Αμπαζόνια: Το πιο άγνωστο αποσχιστικό κίνημα του πλανήτη

Γνωρίζετε ότι κάποιοι θέλουν να χωρίσουν το Καμερούν σε δύο κράτη; Η χώρα αυτή της κεντρικής Αφρικής, η οποία έγινε παγκοσμίως γνωστή από το ποδόσφαιρο, μαστίζεται εδώ και χρόνια από το πιο «βουβό» κίνημα ανεξαρτησίας, με το οποίο κανείς δεν ασχολείται. Ένα κίνημα που δεν έχει βάση τη φυλή, αλλά την αποικιακή γλώσσα!

🔎Με λίγα λόγια, οι Αφρικάνοι Καμερουνέζοι που βρέθηκαν πριν ένα αιώνα υπό βρετανική κατοχή και μάθαιναν αγγλικά στα υποτυπώδη αποικιακά σχολεία δεν θέλουν να ζουν μαζί με τους Αφρικάνους Καμερουνέζους που βρέθηκαν υπό γαλλική κατοχή και μάθαιναν γαλλικά στα δικά τους υποτυπώδη σχολεία!

🔎Το βορειοδυτικό μέρος του Καμερούν, που βλέπετε στο χάρτη, ουσιαστικά οι δύο από τις δέκα επαρχίες στις οποίες διαιρείται η χώρα, είναι «κόκκινη περιοχή». Κόκκινη όχι μόνο από τις μάχες, αλλά και από το αίμα.

🔎Ας τα πάρουμε από την αρχή.

🔎Το Καμερούν ήταν μια από τις τελευταίες περιοχές της Αφρικής που απέκτησαν αποικιακό αφέντη. Οι Πορτογάλοι είχαν πατήσει πρώτοι το πόδι τους στα παράλια από τα τέλη του 1500, έδωσαν και το όνομα στη χώρα. Το «Καμερούν» είναι παραφθορά της πορτογαλικής λέξης «Καμαρόες», που σημαίνει «γαρίδες»! Κι αυτό επειδή οι Πορτογάλοι ανακάλυψαν πρώτοι τον ποταμό Γούρι, που ακόμα και σήμερα είναι γεμάτος γαρίδες.

🔎Επειδή, όμως, οι γαρίδες δεν τους έλειπαν, ή τέλος πάντων δεν είχαν τόση αξία όσο τα χρυσάφια, τα ελεφαντόδοντα και οι σκλάβοι, και το κλίμα ήταν πολύ ζεστό, δεν εγκαταστάθηκαν.

🔎Οι Γερμανοί, με το που ενώθηκαν σε μια ενιαία κρατική οντότητα, όρμησαν να καταλάβουν τα… αποδιαλούδια των Αγγλο-Γαλλο-Ισπανο-Πορτογάλων στη μαύρη ήπειρο. Έβαλαν πόδι στο Καμερούν το 1868. Κι άρχισαν να επεκτείνονται στο εσωτερικό, όπου υπήρχαν αφιλόξενες ζούγκλες, αλλά και ισχυρά μουσουλμανικά εμιράτα, ειδικά προς τα βορειοδυτικά.

🔎Οι Βρετανοί, που είχαν πατήσει πόδι στα δυτικά αυτής της περιοχής, στη σημερινή Νιγηρία, είχαν επεκταθεί στον κόλπο Άμπας ήδη από το 1858. Κι είχαν εγκαταστήσει ένα προτεκτοράτο εκεί, δηλαδή ένα έδαφος που υποτίθεται ότι «προστάτευαν» από επιθέσεις άλλων αποικιακών δυνάμεων, ενώ στην ουσία άφηναν τους τοπικούς φύλαρχους να κάνουν κουμάντο και να μαζεύουν τους φόρους.

🔎Το 1885, στο διαβόητο συνέδριο του Βερολίνου που οι αποικιακές δυνάμεις στην ουσία χώρισαν την ήπειρο σε σφαίρες επιρροής, οι Βρετανοί έδωσαν αυτή την περιοχή στους Γερμανούς. Από την άλλη οι Γερμανοί έθεσαν βέτο να έχουν πρόσβαση στη λίμνη Τσαντ, γι’ αυτό και δημιουργήθηκε η «μύτη» του Καμερούν προς το βορρά, για να «φτάσει» η αποικία τους στις όχθες της λίμνης.

🔎Αυτή η περιοχή είναι από τις πιο ετερόκλητες φυλετικά της Αφρικής. Ακόμα και σήμερα, οι σχεδόν 25 εκατομμύρια Καμερουνέζοι ανήκουν σε πάνω από 200 διαφορετικές φυλές και μιλούν άλλες τόσες γλώσσες! Υπάρχουν μουσουλμάνοι κυρίως στο βορρά, αλλά και χριστιανοί, και ανιμιστές.

🔎Η γερμανική διοίκηση κράτησε μέχρι τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Με το ξέσπασμα του πολέμου οι Άγγλοι (από τη Νιγηρία) και οι Γάλλοι (από την περιοχή του σημερινού Γκαμπόν) όρμησαν να αρπάξουν το Καμερούν. Στο τέλος του πολέμου, οι Γερμανοί έχασαν όλες τις αποικίες τους. Το Καμερούν, στο οποίο είχαν βάλει πόδι και Άγγλοι και Γάλλοι, κατέληξε να διαιρεθεί μεταξύ τους.

🔎Οι Γάλλοι πήραν το μεγαλύτερο κομμάτι, που ονομάστηκε «Γαλλικό Καμερούν». Οι Βρετανοί ένωσαν το δικό τους κομμάτι (το οποίο αντιστοιχούσε με την περιοχή του παλιού τους προτεκτοράτου) με την περιοχή της Νιγηρίας, αλλά δεν το κόλλησαν διοικητικά, το άφησαν με δική του διοίκηση.

🔎Για να δώσουν μια αίσθηση ενότητας, και οι δύο αποικιακές δυνάμεις αγνόησαν όλες τις γηγενείς γλώσσες. Επέβαλλαν τη χρήση των αγγλικών και των γαλλικών στις αντίστοιχες περιοχές τους, που λειτουργούσαν σαν «υπερεθνικές» γλώσσες για να συνεννοούνται μεταξύ τους όλες οι φυλές.

🔎Οι Καμερουνέζοι υπό γαλλική διοίκηση ήταν πιο γρήγοροι στην απο-αποικιοποίηση. Το γαλλικό κομμάτι του Καμερούν έγινε ανεξάρτητο την Πρωτοχρονιά του 1960. Περίπου 1,5 χρόνο αργότερα, στο βρετανικό κομμάτι του Καμερούν έγινε δημοψήφισμα, στο οποίο οι κάτοικοι κλήθηκαν να αποφασίσουν αν θα ενωθούν με το γαλλικό Καμερούν ή τη βρετανική Νιγηρία. Επιλογή του να γίνουν κι αυτοί ανεξάρτητο κράτος δεν υπήρχε.

🔎Οι βόρειες κοινότητες του βρετανικού Καμερούν, στις οποίες πλειοψηφούσαν οι μουσουλμάνοι, ψήφισαν να ενωθούν με τη Νιγηρία. Οι νότιες ψήφισαν να ενωθούν με το Καμερούν. Έτσι, η «ένωση» των δύο κομματιών, βρετανικού και γαλλικού, έγινε την 1η Οκτωβρίου 1961 και η νέα χώρα ονομάστηκε «Ομοσπονδιακή Δημοκρατία του Καμερούν».

🔎H πρώην βρετανική περιοχή είχε ευρεία αυτονομία (μέχρι και δικό της πρωθυπουργό) ως το 1972. Τότε ο πρόεδρος Αχίτζο τα κατάργησε όλα μέσα σε μια νύχτα, άλλαξε το σύνταγμα, με τη δικαιολογία την «ενότητα του κράτους» και η ομοσπονδιακή δημοκρατία έγινε ενιαίο κράτος.

🔎Ο Αχίτζο φοβόταν, και με το δίκιο του, ότι το αγγλόφωνο κομμάτι, που είχε συνηθίσει σε άλλο μοντέλο διοίκησης, δεν θα ενσωματωνόταν ποτέ με το γαλλόφωνο. Ήταν και φρέσκος ο πόλεμος της Μπιάφρας εκεί δίπλα, στη Νιγηρία, όπου οι Ίγκμπο έφτιαξαν κράτος και το κράτησαν για τρία χρόνια, πριν λυγίσουν και ενσωματωθούν πάλι στη Νιγηρία όταν απειλήθηκαν με πλήρη λιμοκτονία.

🔎Την ίδια πολιτική ακολούθησε και ο διάδοχός του Αχίτζο, ο Πολ Μπιγιά, ο «ισόβιος» πρόεδρος-δικτάτορας του Καμερούν. Ο οποίος φέτος στις 6 Νοεμβρίου του 2025 θα συμπληρώσει 43 χρόνια (!) προεδρίας. Ο Μπιγιά είναι σήμερα 92 χρόνων, αλλά προφανώς θέλει να πεθάνει πρόεδρος, δεν αποσύρεται.

🔎Ο Μπιγιά κατάλαβε γρήγορα πόσο σημαντικό ρόλο παίζει το ποδόσφαιρο στην, έστω και τεχνητή, ενοποίηση του Καμερούν. Το ποδόσφαιρο είναι από τα λίγα πράγματα στη χώρα όπου οι «αγγλόφωνοι» (όπως λέγονται συνολικά και επισήμως οι φυλές που ζουν στο πρώην βρετανικό Καμερούν) δεν αντιμετωπίζουν αποκλεισμό. Σε όλα τα υπόλοιπα, όμως, οι γαλλόφωνοι τους κάνουν τη ζωή δύσκολη.

🔎Οι αγγλόφωνοι δεν χάρηκαν, βέβαια, με την κατάργηση των προνομίων τους, που τους έφεραν σε πολύ δύσκολη θέση γενικά. Από το 1990 οι αγγλόφωνοι έφτιαξαν αυτονομιστικές οργανώσεις και κόμματα, οι οποίες σύντομα απέκτησαν και επαναστατικές ένοπλες ομάδες υποστηρικτών. Έφτασαν στο σημείο να ανακηρύξουν μονομερώς την απόσχιση της περιοχής από το Καμερούν με το όνομα «Δημοκρατία της Αμπαζόνια» (το όνομα από τον κόλπο του Αμπάς, όπου αν θυμάστε είχε ιδρυθεί το πρώτο βρετανικό προτεκτοράτο).

🔎Κανένα κράτος, φυσικά, δεν αναγνώρισε την απόσχιση, ούτε βοήθησε τους αντάρτες. Αυτοί συνέχισαν, όμως. Από το 2016 και μετά η περιοχή βράζει, με επιθέσεις κυρίως σε αγροτικές επαρχιακές περιοχές, αλλά και βομβιστικές επιθέσεις σε διάφορα μέρη της χώρας, κι εκτός αυτής της περιοχής. Οι αντάρτες λένε ότι ελέγχουν τις επαρχιακές περιοχές και οι στρατιωτικές μονάδες δεν μπορούν να ξεμυτίσουν από τις μεγάλες πόλεις.

🔎Οι αγγλόφωνοι δεν δέχονται τίποτα λιγότερο από την επιστροφή στο καθεστώς αυτονομίας, που απολάμβαναν την περίοδο 1961-72. Αν και ορισμένοι λένε ότι κι αυτό πια δεν είναι αρκετό, θέλουν να βαδίσουν μόνοι τους ως ανεξάρτητο κράτος. Πλην όμως έχουν απέναντί τους όχι μόνο το Καμερούν, αλλά και σχεδόν όλη διεθνή κοινότητα.

🔎Κανένας, όμως, δεν θέλει να αλλάζουν με τα όπλα τα (πρώην) αποικιακά σύνορα της Αφρικής, διότι θα ανοίξει η όρεξη καμιά 20αριά άλλων κινημάτων ανά την Αφρική, που διεκδικούν το ίδιο ακριβώς!