950 να δημιουργηθούν «χωριά του Σάντα Κλάους». Ακόμα και σήμερα υπάρχουν τέσσερα τέτοια χωριά, ένα στο Ιλινόι, ένα στο Νιου Χάμσιρ και δύο στην Καλιφόρνια! Ο Σόρσα, επί δεκαετίες ηγέτης του φινλανδικού Σοσιαλιστικού κόμματος και πρωθυπουργός για συνολικά 13 χρόνια, είχε σκεφτεί να εκμεταλλευθεί το μύθο. Έχοντας δουλέψει, βέβαια, στην UNESCO πριν την πολιτική του καριέρα, θα περίμενε κανείς να είχε περισσότερες ανησυχίες για τον αυθεντικό πολιτισμό των Σάμι συμπατριωτών του.

🔎Από τη δεκαετία του 1970 σε συνεργασία με τις ντόπιες Σάμι κοινότητες ο Σόρσα καθόρισε ως «τόπο κατοικίας» του Άγιου Βασίλη το χωριό Κορβατουντούρι, έναν πολύ μικρό οικισμό στα σύνορα της Φινλανδίας με τη Ρωσία. Σε επίσημη τελετή είχε γίνει η αποκάλυψη του «ταχυδρομικού κώδικα» του Άγιου Βασίλη, στον οποίο όλα τα παιδιά του κόσμου θα μπορούσαν να στείλουν το γράμμα τους: 99999 Korvatunturi!

🔎Το πράγμα δεν λειτούργησε, όμως, αφ’ ενός επειδή δεν διαφημίστηκε σωστά κι αφ’ ετέρου επειδή οι κοινότητες των Σάμι ήταν πολύ αυστηρές όσον αφορά την προστασία του αυθεντικού τους μύθου. Προτιμούσαν έναν γέρο σύμφωνα με τις δικές τους δοξασίες, δεν τον αποκαλούσαν Άγιο Βασίλη, γενικά ο «άγιος» που διαφήμιζαν δεν ήταν συμβατός με τις διεθνείς εικόνες. Γι’ αυτό είχε περιορισμένη απήχηση, ακόμα και μέσα στη Φινλανδία.

🔎Στην τρίτη πρωθυπουργική του θητεία (1982-87) ο Σόρσα έβαλε μπροστά το μεγαλεπήβολο σχέδιό του για το «χωριό του Άγιου Βασίλη» στο Ροβανιέμι. Έχοντας αμέριστη υποστήριξη από τους κατοίκους της μικρής πόλης (που τότε δεν αριθμούσε πάνω από 35.000 κατοίκους) έβαλε μπροστά τις κατασκευές. Το 1985 εγκαινίασε ο ίδιος το «Santa Village» κι ανέθεσε στον – πανίσχυρο – οργανισμού τουρισμού της χώρας (μ’ έναν γερό προϋπολογισμό) να διαλαλήσει στα πέρατα του κόσμου ότι το Ροβανιέμι είναι, πλέον, το αδιαφιλονίκητο σπίτι του Άγιου Βασίλη.

🔎Η συνέχεια, εμπορικά, είναι γνωστή. Ο πληθυσμός του Ροβανιέμι από τότε έχει διπλασιαστεί, το ΑΕΠ της περιοχής έχει τετραπλασιαστεί, το χωριό που βρίσκεται 8 χλμ. από την πόλη προσφέρει δουλειά σε χιλιάδες ανθρώπους και δέχεται περισσότερους από 600.000 τουρίστες κάθε χρόνο. Οι οποίοι φυσικά δεν θα είχαν κανένα άλλο κίνητρο να κουβαληθούν μέσα στα χιόνια της κεντρικής Φινλανδίας για άλλο λόγο.

🔎Οι Σάμι, όμως, διαφωνούν. Για την ακρίβεια, διαφώνησαν από την πρώτη στιγμή, πλην όμως από το 1996 και μετά η διαφωνία τους έχει πάρει πιο επίσημο και πιο «πρακτικό» χαρακτήρα.

🔎Κατ’ αρχάς, είναι η περιβαλλοντική επιβάρυνση. Η περιοχή έχει μια εύθραυστη φυσική ομορφιά, η οποία επηρεάζεται από τον υπερτουρισμό. Τα εκατοντάδες snowmobiles και τα καυσαέρια που εκπέμπουν, η συρρίκνωση των κοπαδιών των ταράνδων που ζουν ελεύθερα εκεί (κι επειδή φοβούνται τις μηχανές έχουν αποτραβηχτεί σε ακόμα πιο δυσπρόσιτα μέρη), η υπεραλιεία από τις παγωμένες λίμνες (το ψάρεμα ενώ έχεις ανοίξει μια τρύπα στον πάγο προσφέρεται ως τουριστική ατραξιόν στην περιοχή).

🔎Στη συνέχεια, είναι η αλλοίωση που υφίσταται ο πολιτισμός τους. Για να δικαιολογήσει την παρουσία του στη συγκεκριμένη περιοχή, ο οργανισμός τουρισμού της Φινλανδίας δεν δίστασε να χρησιμοποιήσει παραδοσιακές φορεσιές και σύμβολα των Σάμι για να τα συνδέσει με τον διεθνή μύθο του Άγιου Βασίλη.

🔎Έτσι, λοιπόν, τα «ξωτικά» (elf) στο χωριό είναι ντυμένα με στολές που μοιάζουν πολύ με τις παραδοσιακές φορεσιές των Σάμι και φέρουν πάνω τους χαρακτηριστικά σχήματα και σύμβολα που υφαίνουν οι Σάμι στα μάλλινά τους ρούχα. Επίσης σε διάφορα αναμνηστικά τα ξωτικά αυτά παρουσιάζονται ως χαζούλικα πλασματάκια που πίνουν υπερβολικά, μεθούν και κάνουν τρέλες, κάτι που οι Σάμι θεωρούν ότι τους προσβάλλει. Ακόμα και στις αναμνηστικές τράπουλες στη θέση των μπαλαντέρ εμφανίζονται φιγούρες με χαμογελαστά ξωτικά-Σάμι!

🔎Οι πολύ ενεργές οργανώσεις νέων των Σάμι έχουν οργανωθεί ώστε να ειδοποιούν τουλάχιστον τους τουρίστες γι’ αυτές τις πολιτιστικές ανωμαλίες. Έτσι, τουλάχιστον, ο Άγιος Βασίλης της Coca-Cola να μην συνδέεται με τους δικούς τους παραδοσιακούς μύθους. Τυπώνουν μπροσούρες και τις μοιράζουν στο κέντρο του Ροβανιέμι. Στα μικρά κείμενα παρουσιάζεται συνοπτικά η ιστορία των Σάμι και οι παραδόσεις τους, που διαφέρουν πολύ απ’ αυτά που έχουμε όλοι μας μάθει για τον Άγιο Βασίλη.

🔎Σε έρευνα που έκανε το 2022 η εφημερίδα Helsingin Sanomat, η μεγαλύτερη εφημερίδα της Φινλανδίας, δημοσιεύτηκε μια δημοσκόπηση που έδειξε ότι το 62% των Σάμι στην περιοχή της βόρειας Φινλανδίας θεωρούν επιζήμιο τον μύθο του Άγιου Βασίλη, παρά την οικονομική ανάπτυξη που έχει επιφέρει στην περιοχή τους. Θα πρέπει να είναι ο μοναδικός χριστιανικός (κατά πλειοψηφία) λαός στον κόσμο που δεν τον συμπαθεί…

O Τζον Φρουμ και τα ξύλινα κιβώτια από τον ουρανό που έγιναν θρησκεία!

 

Ένα αεροπλάνο σκίζει τον ουρανό. Μόνο η όψη του και ο θόρυβος που προκαλεί είναι ικανά να σου προκαλέσουν τρόμο. Την ώρα που περνάει πάνω από το νησί σου, από τα σπλάχνα του φεύγουν ξύλινα κιβώτια, με αλεξίπτωτα στερεωμένα πάνω τους για να μην προσγειωθούν απότομα και σπάσουν. Πέφτουν σε διάφορες περιοχές του νησιού.

🔎Τα βρίσκεις, τα ανοίγεις και μέσα τους βλέπεις… του κόσμου τα καλά: Ρούχα υφασμάτινα, εργαλεία, καθρέφτες, βούρτσες, μαχαίρια. Είναι δυνατόν να μην το θεωρήσεις… θεϊκό σημάδι;

🔎Αυτό που περιγράφουμε δεν είναι κάτι φανταστικό. Η διαδικασία αυτή, του εφοδιασμού πολλών νησιών του Ειρηνικού από τον αέρα μέσω ξύλινων κιβωτίων, ήταν καθημερινότητα για πολλές περιοχές ειδικά την περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

🔎Τα εφόδια είχαν στόχο, βέβαια, τους Αμερικανούς, Βρετανούς και Γάλλους στρατιώτες που βρίσκονταν πάνω στα νησιά, ωστόσο οι (στην πλειοψηφία τους πρωτόγονοι) ιθαγενείς που ωφελήθηκαν απ’ αυτά τα «φορτία» επηρεάστηκαν τόσο πολύ, που τα έκαναν μέχρι και θρησκεία! Και το όνομα αυτής, cargo cult. H «λατρεία του φορτίου»!

🔎Όταν γράφουμε θρησκεία, το εννοούμε. Θρησκεία πραγματική, με ιερείς, με προφήτες, με τελετές, με μεσσιανικά κινήματα, με υποσχέσεις χλιδάτης ζωής. Μια θρησκεία που αντί για σταυρούς και ημισελήνους και τεράστια αγάλματα έβαλε μπροστά την τεχνολογία και την απρόσμενη γενναιοδωρία που ερχόταν από τον ουρανό. Το cargo cult επιβιώνει ακόμα και σήμερα, ως θρησκευτικο-πολιτικό ρεύμα, και είναι τόσο δυνατόν κατά περιοχές που συντηρεί και πολιτικά κόμματα!

🔎Αυτό το ρεύμα, βέβαια, δεν προέκυψε τυχαία. Ούτε ζυμώθηκε σε λίγα χρόνια. Ακολούθησε, από μακριά βέβαια, την τεχνολογική εξέλιξη της Ευρώπης και της Αμερικής, που πάντα προκαλούσε φόβο και δέος στους ιθαγενείς.

🔎Φέρτε στο νου σας μια εικόνα: Στα νησιά της Μελανησίας στο νοτιοδυτικό Ειρηνικό, αυτά που βρίσκονται πιο κοντά στην Αυστραλία, τη Νέα Γουινέα και τα μεγάλα νησιά της Ινδονησίας, οι επαφές των Ευρωπαίων θαλασσοπόρων ξεκίνησαν ήδη από το τέλος του 18^ου αιώνα. Οι ιθαγενείς, που βρίσκονταν στα πρώτα στάδια του πολιτισμού και κινούνταν με μικρά κανό, τα’ χασαν όταν είδαν τα μεγάλα πλοία, τα κανόνα και τις ευρωπαϊκές φορεσιές των πρώτων αυτών ταξιδιωτών-κατακτητών.

🔎Στο σύνολο σχεδόν αυτών των νησιών οι ιθαγενείς υποτάχθηκαν σχεδόν μοιρολατρικά στις ευρωπαϊκές δυνάμεις. Δεν υπήρξε, δηλαδή, βίαιη κατάκτηση, με μάχες, πέρα από ορισμένες μεμονωμένες περιπτώσεις. Έτσι άρχισε, αργά αλλά σταθερά, να αναπτύσσεται μια κοσμοθεωρία που συνοψίζεται περίπου στο εξής: Οι πρόγονοι μας εγκατέλειψαν, πήγαν αλλού να ζήσουν και μας άφησαν αμόρφωτους και απολίτιστους. Εκεί που ζουν έχουν όλα τα καλά των Ευρωπαίων και κάποια στιγμή θα επιστρέψουν για να μας τα δώσουν κι εμάς και να μας απελευθερώσουν από τους τεχνολογικά ανώτερους ανθρώπους με το λευκό δέρμα.

🔎Η αντίληψη αυτή αναπτύχθηκε πιο πολύ στα μικρά και απομακρυσμένα νησιά, όπου η παρουσία λευκών δεν ήταν έντονη. Σε αντίθεση, όμως, με άλλες περιοχές του Ειρηνικού, οι κάτοικοι της Μελανησίας αντιστάθηκαν περισσότερο στην διάδοση του χριστιανισμού. Οι ιεραπόστολοι (που πάντα ακολουθούν τους στρατιώτες και τους εμπόρους) τα βρήκαν σκούρα να εξηγήσουν τον τριαδικό θεό, τη νηστεία στην έρημο (οι ιθαγενείς δεν μπορούσαν να κατανοήσουν ότι υπάρχει τόπος που έχει μόνο άμμο). Προτίμησαν, λοιπόν, να φτιάξουν κάτι δικό τους. Ο Μεσσίας μπήκε στις δοξασίες τους ως ο άνθρωπος που θα τους λύτρωνε από όλα τα κακά και θα τους μοίραζε τις περιουσίες των λευκών.

🔎Μετά το 1930, όταν μπήκαν στην καθημερινότητα και οι αεροπορικές πτήσεις, το κίνημα θέριεψε. Και έφτασε στο αποκορύφωμα του τα χρόνια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν και όλα τα νησιά απέκτησαν στρατιωτικές φρουρές (από φόβο μήπως κατακτηθούν από τους Ιάπωνες) και φυσικά ο εφοδιασμός των στρατιωτών γινόταν… από αέρος, με τα ξύλινα κιβώτια με τα αλεξίπτωτα.

🔎Η λατρεία των κιβωτίων εξελίχθηκε σε πραγματική μανία. Οι ιθαγενείς ορμούσαν στα κιβώτια και αλάλαζαν όταν λεηλατούσαν το εσωτερικό τους. Με τον καιρό οι Δυτικοί, για να εξασφαλίσουν τον απρόσκοπτο εφοδιασμό των δυνάμεών τους, έγιναν πιο προσεκτικοί στις ρίψεις. Κοντά στα χωριά των ιθαγενών έριχναν κιβώτια που ήταν προορισμένα γι’ αυτούς (με καθρεφτάκια, χάντρες, παλιά ρούχα και χτένες) και κοντά στα στρατόπεδα έριχναν τα όπλα και τα άλλα εφόδια, που προορίζονταν για τους στρατιώτες.

🔎Το κίνημα θέριεψε και ο Μεσσίας απέκτησε και… όνομα: John Frum, Τζον Φρουμ. Ένα όνομα τεχνητό και… ευρωπαϊκό. Το «Τζον» ήταν πολύ διαδεδομένο όνομα στους στρατιώτες και όποιος συναντούσε τον άλλο και συστηνόταν έλεγε όνομα, επίθετο και χώρα καταγωγής «John Smith from California», φερ’ ειπείν. Οι ιθαγενείς απομόνωσαν τις δύο λέξεις που άκουγαν πιο συχνά κι έτσι έφτιαξαν τον δικό τους μεσσία, τον Τζον Φρουμ (αντί για… φρομ).

🔎Ο οποίος μεσσίας θα ερχόταν σ’ ένα μεγάλο αεροπλάνο γεμάτο εφόδια, θα έδιωχνε τους λευκούς και θα τους μοίραζε όλα τα καλά. Κοινώς, θα έπεφτε από τον ουρανό οτιδήποτε χρειάζονταν, δεν ήταν απαραίτητο ούτε να δουλέψουν, ούτε να εξοικονομήσουν τίποτα.

🔎Πώς λατρευόταν ο Τζον Φρουμ; Με… αεροδιαδρόμους! Οι ιθαγενείς πάσχιζαν να φτιάξουν χωμάτινους αεροδιαδρόμους σε διάφορα σημεία των νησιών, έτσι ώστε να… διευκολύνουν την υποδοχή των φορτίων! Έφτιαχναν δικούς τους ξύλινους πύργους ελέγχου με μικρές φωτιές στο πάνω μέρος, για να κάνουν σήμα σε… υποθετικούς πιλότους. Έφτιαναν από ξύλο ομοιώματα ασυρμάτων, ακουστικών, κεραιών, κάποιοι έφτιαξαν μέχρι και ομοιώματα αεροπλάνων από άχυρο! Κι έκαναν παρελάσεις με ξύλινα όπλα. Όλα στο βωμό της ευχαρίστησης αυτού του μεσσία της τεχνολογίας, ο οποίος φυσικά δεν ήλθε ποτέ.

🔎Όταν έληξε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, απομακρύνθηκαν οι στρατιώτες και τα φορτία λιγόστεψαν, το κίνημα δεν σταμάτησε. Δεν είχε, βέβαια, την απήχηση των πρώτων χρόνων, ωστόσο πολλοί αυτόκλητοι «ιερείς» βρήκαν τον τρόπο να εκμεταλλευθούν τον πληθυσμό. Οργάνωσαν, λοιπόν, διάφορες τελετές που είχαν σχέση με αυτά τα αντικείμενα λατρείας π.χ. στις βαπτίσεις έβαζαν στα αυτιά του νεογέννητου ακουστικά πιλότου φτιαγμένα από ξύλο, για να προστατεύεται το παιδί από τα κακά πνεύματα!

🔎Η πρόοδος της τεχνολογίας και οι συχνές επαφές ακόμα και των πιο απομακρυσμένων νησιών με τον πολιτισμό έφεραν τη σταδιακή παρακμή αυτής της ιδιότυπης θρησκείας. Πλην όμως, όχι την ολοκληρωτική της εξαφάνιση. To πράγμα εξελίχθηκε σε κοινωνικο-πολιτικό ρεύμα εναντίον της αποικιοκρατίας. Στα νησιά Νέες Εβρίδες (που τώρα τα γνωρίζουμε ως Βανουάτου) υπήρξαν και κινήματα που είχαν τις ρίζες τους στα cargo cults.

🔎Οι ηγέτες αυτών των κινημάτων αντιστέκονταν στην διάθεση των Βρετανών και των Γάλλων (που είχαν συνδιοίκηση στα νησιά αυτά, κάτι μοναδικό στα παγκόσμια χρονικά) να τους δώσουν ανεξαρτησία ως ένα ενιαίο ανεξάρτητο κράτος. Στο νησί Εσπίριτο Σάντο (Άγιο Πνεύμα) αναπτύχθηκε το κόμμα Να Γκριαμέλ, με ηγέτες «ιερείς» και «προφήτες» του Τζον Φρουμ! Και ήταν τόσο δυνατό που ανέδειξε και βουλευτές στην τοπική βουλή. Στα νότια νησιά, κυρίως σ’ αυτό της Τάνα, αναπτύχθηκε το κίνημα ΤΑΦΕΑ (από τα αρχικά των πέντε νησιών που συμμετείχαν), τα οποία ήθελαν ξεχωριστή ανεξαρτησία. Τελικά το Βανουάτου έγινε ανεξάρτητο κράτος με όλα τα νησιά, χωρίς αποσχίσεις, αλλά τα κινήματα παραμένουν ακόμα και σήμερα.

🔎Σήμερα οι «πιστοί» αυτής της θρησκείας υπολογίζονται σε περίπου 15.000, δηλαδή ένα 4-5% του συνολικού πληθυσμού του Βανουάτου. Συνεχίζουν να πιστεύουν ότι ο Τζον Φρουμ θα έλθει από τον ουρανό για να τους σώσει με τα ξύλινα κιβώτιά του, γεμάτα πλέον όχι με παλιόρουχα και φτυάρια και τσεκούρια, αλλά με λεφτά, πιστωτικές κάρτες και κονσόλες με βιντεοπαιχνίδια.

Δυτική Σαχάρα: Ποτάμια που δεν υπάρχουν, μπακαλιάροι και πετρέλαια

Ο τίτλος μοιάζει το απόλυτο… clickbait, αλλά δεν είναι. Ένας ξερότοπος ανάμεσα στο Μαρόκο και τη Μαυριτανία, που επί έναν αιώνα διοικήθηκε από τους Ισπανούς, είναι μια ξεχασμένη περίπτωση… Παλαιστίνης στη δυτική Αφρική. Και κανονικά κανείς δεν θα ασχολούταν μαζί της, αν δεν έμπαιναν μπροστά οι…  μπακαλιάροι!

🔎Σήμερα η περιοχή της Δυτικής Σαχάρας διοικείται ντε φάκτο από το Μαρόκο σε ποσοστό πάνω από 70%. Το υπόλοιπο 30%, το πιο άγονο μέρος στο εσωτερικό της περιοχής, «διοικείται» από τους Σαχραουί, τους ντόπιους αραβόφωνους κατοίκους, οι οποίοι αυτοαποκαλούνται Παλαιστίνιοι της δυτικής Αφρικής. Παλαιστίνιοι ξεχασμένοι, όμως. Χωρίς κανείς να ασχολείται με την περίπτωσή τους και την προσπάθειά τους να γίνουν ανεξάρτητο κράτος.

🔎Για σχεδόν μισό αιώνα, από το 1975 όταν αποχώρησαν άρον-άρον οι Ισπανοί, η περιοχή τα βίωσε όλα: Μονομερή ανακήρυξη ανεξαρτησίας, κατοχή με «ειρηνική πορεία» και μετά με στρατό, διαμελισμό ανάμεσα σε δύο γειτονικές χώρες, στρατόπεδα προσφύγων και εξόριστη κυβέρνηση με τη βοήθεια γειτονικής χώρας. Και κάποια «σχέδια ειρήνευσης», τα οποία είναι κάθε φορά χειρότερα από τα προηγούμενα για τους ντόπιους κατοίκους. Σας θυμίζουν κάτι όλα αυτά; Ε, βέβαια σας θυμίζουν!

🔎Ας το πάρουμε από την αρχή. Αυτή η άγονη περιοχή δεν έπαιξε κανέναν σπουδαίο ρόλο στην τοπική ιστορία. Επί αιώνες κατοικούνταν από βεδουίνους, περιπλανώμενους κτηνοτρόφους κατσικιών και προβάτων, και ψαράδες στις παραθαλάσσιες περιοχές. Δεν αναπτύχθηκε, όμως, καμία σοβαρή πόλη εκεί. Ο τόπος εκείνος θεωρούνταν «εξάρτημα» είτε των σουλτάνων του Μαρόκου, είτε αυτών του Αντράρ (σημερινής Μαυριτανίας) κι αφού δεν είχε κανένα οικονομικό ενδιαφέρον, το άφησαν στην ησυχία του.

🔎Το οξύμωρο, και πραγματικά απίστευτο σήμερα, είναι ότι στους ευρωπαϊκούς χάρτες που αποτύπωναν αυτή την περιοχή της Αφρικής, ο τόπος αυτός πήρε το όνομά του από δύο… ποτάμια! Ένα στο βορρά κι ένα στο νότο. Και τότε, βέβαια, αυτά τα ποτάμια δεν ήταν ακριβώς ποτάμια, αλλά… ποταμάκια. Οι οποίοι, με την ξηρασία των τελευταίων αιώνων, είτε εξαφανίστηκαν τελείως, είτε μετατράπηκαν σε εποχικούς χειμάρρους.

🔎Ο «ποταμός» που βρίσκεται στη βόρεια εκείνη περιοχή ονομάζεται Σαγκία Ελ Χάμρα, στα αραβικά «Το Κόκκινο Κανάλι». Τι κανάλι δηλαδή, ένας εποχικός χείμαρρος έχει απομείνει σήμερα, που θυμίζει ποτάμι μόνο όταν κατεβαίνουν εκεί τα νερά από τα μαροκινά βουνά του Αντι-Άτλαντα.

🔎Όσο για τον… νότιο ποταμό, αυτόν ακόμα τον ψάχνουν. Το μακρινό 1435 ο Πορτογάλος θαλασσοπόρος Αλφόνσο Γκονσάλβες που είχε πάρει σβάρνα τις αφρικανικές ακτές και πήγαινε προς το νοτιά, κάποια στιγμή είδε μια κοίτη ποταμού που έβγαινε στη θάλασσα και κατέβαζε κίτρινο νερό. Και πολύ του άρεσε, καθώς νόμιζε ότι βρέθηκε μπροστά σ’ ένα θρυλικό ποτάμι που έβγαζε… χρυσάφι, μια ιστορία πολύ διαδεδομένη στην Ευρώπη της εποχής, που κέντριζε το ενδιαφέρον για περιπέτειες σε άγνωστα νερά. Ονόμασε, λοιπόν, αυτό το μικρό ποτάμι Ρίο ντε Ούρο, Ποταμό του Χρυσού.

🔎Αμέσως με το που γύρισε στην Πορτογαλία και είπε τα νέα, όρμησαν στην περιοχή διάφοροι τυχοδιώκτες, Πορτογάλοι και Ισπανοί. Οι οποίοι, βέβαια, γρήγορα διαπίστωσαν ότι ο ποταμός ήταν τόσο μικρός και εποχικός που κατέβαζε απλά κίτρινη λάσπη από την άμμο. Παρ’ όλα αυτά, στους ισπανικούς χάρτες η περιοχή παρέμεινε ως Ρίο ντε Όρο, αν και το ποτάμι αυτό καθ’ αυτό ξεράθηκε τελείως και τώρα η μοναδική υγρασία στην περιοχή είναι κάτι βαθιά πηγάδια.

🔎Όπως είναι φυσικό, η περιοχή αυτή έμεινε τελευταία στην διεκδίκηση των ευρωπαϊκών δυνάμεων για τα εδάφη της Αφρικής, που πήρε διαστάσεις… επιδημίας μετά το 1880, έτσι ώστε το 1914 το 95% όλης της ηπείρου ανήκε σε κάποια ευρωπαϊκή δύναμη!

🔎Οι Ισπανοί, που ήταν για αιώνες εγκατεστημένοι στα Κανάρια Νησιά, απέναντι απ’ αυτή την περιοχή, είπαν να τη θέσουν στην κατοχή τους, θέλοντας να μπουν «σφήνα» στους Γάλλους. Οι οποίοι είχαν θέσει υπό την «προστασία» τους τον βασιλιά του Μαρόκου και από την περιοχή της Σενεγάλης, όπου επίσης είχαν μακρόχρονη παρουσία, πήγαιναν προς το βορρά.

🔎Η Ισπανία είχε κάποια τυπική παρουσία στην περιοχή, κυρίως μέσω ψαράδικων οικισμών και κάποιων μικρών λιμανιών, από τα οποία γινόταν δουλεμπόριο. Το 1884 «ανακοίνωσε» στις άλλες ευρωπαϊκές δυνάμεις ότι προσαρτά την περιοχή και διοικητικά τη χώρισε σε δύο διαμερίσματα, με τα ονόματα των ποταμών: Σαγκία Ελ Χάμρα και Ρίο ντε Όρο. Κανείς δεν είχε αντίρρηση. Άμμος ξερή και τίποτε άλλο.

🔎Βεβαίως, οι βεδουίνοι κυρίως στο εσωτερικό δεν δέχτηκαν αυτή την απόφαση. Επί αιώνες δεν είχαν αφεντικό, η εξουσία των βασιλιάδων και των σουλτάνων ήταν τυπική μόνο. Έτσι ξεκίνησαν έναν ανταρτοπόλεμο, που δεν τελείωσε παρά μόνο το… 1934! Βεβαίως και οι Ισπανοί δεν προσπάθησαν πολύ να τους υποτάξουν, αφού οι περιοχές που έμεναν ούτε είχαν οικονομικό ενδιαφέρον, ούτε βρίσκονταν σε κάποιον πολυσύχναστο εμπορικό δρόμο.

🔎Ερώτηση κρίσιμη: Τι ήταν αυτοί οι κάτοικοι; Τι αισθάνονταν; Η κάθε πλευρά, φυσικά, υποστηρίζει τα δικά της. Το Μαρόκο έλεγε ότι οι κάτοικοι ήταν… Μαροκινοί, τη στιγμή που ούτε μέσα στο ίδιο το Μαρόκο δεν είχε διαμορφωθεί αυτό που λέμε «εθνική συνείδηση». Το ίδιο και στη Μαυριτανία, ένα απολύτως τεχνητό κράτος που ονομάστηκε έτσι μόλις το 1960. Όσο για τους ίδιους, το πολύ-πολύ να έλεγαν ότι προέρχονται από τη βερβέρικη φυλή των Μπενί Χασάν. Αραβόφωνοι, βέρβεροι, αλλά ως εκεί.

🔎Το 1956 το Μαρόκο έγινε ανεξάρτητο κράτος. Ως τότε βρισκόταν υπό… τριπλή διοίκηση! Οι βόρειες ακτές του διοικούνταν από την Ισπανία, ο νότος από τη Γαλλία και η περιοχή του λιμανιού της Ταγγέρης ήταν ένα αφρικανικό… Γιβραλτάρ, ένα λιμάνι υπό διεθνή διοίκηση για να εξασφαλίζει ότι δεν θα υπάρξει πρόβλημα στο εμπόριο.

🔎Ένα χρόνο αργότερα, το 1957, το Μαρόκο άρχισε επισήμως να θέτει το ζήτημα της Ισπανικής Σαχάρας, όπως είχαν εν τω μεταξύ ονομάσει οι Ισπανοί την περιοχή. Ότι, δηλαδή, αφού για αιώνες η περιοχή ήταν δική τους, έπρεπε να τους την παραχωρήσουν οι Ισπανοί.

🔎Από κοντά και η Μαυριτανία. Με το που έγινε ανεξάρτητο κράτος το 1960 από τους Γάλλους, άρχισε κι αυτή τις διεκδικήσεις. Ο άνεμος της απο-αποικιοποίησης φυσούσεI έντονος και η «ισπανική» Σαχάρα ήταν ο μοναδικός τόπος που δεν είχε «ελευθερωθεί».

🔎Η Ισπανία, βέβαια, κράτησε υπό την διοίκησή της την περιοχή μέχρι λίγο πριν το θάνατο του δικτάτορα Φράνκο. Το 1975, μαζί με τις αποφάσεις για εκδημοκρατισμό της Ισπανίας, οι Ισπανοί αποφάσισαν να εγκαταλείψουν όλες τις αποικίες που τους είχαν απομείνει, χωρίς όμως να προνοήσουν για μια διάδοχη κατάσταση, έστω προσωρινή.

🔎To Μαρόκο εκμεταλλεύθηκε την κατάσταση. Ο βασιλιάς Χασάν Β’ διέταξε το Νοέμβριο του ίδιου χρόνου τη λεγόμενη «Πράσινη Πορεία»: Μια «ειρηνική» πορεία, με πολίτες κι όχι στρατιώτες, που συγκεντρώθηκαν στα νότια σύνορα του Μαρόκου με την περιοχή εκείνη και ένα ωραίο πρωί εισέβαλλαν ειρηνικά και κατευθύνθηκαν προς το Ελ Αγιούν, την «πρωτεύουσα» της περιοχής. Οι Ισπανοί στρατιώτες φυσικά δεν άνοιξαν πυρ εναντίον άοπλων πολιτών, έτσι η περιοχή ντε φάκτο πέρασε στον έλεγχο του Μαρόκου. Τους άοπλους πολίτες, βέβαια, ακολούθησαν οπλισμένοι στρατιώτες, που πήραν υπό τον έλεγχό τους την περιοχή.

🔎Οι Ισπανοί, που δεν νοιάζονταν πια για την περιοχή, υπέγραψαν στα γρήγορα μια τριμερή συμφωνία με το Μαρόκο και τη Μαυριτανία, που τους μεταβίβαζε την περιοχή, χωρίς να ρωτήσουν τους κατοίκους. Αμέσως το Μαρόκο και η Μαυριτανία μοίρασαν την περιοχή μεταξύ τους (τα 2/3 του βορρά στο Μαρόκο και το 1/3 του νότου στη Μαυριτανία).

🔎Παράλληλα, όμως, και οι ντόπιοι είχαν κινητοποιηθεί. Από το 1973 είχε δημιουργηθεί το POLISARIO (Frente Popular de Liberación de Saguía el Hamra y Río de Oro, Λαϊκό Απελευθερωτικό Μέτωπο της Σαγκία Ελ Χάμρα και του Ρίο ντε Όρο), προσπαθώντας να εκπροσωπήσει τους γηγενείς κατοίκους. Σύντομα το πράγμα πήγε στα όπλα, αφού οι ντόπιοι άρχισαν ανταρτοπόλεμο με στόχο να διώξει τους στρατούς των «νέων κατακτητών» από το έδαφος.

🔎Στις αρχές του 1976 το POLISARIO ανακήρυξε μονομερώς την «Αραβική Δημοκρατία της Σαχάρας» (Sahrawi Arab Democratic Republic, SADR). Οι ντόπιοι, βεβαίως, ελέγχουν μόνο ένα λεπτό μέρος του εσωτερικού και κανέναν μεγάλο οικισμό. Η διοίκηση ασκείται από την Τιντούφ, την μεγαλύτερη πόλη της Αλγερίας κοντά στα σύνορα. Η Αλγερία υποστηρίζει από την αρχή το POLISARIO ως αντίβαρο στον μαροκινό επεκτατισμό. Οι Μαροκινοί υποστηρίζουν ότι και (τεράστια) επαρχία του Τιντούφ, που ανήκει στην Αλγερία, περιλαμβάνεται στα ιστορικά τους εδάφη.

🔎Το POLISARIO απέκτησε γρήγορα διεθνή αναγνώριση. Πήρε υποστήριξη απ’ όλες σχεδόν τις αφρικανικές χώρες και τον αραβικό κόσμο, που το αναγνώρισε ως «νόμιμη» κυβέρνηση. Το Μαρόκο, σε ένδειξη διαμαρτυρίας, έφυγε για πολλά χρόνια από τον Οργανισμό Αφρικανικής Ενότητας, όταν αναγνωρίστηκε η Δυτική Σαχάρα ως μέλος τους. Δυτική Σαχάρα είναι ένας «ουδέτερος» όρος που χρησιμοποιείται πια σχεδόν απ’ όλους για να προσδιορίσει την περιοχή.

🔎Παρά την αναγνώριση, όμως, τίποτα ουσιαστικό δεν έγινε. Οι Σαχραουί πολέμησαν, όσο πολέμησαν, μόνοι τους. Η Αλγερία πέρα από τη φιλοξενία της στο έδαφός τους δεν ήταν διατεθειμένη να αρχίσει πόλεμο με το Μαρόκο για χάρη τους. Το 1979 η Μαυριτανία παραιτήθηκε επισήμως από τις αξιώσεις της στην περιοχή, αλλά αντί να το μεταβιβάσει σε κάποιον άλλο απλά διέταξε τους στρατιώτες της να φύγουν. Το Μαρόκο γρήγορα επεκτάθηκε στο νότο και τώρα ελέγχει το μεγαλύτερο μέρος της περιοχής.

🔎Οι Μαροκινοί, ως ντε φάκτο κυρίαρχοι, αντιμετωπίζουν την περιοχή σαν επαρχία τους. Έχουν χτίσει κι ένα μεγάλο τείχος, που «προστατεύει» την περιοχή τους από τους αντάρτες. Θεωρητικά δουλεύουν για την ανάπτυξη της περιοχής, η οποία όμως παραμένει μέσα στη φτώχεια, χωρίς ουσιαστική βοήθεια.

🔎Οι ντόπιοι απέκτησαν ξαφνικά το όνομα «Σαχραουί», δηλαδή «Σαχαρινοί». Ένα όνομα σύγχρονο και τεχνητό μεν, που τους διαφοροποιεί δε και από τους Μαροκινούς και από τους Μαυριτανούς. Όσο μπορούν πιέζουν τον ΟΗΕ να δώσει λύσει στο θέμα, αλλά η διεθνής κοινότητα δεν ασχολείται ιδιαίτερα. Φαίνεται ευχαριστημένη με το υπάρχον καθεστώς, τον ντε φάκτο έλεγχο του Μαρόκου.

🔎Σχέδια «λύσης» προτάθηκαν πολλά. Το τελευταίο, μάλιστα, δημοσιοποιήθηκε πριν από μόλις έναν μήνα, από τον ΟΗΕ. Όλα τα σχέδια έχουν μια συγκεκριμένη φιλοσοφία: Τον διαχωρισμό της περιοχής στα δύο, το βόρειο μέρος να το πάρει επίσημα το Μαρόκο και το νότιο να γίνει ανεξάρτητο κράτος των Σαχραουί. Και οι δύο πλευρές το αρνούνται, προφανώς διότι θέλουν όλα τα κομμάτια για λογαριασμό τους.

🔎Οι Σαχραουί θέλουν πλήρη ανεξαρτησία, φυσικά. Το Μαρόκο έχει παρουσιάσει ένα σχέδιο «αυτονομίας», το οποίο θα δώσει κάποιες εξουσίες στην περιοχή, αλλά πάντα υπό την επιτήρησή τους. Το σχέδιο αυτό υποστηρίζει επισήμως και η Γαλλία, το είπε πρόσφατα ο Μακρόν. Ακόμα μια ταφόπλακα στα όνειρα των Σαχραουί για ελευθερία.

🔎Γιατί, όμως, επανήλθε το θέμα στην επιφάνεια; Όλοι βάζουν μπροστά τους… μπακαλιάρους! Από τα παράλια της περιοχής παραδοσιακά περνούν τα μεγαλύτερα κοπάδια μπακαλιάρων, στις αέναες διαδρομές τους προς το βορρά ή το νότο, ανάλογα με τη θερμοκρασία των νερών του Ατλαντικού. Η ΑΟΖ της Δυτικής Σαχάρας, αν ποτέ αυτή η περιοχή γίνει ανεξάρτητη, έχει μεγάλη εμπορική αξία λόγω του ψαρέματος, θεωρείται από τους πιο γόνιμους ψαρότοπους στον πλανήτη.

🔎Βεβαίως, πίσω από τους μπακαλιάρους κρύβονται άλλα συμφέροντα, λέγε με πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Ως τώρα δεν έχει βρεθεί ούτε σταγόνα από τα δύο, πλην όμως τόσο το Μαρόκο, όσο και η κυβέρνηση της SADR έχουν εκδώσει άδειες έρευνας και εξόρυξης σε διαφορετικά «οικόπεδα», φυσικά σε διαφορετικές εταιρείες (οι Μαροκινοί έχουν επιλέξει και εταιρεία από το Ισραήλ!).

🔎Οι εταιρείες αυτές δεν έχουν κάνει κινήσεις ακόμα. Όταν τις κάνουν, θα ενεργοποιηθεί περισσότερο το θέμα για το μέλλον της περιοχής. Η πρόσφατη ανακάλυψη κοιτασμάτων στη θαλάσσια περιοχή στη Μαυριτανία άνοιξε την όρεξη. Υπάρχουν εκτιμήσεις για τεράστιο κοίτασμα, που δεν έχει ανακαλυφθεί ακόμα. Αν το βρουν, τότε θα γίνει της… Σαχάρας!