Πίτκερν: Οι 47 απόγονοι του Μπάουντι με τη σκοτεινή ιστορία

 Ποια είναι η πιο μικρή σε πληθυσμό αποικία στον κόσμο; Η απάντηση είναι κάτι παραπάνω από ξεκάθαρη. Το νησί Πίτκερν, η μοναδική πια αποικία της Μεγάλης Βρετανίας στον Ειρηνικό Ωκεανό, έχει μόνο 47 (!) κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή του 2021. Μάλιστα, νεότερες πληροφορίες φέρνουν τους μόνιμους κατοίκους του να έχουν μειωθεί στους 35 το 2024.

🔎Αυτή η χούφτα ανθρώπων έχουν αυτοδιοίκηση, διότι δεν μπορούν να έχουν κάτι άλλο. Μια ματιά στον παγκόσμιο χάρτη θα σας πείσει. Το Πίτκερν είναι το πιο απομονωμένο κατοικημένο νησί στον κόσμο, χαμένο στην απεραντοσύνη του Ειρηνικού, χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από την Ταϊτή ή το Νησί του Πάσχα, τα οποία θεωρούνται κι αυτά απομονωμένα.

🔎Το νησί Πίτκερν, μάλιστα, είναι μια σταλιά από μόνο του, έχει έκταση μόλις 4,6 τετραγωνικά χιλιόμετρα, είναι περίπου σαν την Κίναρο των Δωδεκανήσων, διάσημη για τη μοναδική της κάτοικο, την κυρά-Ρηνιώ. Βεβαίως τυπικά η βρετανική αποικία έχει έκταση περίπουν 47 τ.χλμ., κι αυτό διότι η Βρετανία «πρόσθεσε» στη διοίκηση του Πίτκερν και την ευθύνη τριών άλλων ακατοίκητων νησιών που ανήκουν στο στέμμα, αλλά βρίσκονται πολύ μακριά.

🔎Όσο μικρός είναι ο πληθυσμός του νησιού Πίτκερν, τόσο μεγάλη είναι και η ιστορία του. Άμεσα συνδεδεμένη μ’ ένα συγκλονιστικό γεγονός της βρετανικής ναυτικής ιστορίας, την ανταρσία του Μπάουντι, το οποίο αποτυπώθηκε πολλές φορές σε κινηματογραφική ταινία, με διάσημους πρωταγωνιστές όπως ο Κλαρκ Γκέιμπλ, ο Έρολ Φλιν, ο Μάρλον Μπράντο και πιο πρόσφατα ο Άντονι Χόπκινς και ο Μελ Γκίμπσον.

🔎Πολλά κομμάτια αυτής της ιστορίας είναι πολύ σκοτεινά. Και παρέμειναν σκοτεινά μέχρι τις ημέρες μας. Οι κατηγορίες για σεξουαλική κακοποίηση, ομαδικούς βιασμούς, μέχρι και αιμομιξία, χάλασαν την μάλλον ειδυλλιακή εικόνα που είχε στο μυαλό του ο πολύς κόσμος από τις κινηματογραφικές ταινίες.

🔎Ας το πάρουμε από την αρχή: Το νησί Πίτκερν, απομονωμένο καθώς είναι, ούτως ή άλλως είναι πολύ δύσκολο να εντοπιστεί, επειδή το υψηλότερο σημείο του ίσα που αγγίζει τα 330 μέτρα, περίπου δηλαδή όσο τα Τουρκοβούνια στην περιοχή του Γαλατσίου Αττικής. Δύσκολα το βλέπεις από τον ορίζοντα.

🔎Θεωρητικά, το νησί το είδε πρώτος ο Πορτογάλος θαλασσοπόρος Πέδρο Φερνάντες ντε Κεϊρόζ το 1606 και το ονόμασα Σαν Χουάν Μπαουτίστα (Άγιος Ιωάννης Βαπτιστής), αν και κανείς δεν παίρνει πια όρκο ότι πρόκειται γι’ αυτό το νησί και όχι για άλλο ακατοίκητο. Επισήμως το όνομά του το πήρε στις 3 Ιουλίου 1767 από το πολεμικό πλοίο Χελιδόνι (Swallow). Μάλιστα, σ’ αυτή την περίπτωση παραβιάστηκε η άγραφη παράδοση: Ο καπετάνιος του πλοίου Τζον Κάρτερετ δεν έδωσε το δικό του όνομα στο νησί, αλλά του Ρόμπερτ Πίτκερν, του 15χρονου δόκιμου καπετάνιου που είχε βάρδια εκείνη την ώρα που παρουσιάστηκε το νησί μπροστά τους.

🔎Ο μεγαλόψυχος καπετάνιος έκανε, όμως, ένα μεγάλο λάθος στο στίγμα του νησιού. Ενώ το γεωγραφικό πλάτος ήταν σχεδόν απόλυτα ακριβές, στο γεωγραφικό μήκος λάθεψε κατά τρεις μοίρες. Το λάθος μοιάζει μικρό, αλλά τρεις μοίρες στον παγκόσμιο χάρτη είναι περίπου 330 χιλιόμετρα μακριά. Βάζεις κάτι ότι είναι στην Αθήνα κι αυτό βρίσκεται στη Λάρισα.

🔎Γι’ αυτό και, όταν το 1773 ο μεγάλος Τζέιμς Κουκ, που όργωσε τον Ειρηνικό με πολλά ταξίδια για λογαριασμό της Βρετανίας, δεν το βρήκε το νησί εκεί που είχε σημειωθεί.

🔎Αυτό το μεγάλο λάθος ήταν και το κλειδί της αποίκισής του, από τους αντάρτες του Μπάουντι, ενός εμπορικού πλοίου που μετατράπηκε σε πολεμικό και χρησιμοποιήθηκε για μια συγκεκριμένη αποστολή, πριν καταλήξει στον πάτο της θάλασσας μετά την ανταρσία κατά του καπετάνιου του, το καλοκαίρι του 1790.

🔎Η ιστορία, για όσους έχουν δει είτε την παλαιότερη, είτε τη νεότερη ταινία, είναι λίγο πολύ γνωστή: To πλοίο αναχώρησε το 1787 από το Πλίμουθ  για τον Ειρηνικό, προκειμένου να εφοδιαστεί με ρίζες αρτόδεντρων. Αυτές οι ρίζες θα μεταφέρονταν στην Καραϊβική, όπου τα αρτόδεντρα θα μεταφυτεύονταν και, αν κατάφερναν να ευδοκιμήσουν, θα αποτελούσαν μια πολύ φτηνή τροφή για τους σκλάβους, τόσο στα νησιά, όσο και στον αμερικανικό νότο. Καπετάνιος του πλοίου ήταν ο Ουίλιαμ Μπλάι και δεύτερος καπετάνιος ο στενός του φίλος, αν και δέκα χρόνια μικρότερος, Φλέτσερ Κρίστιαν.

🔎Τι ακριβώς έγινε στο ταξίδι είναι αμφιλεγόμενο. Οι ναύτες και αξιωματικοί που επαναστάτησαν κατά του καπετάνιου μετέφεραν ένα κλίμα ακραίας πειθαρχίας, που έφτανε μέχρι το βασανισμό τους. Ότι ο καπετάνιος τους τιμωρούσε σκληρά για τα παραμικρά παραπτώματα, μέχρι που στο ταξίδι της επιστροφής μείωσε τις μερίδες του νερού για το πλήρωμα στο μισό, για να περισσέψει νερό να ποτίζει τα αρτόδεντρα. Χώρια ότι ήταν μεγαλομανής, ήθελε να καβατζάρει το πολύ επικίνδυνο ακρωτήριο Χορν στο νότιο άκρο της Αμερικής και να «κόψει δρόμο» για την επιστροφή, κάτι που τελικά δεν έγινε.

🔎Η πλευρά του καπετάνιου πάλι τόνισε ότι συγκεκριμένοι αξιωματικοί και μέλη του πληρώματος «γλυκάθηκαν» από την εξωτική Ταϊτή (απ’ όπου πήραν τα αρτόδεντρα), την ελευθεριότητα των γυναικών κυρίως, και στην τετράμηνη παραμονή τους εκεί έκαναν σχέσεις με ντόπιες γυναίκες και τους καρφώθηκε η ιδέα να μείνουν για πάντα εκεί, κάτι που το επεδίωξαν, γι’ αυτό επαναστάτησαν.

🔎Η αλήθεια πιθανότατα βρίσκεται κάπου στη μέση. Το σίγουρο είναι ότι η ανταρσία έγινε το 1790 με αρχηγό τον Κρίστιαν. Ο καπετάνιος Μπλάι και τα πιστά σ’ αυτόν μέλη του πληρώματος με μια μικρή βάρκα διέσχισαν σχεδόν όλο τον Ειρηνικό για να φτάσουν στα (τότε ελεγχόμενα από την Ολλανδία) νησιά Τιμόρ και από εκεί στην Αγγλία, όπου κατήγγειλαν την ανταρσία. Ο Κρίστιαν γύρισε στην Ταϊτή, όπου παντρεύτηκε μάλιστα την ιθαγενή Μαϊμίτι (κόρη του ντόπιου αρχηγού) και φοβούμενος ότι θα τον ψάξουν οι βρετανικές αρχές έφυγε με το πλοίο, άλλα εννέα μέλη του πληρώματος και 20 Ταϊτινούς προς αναζήτηση του αγνώστου.

🔎(Σημείωση: Επίσης δεν έχει διευκρινιστεί αν οι Ταϊτινοί, εκτός από τις γυναίκες με τις οποίες είχαν σχέσεις οι Άγγλοι, ακολούθησαν με τη θέλησή τους. Σε κάποιες πηγές αναφέρονται ως «σκλάβοι»).

🔎Το «άγνωστο» τελικά ήταν το νησί Πίτκερν. Το Μπάουντι έπεσε πάνω του κατά τύχη, και ο Κρίστιαν διαπίστωσε ότι αποτελούσε την τέλεια κρυψώνα, δεδομένου ότι σε όλους τους βρετανικούς χάρτες είχε καταγραφεί πάνω από 300 χιλιόμετρα ανατολικότερα! Για να μην υπάρξει, μάλιστα, καμία δεύτερη σκέψη, με το που αποβιβάστηκαν εκεί ο Κρίστιαν έδωσε εντολή να κάψουν το πλοίο. Το κουφάρι του βρίσκεται ακόμα και σήμερα στον πάτο του κόλπου Πίτκερν.

🔎Ακόμα πιο σκοτεινό και θολό είναι το τι ακριβώς έγινε μετά. Η επόμενη επαφή των ανταρτών του Μπάουντι με Ευρωπαίους έγινε 18 χρόνια αργότερα, αφού όσα καράβια πέρασαν από το Πίτκερν δεν ήθελαν ή δεν μπορούσαν να προσεγγίσουν. To αμερικανικό πλοίο Τοπάζι έφτασε εκεί και βρήκε ζωντανό μόνο έναν από τους ορίτζιναλ αντάρτες. Ο οποίος, μάλιστα, δεν θέλησε να δώσει και πολλά στοιχεία.

🔎Όπως φάνηκε από μαρτυρίες των γυναικών και των απόγονων που ήταν στο νησί, υπήρξαν εξαρχής διαμάχες μεταξύ των Βρετανών ανταρτών και των Ταϊτινών που τους είχαν ακολουθήσει, κι αυτές εξελίχθηκαν σε αιματηρές συμπλοκές, έναν μίνι εμφύλιο πόλεμο. Σε μια τέτοια συμπλοκή σκοτώθηκε ο Φλέτσερ Κρίστιαν, ο αρχηγός της ανταρσίας, μόλις στα 28 του χρόνια. Οι περισσότεροι από τους αντάρτες σκοτώθηκαν σ’ εκείνες τις ταραχές. Αλλά οι απόγονοί βρήκαν τον τρόπο να ζήσουν ειρηνικά. Δεν μπορούσαν να κάνουν αλλιώς.

🔎Ο μοναδικός επιζών τότε, ονόματι Τζον Άνταμς, θα έπρεπε να μεταφερθεί στην Αγγλία για να δικαστεί, αλλά του δόθηκε χάρη.

🔎Το νησί έγινε επισήμως βρετανική αποικία το 1838 και υπήρξε μια από τις πρώτες περιοχές του κόσμου που οι γυναίκες απέκτησαν δικαίωμα ψήφου.

🔎Οι κάτοικοι το 1856 έκαναν επίσημη αίτηση βοήθειας. Οι πάντα πρακτικοί Βρετανοί τους πρότειναν κάτι πολύ ακραίο: Να απαρνηθούν το νησί τους και να «μετακομίσουν» στο νησί Νόρφολκ, περίπου 6.000 χιλιόμετρα δυτικότερα (!), όπου θα ήταν πολύ πιο κοντά στη Νέα Ζηλανδία και την Αυστραλία. Προς γενική κατάπληξη, όλοι ανεξαιρέτως δέχτηκαν! Οι 193 κάτοικοι μπήκαν σ’ ένα καράβι στις 3 Μαϊου και μετά από πέντε εβδομάδες έφτασαν στο Νόρφολκ.

🔎Μετά από 18 μήνες, 17 κάτοικοι αποφάσισαν να επιστρέψουν στο Πίτκερν. Μέσα στην επόμενη πενταετία τους ακολούθησαν ακόμα 27. Αυτοί οι 44 ήταν η «μαγιά» του πληθυσμού που παραμένει ακόμα και σήμερα.

🔎Οι σκόρπιες πληροφορίες που έρχονταν από το νησί από τότε έδιναν την εντύπωση ενός παραδείσου. Με μονιασμένους κατοίκους, που λειτουργούσαν σαν μια μεγάλη οικογένεια, και δεν επεδίωκαν πολλές επαφές με τον έξω κόσμο, όπως οι προγονοί τους. Μάλιστα υπήρχαν και πολύ αυστηροί νόμοι, όπως π.χ. απαγόρευση κατανάλωσης αλκοόλ και καπνού για τους κάτω των 23 ετών. Επίσης οι δημόσιοι χοροί (!) επιτρέπονταν μόνο σε μερικές περιπτώσεις κάθε χρόνο. Το νησί έφτασε να έχει 233 κατοίκους το 1937, τους περισσότερους που είχε ποτέ. Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν οι συγκοινωνίες έγιναν πιο εύκολες, πολλοί νεότερης ηλικίας αποφάσισαν να μεταναστεύσουν στην Αυστραλία ή τη Νέα Ζηλανδία. Αλλά η εικόνα παρέμεινε ίδια, αυτή του απομονωμένου παραδείσου.

🔎Όλα αυτά μέχρι το λυκόφως του περασμένου αιώνα. Το 1999 άρχισαν να δημοσιοποιούνται οι πρώτες κατηγορίες που προκάλεσαν σοκ. Μία γυναίκα τόλμησε να μιλήσει για σεξουαλική κακοποίηση σε μικρή ηλικία, ένας κρατικός υπάλληλος το πήρε τόσο σοβαρά, ώστε να ειδοποιήσει τις αρχές και έγιναν ανακρίσεις σε όλους τους κατοίκους (τότε είχαν μείνει περίπου 60). Κι ήλθαν στο φως σκηνές φρίκης, που εκτυλίσσονταν επί δεκαετίες.

🔎Με λίγα λόγια, η ζωή των γυναικών για ποιος ξέρει πόσο καιρό ήταν η εξής: Με το που βίωναν την πρώτη τους έμμηνο ρύση, περίπου στα 12 τους χρόνια, γίνονταν αυτομάτως «διαθέσιμες» για κάθε άνδρα του νησιού, εννοείται παρά τη θέλησή τους τις περισσότερες φορές. Καταγγέλθηκαν και περιστατικά ομαδικών βιασμών σε τέτοια τρυφερή ηλικία. Οι περισσότερες γίνονταν μητέρες πριν τα 15 τους χρόνια και γιαγιάδες πριν τα 30.

🔎Το πιο ανατριχιαστικό είναι ότι και οι μεγαλύτερες γυναίκες είχαν συμβιβαστεί μ’ αυτή την πρακτική και καλούσαν τις νεότερες «να μην διαμαρτύρονται». Και οι άνδρες που ανακρίθηκαν απαντούσαν με το απίστευτο επιχείρημα ότι «η φύση προστάζει να αντιμετωπίζουμε τη γυναίκα ως γυναίκα από τα 12, εμείς ακολουθούμε τους φυσικούς κανόνες»!

🔎Όπως αποδείχτηκε, αρκετοί από τους κρατικούς υπαλλήλους ή ταξιδιώτες που είχαν επισκεφθεί περιστασιακά το νησί είχαν καταλάβει τι γινόταν, αλλά κανείς δεν μιλούσε. Με την πεποίθηση ότι είναι ένα «εσωτερικό θέμα» της κοινωνίας τους και δεν τους έπεφτε λόγος!

🔎Το 2004 έξι άνδρες κάτοικοι του νησιού καταδικάστηκαν σε πολυετή φυλάκιση και μάλιστα γι’ αυτό το λόγο χτίστηκε ένα σπίτι-φυλακή. Το 2010 οι ποινές μετατράπηκαν σε κατ’ οίκον περιορισμό. Τα περιστατικά λέγεται ότι έχουν σταματήσει, αν και πολλοί ακόμα κάτοικοι (κυρίως γυναίκες) έφυγαν από το νησί και δεν έχουν την παραμικρή διάθεση να επιστρέψουν.

🔎Οι συνθήκες ζωής, βέβαια, έχουν φτιάξει. Υπάρχει ρεύμα (κυρίως φωτοβολταϊκά, αλλά και γεννήτριες με ντίζελ), τηλεφωνικές κεραίες, αναμεταδότης τηλεόρασης, ίντερνετ κτλ. Αλλά η απομόνωση δεν καταπολεμάται εύκολα.

🔎Η Βρετανία έχει προσπαθήσει να στήσει κάποια οικονομική δραστηριότητα, που θα κρατήσει τον κόσμο στο νησί. Το τελευταίο που εφαρμόστηκε είναι η εκτεταμένη μελισσοκομία. Αν και το μέλι που παράγει το νησί είναι νοστιμότατο, εντούτοις δεν μπορεί να γίνει ανταγωνιστικό εμπορικά λόγω του υψηλότατου μεταφορικού κόστους. Οι μόνες πηγές εισοδήματος είναι ο τουρισμός (ελεγχόμενος απόλυτα, αφού οι λιγοστοί ταξιδιώτες μένουν στα σπίτια των οικογενειών και δεν υπάρχει ξενοδοχείο) και κάποιες υποτυπώδεις καλλιέργειες.

🔎Σύμφωνα με έρευνα που έκαναν από κοινού Αυστραλία και Νέα Ζηλανδία στους μετανάστες από το νησί που ζουν στο έδαφός τους, οι περισσότεροι νησιώτες έχουν ρίξει μαύρη πέτρα. Μόνο τρεις (!) από τους πάνω από 150 ερωτώμενους απάντησαν ότι θα τους ενδιέφερε να επιστρέψουν. Αν δεν γίνει κάτι, το 2050 υπολογίζεται ότι θα υπάρχουν μόνο τρεις ενήλικες κατάλληλοι για εργασία και ο πληθυσμός θα έχει εκμηδενιστεί.