H ομάδα των Ινδιάνων στους Ολυμπιακούς του 2028!

 

Clickbait; Φαντασίωση; Κοροϊδία; Είναι δυνατόν μια ομάδα Ινδιάνων να βρίσκεται στα πρόθυρα της συμμετοχής σε Ολυμπιακούς Αγώνες; Κι όμως, είναι. Και δεν πρόκειται για παιχνίδι με τις λέξεις, ούτε για κάποια εθιμοτυπική συμμετοχή, αλλά γι’ αυτό ακριβώς που γράφει ο τίτλος.

🔎Η ιστορία αφορά ένα σπορ σχεδόν απόλυτα άγνωστο στην Ελλάδα, γι’ αυτό έχει περάσει κάτω από τα ειδησεογραφικά ραντάρ. Στον μικρόκοσμο του σπορ αυτού, όμως, και στις ΗΠΑ επικρατεί αναβρασμός.

🔎Το γνωρίζετε το λακρός; Αν όχι, σημειώστε μια άγνωστη λέξη. Τους Χοντενοσόνι τους γνωρίζετε; Αν όχι, σημειώστε δύο άγνωστες λέξεις. Με αυτές θα ασχοληθούμε, και την προσπάθεια να γίνουν η πρώτη αμιγώς ινδιάνικη ομάδα που θα παίξει σε Ολυμπιακούς Αγώνες.

🔎Κατ’ αρχάς, το λακρός (lacrosse). Ένα ομαδικό σπορ που μοιάζει πολύ με το χόκεϊ επί χόρτου, μόνο που αντί για μπαστούνι οι παίκτες κρατούν και παίζουν με μια μικρή… απόχη! Με αυτό το μπαστούνι οι παίκτες πασάρουν, σουτάρουν και τρέχουν με τη μπάλα, η οποία πρέπει να μεταφέρεται μόνο μέσω της απόχης. Και υπάρχει, βέβαια, και τέρμα, αλλά και τερματοφύλακας, εφοδιασμένος κι αυτός με μια απόχη λίγο μεγαλύτερη.

🔎Αυτό το λακρός το είδαν πρώτοι οι Ευρωπαίοι άποικοι να το παίζουν οι Ινδιάνοι στην περιοχή των Μεγάλων Λιμνών των ΗΠΑ και του Καναδά. Είναι, δηλαδή, το εθνικό τους σπορ. Βεβαίως στην πρώιμη μορφή του ήταν πολύ βίαιο, υπήρχαν αναφορές μέχρι και για θανάτους κατά τη διάρκεια των παιχνιδιών. Και παιζόταν με περισσότερους παίκτες (αποκλειστικά άνδρες), πιθανότατα και ολόκληρα χωριά έπαιζαν μεταξύ τους.

 🔎Το λακρός στην καθημερινότητα εκείνων των φυλών ήταν κάτι παραπάνω από ένα παιχνίδι. Στην γλώσσα τους το λένε «Το παιχνίδι του Δημιουργού», δηλαδή του Μεγάλου Πνεύματος, στο οποίο αόριστα πιστεύουν. Συνδυάζει κινητικότητα, ακρίβεια, εξυπνάδα και γενναιότητα. Όλα τα χαρακτηριστικά του καλού πολεμιστή.

🔎Είναι ώρα να γράψουμε πέντε πράγματα γι’ αυτούς τους πρώτους παίκτες. Τις ινδιάνικες φυλές, δηλαδή, που έφτιαξαν αυτό το σπορ. Είναι οι φυλές που ανέπτυξαν μια κοινή γλώσσα στην περιοχή των Μεγάλων Λιμνών, αλλά διατήρησαν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους: Μοχόκ, Ονέιντα, Ονονντάγκα, Καγιούγκα, Σενέκα και Τουσκαρόρα.

🔎Αν έχετε διαβάσει «Μπλεκ» και «Κάπτεν Μαρκ», η έχετε διαβάσει τον «Τελευταίο των Μοϊκανών», το αριστούργημα του Τζέιμς Φένιμορ Κούπερ, τα ονόματα αυτά κάπου τα’ χετε πετύχει. Είναι οι φυλές που οι Γάλλοι τους έδωσαν το κοινό όνομα «Ιροκουά», Ιροκέζοι δηλαδή. Οι ίδιοι προτιμούν να αποκαλούνται «Χοντενοσόνι» (Haudenosaunee), δηλαδή «Αυτοί που Φτιάχνουν Το Μακρύ Σπίτι».

🔎Περίεργο όνομα ακόμα και για Ινδιάνους, έτσι δεν είναι; Κι όμως, αυτές οι φυλές αποτέλεσαν την πρώτη ομοσπονδιακή δημοκρατία σε αμερικανικό έδαφος! Οι φυλές είχαν ενωθεί ήδη από το 1450, με κοινά συμβούλια, κοινές αποφάσεις και (εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων) κοινή αντιμετώπιση των εχθρών, Βρετανών και Γάλλων, που εισέβαλλαν στη γη τους και τους την πήραν. Οι Βρετανοί αποκαλούσαν τις φυλές αυτές «Πέντε Έθνη» (Five Nations) και μετά το 1722, όταν και οι Τουσκαρόρα προσχώρησαν στην ομοσπονδία, «Έξι Έθνη» (Six Nations).

🔎Αυτή η ομοσπονδία φυλών δεν είχε, βέβαια, δομή κράτους, όμως τόσο οι Βρετανοί, όσο και οι Γάλλοι τους αντιμετώπιζαν σαν πολιτική οντότητα. Έκαναν συνομιλίες μαζί τους όπως γινόταν με τους Αφρικανούς και Ασιάτες τοπικούς βασιλιάδες και φύλαρχους. Τους αναγνώριζαν ως ένα σημείο.

🔎Βεβαίως αργότερα, όταν δημιουργήθηκαν οι ΗΠΑ και οριοθετήθηκαν οι βρετανικές και γαλλικές αποικίες που αποτέλεσαν τον Καναδά, οι εδαφικές αξιώσεις των Ινδιάνων ξεχάστηκαν. Οι Ευρωπαίοι δεν ήθελαν να μοιραστούν με κανέναν αυτή τη γη, οπότε στην πορεία του χρόνου είτε περιόρισαν τους Ινδιάνους αυτούς σε καταυλισμούς, είτε τους έδιωξαν τελείως. Και κάποιους τους ενσωμάτωσαν στον δυτικό τρόπο ζωής. Αυτή είναι με λίγα λόγια η ιστορία όλων των Ινδιάνων της Βόρειας Αμερικής.

🔎Η διπλωματική ιστορία μεταξύ των ΗΠΑ και των ινδιάνικων φυλών παραμένει ομιχλώδης ακόμα και σήμερα. Θεωρητικά το αμερικανικό έθνος αναγνωρίζει «ινδιάνικα έθνη», έχει συνδιαλλαγεί μαζί τους κι έχει υπογράψει συμφωνίες ως κυβέρνηση, αλλά τους έχει αναγνωρίσει και ως πολίτες των ΗΠΑ.

🔎Οπότε κάποιος με αποδεδειγμένες ινδιάνικες ρίζες λόγω των γονιών ή των παππούδων του μπορεί να εγγραφεί στις ειδικές λίστες, όπου καταγράφονται οι «αυτόχθονες» (indigenous lists) και να αναγνωρίζεται π.χ. εκτός από Αμερικανός και ως Χοντενοσόνι (αλλά και Τσέροκι, και Λακότα-Απάτσι, και τέλος πάντων όλες οι αναγνωρισμένες ινδιάνικες φυλές).

🔎Πολλές απ’ αυτές τις φυλές για να τονίσουν την διαφορετικότητά τους και την αναγνώριση των Αμερικανών σ’ αυτούς έφτασαν στο σημείο να φτιάξουν και διαβατήρια. Τα οποία, βέβαια, δεν αναγνωρίζονται διεθνώς και παίζουν περισσότερο συμβολικό ρόλο. Μέχρι που ήλθε το λακρός και τα άλλαξε όλα.

🔎Οι Χοντενοσόνι, βέβαια, συνέχισαν να παίζουν λακρός στην παλιά του μορφή. Κι όταν οι Ευρωπαίοι επενέβησαν και έφτιαξαν το σύγχρονο σπορ με τον εξοπλισμό και την φιλοσοφία του παλιού, έπαιζαν και στη νέα του μορφή.

🔎Το σύγχρονο παιχνίδι λακρός αναπτύχθηκε όταν δημιουργήθηκαν ομάδες στα αμερικανικά και καναδικά κολλέγια της περιοχής στις αρχές του 20^ου αιώνα. Κι απέκτησε μια τέτοια δημοφιλία, που πέρασε τα σύνορα των δύο χωρών, φυσικά πρώτα στις αγγλοσαξωνικές χώρες. Το 1967 έγινε το πρώτο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Λακρός, με τη συμμετοχή των ΗΠΑ, του Καναδά, της Αγγλίας και της Αυστραλίας.

🔎Διάφορες διεθνείς ομοσπονδίες του λακρός ιδρύθηκαν από το 1974. Και σ’ αυτές προσχωρούσαν συνεχώς νέες χώρες. Οι πάνω από 90 ομοσπονδίες αυτές ενώθηκαν σ’ έναν κοινό φορέα το 2008 (World Lacrosse λέγεται). Κι όσο κι αν σας φαίνεται απίστευτο, υπάρχει και Ελληνική Ομοσπονδία Λακρός, από το 2017. Η οποία, μάλιστα, είναι και σχετικά καλή, δεν βρίσκεται στον πάτο των αποτελεσμάτων, όπως φαντάζομαι ότι νομίζετε.

🔎Η κομβική χρονιά, βέβαια, ήταν το 1983. Όταν το ετήσιο Συμβούλιο των Έξι Εθνών (που συνεχίζει να συνεδριάζει κι ασχολείται με θέματα των ιθαγενών) αποφάσισε να μην αφήσει το λακρός στους επιγόνους. Δημιουργήθηκε, λοιπόν, μια ομάδα αποκλειστικά από Ινδιάνους Χοντενοσόνι (όσους, δηλαδή, είχαν εγγραφεί στις λίστες κι είχαν «διαβατήριο») κι έπαιξαν κάποια φιλικά με κολεγιακές ομάδες.

🔎Οι ιθαγενείς αγκάλιασαν αυτή την ομάδα παρά τα κακά πρώτα αποτελέσματά της. Τη θεώρησαν μια συνέχεια της ιστορίας τους, έναν σύγχρονο λόγο να είναι υπερήφανοι. Κι επικαλέστηκαν με ζέση ιστορικούς λόγους, για τους οποίους έπρεπε να είναι παρόντες στις διεθνείς διοργανώσεις του λακρός με τη δική τους ιδιαίτερη ομάδα. Τι στο καλό, αυτοί είχαν εφεύρει το σπορ, δεν μπορούσαν να τους αποκλείσουν.

🔎Με την ίδια λογική, λοιπόν, που στο ποδόσφαιρο η Βρετανία έχει το δικαίωμα να κατεβάζει τέσσερις διαφορετικές εθνικές ομάδες (αφού είχε εφεύρει το σύγχρονο σπορ) οι Χοντενοσόνι απέκτησαν το δικαίωμα να κατεβάζουν την ομάδα τους στα Παγκόσμια Πρωταθλήματα του λακρός από το 1990! Στην αρχή τα αποτελέσματα δεν ήταν καλά (ως το 2022 κατέβαιναν με το όνομα Ιροκουά, αλλά τότε το άλλαξαν στο παραδοσιακό τους Χοντενοσόνι), αλλά με την πρόοδο βελτιώνονταν πολύ. Κι έφτασαν στο σημείο στα τρία τελευταία παγκόσμια πρωταθλήματα (2014, 2018, 2023) να κατακτήσουν την 3η θέση!

🔎Βεβαίως σ’ αυτά τα 30+ χρόνια υπήρξαν και προβλήματα. Με κυριότερο όλων τις μετακινήσεις. Κάθε φορά που έπρεπε να πάρουν μέρος σε διοργανώσεις εκτός ΗΠΑ και Καναδά οι Χοντενοσόνι είχαν πρόβλημα, δεδομένου ότι ήθελαν να ταξιδέψουν με τα ινδιάνικα διαβατήριά τους, που προσδιόριζαν και το έθνος τους. Αυτά τα διαβατήρια, ως μη αναγνωρισμένα, δημιουργούσαν διπλωματικά επεισόδια. Τα οποία είτε λύνονταν με άνωθεν παρεμβάσεις, είτε δεν λύνονταν καθόλου και τους απέκλειε τη συμμετοχή).

🔎Το Ισραήλ π.χ. που διοργάνωσε το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Λακρός το 2018 δέχτηκε τα διαβατήρια των Χοντενοσόνι παράλληλα με μια ειδική ομαδική βίζα που εξέδωσε η κυβέρνηση. Οπότε τυπικά οι Ινδιάνοι μπήκαν στη χώρα ως «απάτριδες», πλην όμως θεωρητικά χρησιμοποίησαν τα διαβατήριά τους.

🔎Πάμε τώρα και στα μελλοντικά. Το 2028 το Λακρός θα είναι ένα από τα λεγόμενα «σπορ επίδειξης» των Ολυμπιακών Αγώνων που θα γίνουν στο Λος Άντζελες. Ο χαρακτηρισμός «σπορ επίδειξης» απλά προσδιορίζει ότι το σπορ δεν είναι παρόν πάντα στο ολυμπιακό πρόγραμμα, αλλά τα μετάλλιά του προσμετρώνται κανονικά στον πίνακα και τα αποτελέσματα είναι απολύτως επίσημα.

🔎Το προολυμπιακό τουρνουά λακρός δεν έχει αποφασιστεί πώς θα γίνει, αλλά από τη στιγμή που στο ολυμπιακό τουρνουά θα παίξουν οκτώ ομάδες, θεωρείται κάτι παραπάνω από σίγουρο ότι, με καθαρά αγωνιστικά κριτήρια, οι Χοντενοσόνι «αξίζουν» να βρίσκονται εκεί. Θα τους επιτραπεί, όμως; Να, μια αθλητική «καυτή πατάτα».

🔎Για να συμμετάσχεις σε Ολυμπιακούς Αγώνες πρέπει να έχεις Ολυμπιακή Επιτροπή. Οι Χοντενοσόνι δεν έχουν δική τους Επιτροπή, ούτε φυσικά θα τους επιτραπεί να φτιάξουν, έστω και προσωρινά. Τι θα γίνει, λοιπόν; Θα τους αποκλείσουν με το έτσι θέλω από την κορυφαία στιγμή ενός σπορ που οι ίδιοι εφηύραν;

🔎Το θέμα αντιμετωπίζεται ως πολύ σοβαρό από την παγκόσμια αθλητική κοινότητα ήδη από τώρα. Οι Ινδιάνοι (όχι μόνο οι Χοντενοσόνι) έχουν πάρει θέσεις μάχης και απειλούν με κινητοποιήσεις. Μέχρι στιγμής το σενάριο που έχει πέσει στο τραπέζι είναι να συμμετέχει η ομάδα των Χοντενοσόνι ως αυτούσια εθνική των ΗΠΑ (και η εθνική των ΗΠΑ που συμμετέχει να αποσυρθεί από το προολυμπιακό τουρνουά), αλλά οι Ινδιάνοι αρνούνται. Δεν θέλουν απλά να παίξουν, υπό άλλη σημαία και άλλον ύμνο που θα ακούγεται πριν τους αγώνες τους. Ή Χοντενοσόνι, ή τίποτα.

🔎Αν διαβάσει κανείς την ειδησεογραφία στον μικρόκοσμο του σπορ, θα καταλάβει τον αναβρασμό. Το θέμα όσο πλησιάζουν οι αγώνες θα απασχολεί όλο και περισσότερους και πιθανότατα μπορεί να χρειαστεί και η παρέμβαση μέχρι και του Αμερικανού προέδρου. Αλλά η ΔΟΕ με τη σειρά της διαρρέει ότι δεν μπορεί να κάνει τα στραβά μάτια και να επιτρέψει στους Χοντενοσόνι να συμμετάσχουν. Θα είναι ένα επικίνδυνο δεδικασμένο για άλλες περιπτώσεις, όχι μόνο αθλητικό, αλλά και πολιτικό και διπλωματικό.