Το πιο πυκνοκατοικημένο μέρος του πλανήτη και το σύνορο που χαράχτηκε από τα… ψάρια!

 

Η φωτογραφία δεν είναι μοντάζ. Το νησάκι που βλέπετε υπάρχει στ’ αλήθεια. Τι νησάκι, νησίδα, με έκταση ούτε 2.000 τετραγωνικά μέτρα. Και πληθυσμό… 531 κατοίκους. Στην κυριολεξία, δεν υπάρχει ούτε σπιθαμή γης αναξιοποίητη. Μια παραγκούπολη, φτιαγμένη από πέτρες, ξύλα και τσίγκινες οροφές.

🔎Επίσημη απογραφή δεν έχει γίνει ποτέ στο νησί Μιγκίνγκο, αυτό είναι το όνομά του. Αλλά ανεπισήμως είναι το πιο πυκνοκατοικημένο μέρος του κόσμου σε επιφάνεια εδάφους (στο Χονγκ Κονγκ π.χ. η πυκνότητα μπορεί να είναι μεγαλύτερη, αλλά σε πολυώροφα κτίρια και ουρανοξύστες). Υπάρχει λόγος σοβαρός γι’ αυτό. Όπως και για το ότι το διεκδίκησαν δύο κράτη, η Κένια και η Ουγκάντα. Επειδή το νησί Μιγκίνγκο βρίσκεται μέσα στη λίμνη Βικτόρια, τη μεγαλύτερη λίμνη της Αφρικής, με έκταση όσο σχεδόν η μισή ηπειρωτική Ελλάδα.

🔎Γιατί υπάρχει ακόμα αυτό το «πατείς με, πατώ σε» σ’ αυτό το μέρος; Το μυστικό δεν βρίσκεται στην ξηρά, αλλά στα νερά της λίμνης. Μην πάει ο νους σας σε κάτι ορυκτό, πολύτιμους λίθους, χρυσάφι ή κάτι τέτοιο. Πολύτιμο είναι κι αυτό, αλλά… τρώγεται. Και ονομάζεται «πέρκα του Νείλου» (επιστημονική ονομασία Lates Niloticus). Ένα είδος μεγάλου ψαριού, που μπορεί να φτάσει σε μήκος τα 2 μέτρα και σε βάρος τα 200 κιλά.

🔎 Αυτό το ψάρι δεν είναι όποιο κι όποιοι. Αποτελεί το βασικό προϊόν διατροφής στα παράλια τόσο στην Κένια, όσο και στην Ουγκάντα. Τόνοι ολόκληροι καταναλώνονται καθημερινά από εκατομμύρια πληθυσμού, χώρια τις εξαγωγές σε γειτονικά κράτη. Αποτελούν σημαντικότατο μέρος της τοπικής οικονομίας. Συν τοις άλλοις, όσοι το' χουν φάει λένε ότι είναι και πολύ νόστιμο, το φιλέτο του μοιάζει με κρέας.

🔎Αυτά τα ψάρια έφεραν σε αντιπαράθεση τα δύο κράτη και καθόρισαν τα σύνορα μεταξύ τους. Και στον καθορισμό τους βοήθησε το Google Earth, επειδή αποδείχτηκε ότι όσα είχαν γραφτεί στο χαρτί δεν ίσχυαν!

🔎Στο νησάκι αυτό δεν παρατηρείται καμία μόνιμη ανθρώπινη παρουσία. Λογικό, καθώς η βλάστηση ήταν σχεδόν ανύπαρκτη, δεν υπήρχαν πηγές πόσιμου νερού, ακόμα και τα δέντρα ήταν ελάχιστα. Δεν αποκλείεται, φυσικά, κάποιοι ψαράδες να άραζαν εκεί για να ξεκουραστούν. Επειδή δεν ήταν κατοικημένο, κανένα από τα (ισχυρά κατά καιρούς) ιθαγενή βασίλεια στα παράλια της λίμνης Βικτόρια δεν ασχολήθηκαν μ’ αυτό.

🔎Η ανάγκη αποσαφήνισης προέκυψε από την αποικιοκρατία και το χάραγμα των συνόρων μεταξύ των αποικιών. Μάλιστα στην περίπτωση αυτή το πράγμα άργησε χαρακτηριστικά. Κι αυτό διότι οι περιοχές που αντιστοιχούν στα σημερινά κράτη Ουγκάντα και Κένια ανήκαν και οι δύο στη Βρετανία. Τα λιμναία σύνορα με την (γερμανική) αποικία της Ταγκανίκα είχαν χαραχτεί πολύ νωρίτερα.

🔎Οι γραμμές, λοιπόν, χαράχτηκαν το 1926 και ήταν τελείως ευθείες. Η νοητή ευθεία που καθορίζει τα σύνορα της Κένια με την Ουγκάντα αγγίζει το δυτικό άκρο του νησιού της Πυραμίδας, του μεγαλύτερου από τα τρία νησάκια της περιοχής, που βρίσκεται δυτικά του μεσαίου νησιού Ουσίνγκο, και καταλήγει στα βόρεια, στα παράλια της Ουγκάντα. Για το νησί Μιγκίνγκο δεν γινόταν καμία αναφορά στα επίσημα έγγραφα.

🔎Βεβαίως οι ψαράδες γνώριζαν για την ύπαρξη του νησιού, και μεταξύ τους ήταν πολύ δημοφιλές, γιατί γύρω από τα νερά του βρίσκεται ο καλύτερος ψαρότοπος για την πέρκα του Νείλου, τη «μπούτα» όπως τη λένε στη γλώσσα τους. Γιατί συμβαίνει αυτό; Στο συγκεκριμένο νησάκι, για λόγο που δεν έχει εξηγηθεί μέχρι τώρα, υπάρχει μεγάλη συγκέντρωση ζωοπλαγκτόν. Τεράστια. Μ’ αυτό τρέφονται κατά κύριο λόγο οι πέρκες του Νείλου. Γι’ αυτό και το προτιμούν περισσότερο από άλλα μέρη της λίμνης. Οπότε οι ψαράδες πήγαιναν εκεί και «ανέβαζαν» πέρκες ακόμα και με τα χέρια, που λέει ο λόγος.

🔎Τα χρόνια πέρασαν, τα κράτη Ουγκάντα και Κένια έγιναν ανεξάρτητα, οι ψαράδες συνέχισαν να ψαρεύουν εκεί χωρίς να αποβιβάζονται στο άνυδρο νησάκι. Μέχρι το 1991, όπου δύο Κενιάτες ψαράδες αποφάσισαν να μείνουν μόνιμα εκεί. Βρήκαν πολλά πουλιά, αρκετά φίδια, αλλά τα κατάφεραν. Και οι δουλειές τους άνοιξαν, επειδή δεν είχαν το «πήγαινε-έλα» από τα παράλια (που είναι καμιά 15αριά χιλιόμετρα) είχαν περισσότερη ώρα για να ψαρέψουν.

🔎Το 2004 ένας ψαράς από την Ουγκάντα αποφάσισε να εγκατασταθεί. Σύμφωνα με δική του μαρτυρία, δεν βρήκε κανέναν πάνω, αλλά υπήρχαν ίχνη μόνιμης ανθρώπινης παρουσίας, μια υποτυπώδης καλύβα, μπιτόνια νερού και ίχνη φωτιάς. Κι αυτός, πάντως, δεν κάθισε πολύ, παρ’ ότι τα παράλια της Ουγκάντα βρίσκονται πολύ μακρύτερα (85 χλμ.).

🔎Την ίδια χρονιά, πάντως, ένα περιπολικό του λιμενικού της Ουγκάντα προσέγγισε το νησί κι έβαλε τη σημαία της χώρας πάνω του. Αμέσως ξεκίνησε μια… κοκορομαχία, που ευτυχώς δεν πήρε μεγάλες διαστάσεις. Απλά, «κάποιοι» φρόντιζαν μόλις έβλεπαν μια σημαία (του άλλου κράτους) να την «εξαφανίζουν» και να υψώνουν τη δική τους.

🔎Το 2009 ξεκίνησε επισήμως η αντιπαράθεση. Με τις δύο χώρες να τονίζουν, σε κοινή ανακοίνωση, ότι «θα τα βρουν» ειρηνικά. Αμέσως μετά άρχισαν διάφορα να ακούγονται από τη μία ή την άλλη πλευρά. Οι Ουγκαντέζοι έλεγαν, ούτε λίγο, ούτε πολύ, ότι το νησί… αναδύθηκε από τη θάλασσα (επειδή χαμήλωσε η στάθμη των νερών της λίμνης) μετά το 1926, οπότε έπρεπε να γίνει νέα συμφωνία για το πού ανήκε η νέα γη. Αυτό διαψεύστηκε γρήγορα. Οι Κενιάτες έλεγαν με τη σειρά τους πως επειδή η ξηρά της Ουγκάντας βρίσκεται πολύ πιο μακριά απ’ ότι η δική τους, «τα νερά» ήταν 100% δικά τους κι αυτά «προτιμούσαν» τα ψάρια! Παράλογα πράγματα…

🔎Σε μια συνάντηση αντιπροσωπειών μεταξύ των δύο πλευρών λίγο έλλειψε να υπάρξει σύρραξη. Ο Κενιάτης υπουργός Γαιών αποκάλεσε τον αναπληρωτή πρωθυπουργό της Ουγκάντας «ύαινα». Κι αυτό, επειδή ο Ουγκαντέζος επέμενε ότι, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του, το Μιγκίνγκο βρισκόταν δυτικά του νησιού της Πυραμίδας, που καθόριζε τα σύνορα. Άρα, ανήκε στην Ουγκάντα. Και οι δύο χώρες απείλησαν να στείλουν αστυνομία στο νησί για να φρουρούν τις σημαίες τους.

🔎Τα πνεύματα τελικά ηρέμησαν με παρέμβαση των προέδρων των δύο χωρών, του Μουάι Κιμπάκι της Ουγκάντα και του Γιοβέρι Μουσεβένι της Κένια. Τα προεδρικά γραφεία προσέφυγαν στο Google Earth, από το οποίο αποδείχτηκε ότι το νησί βρισκόταν ανατολικά της γραμμής των συνόρων, μάλιστα 510 μέτρα πιο ανατολικά από την άκρη του νησιού της Πυραμίδας, που αναφέρεται στις συνθήκες. Άρα το Μιγκίνγκο είναι κομμάτι της Κένια.

🔎Το ζήτημα που τους ηρέμησε όλους, πάντως, ήταν η συμφωνία των δύο προέδρων να υπάρχει ελεύθερη μετακίνηση από και προς το νησί από ψαράδες και των δύο κρατών. Τότε ακριβώς ξεκίνησε κι αυτό το «τσουνάμι» κατοίκων του νησιού. Οι οποίοι έχτιζαν όπου να’ ναι κι ό,τι να’ ναι, αρκεί να κατοχυρώσουν μια σπιθαμή γης.

🔎Ανάμεσα στα παραπήγματα που βλέπετε στο νησί λειτουργούν και τέσσερις παμπ (!), διψήφιος αριθμός οίκων ανοχής (!) και ένα φαρμακείο! Αστυνομία δεν υπάρχει, την καλούν μόνο όταν υπάρχει ανάγκη. Αλλά καταλαβαίνει κανείς ότι εκεί κυριαρχεί ο νόμος της σιωπής. Κανείς δεν θέλει μπλεξίματα με το νόμο. Και τα κράτη κάνουν τα στραβά μάτια. Το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι να βγάζουν πέρκες του Νείλου από τα νερά και να τροφοδοτούνται οι αγορές.