Κι όμως, ο εθνικός ύμνος της Ισπανίας είχε στίχους! Ποιοι θέλουν να (ξανα)αποκτήσει

Όσοι παρακολουθούν από παλιά ποδοσφαιρικές μεταδόσεις, ασφαλώς θα θυμούνται τη γκάφα που είχε γίνει κάποτε με τον ισπανικό εθνικό ύμνο. Βλέποντας τα σοβαρά πρόσωπα των παικτών να παρελαύνουν ένα-ένα στην κάμερα πριν από έναν αγώνα της Ισπανίας, χωρίς να ανοιγοκλείνουν καν τα χείλη τους την ώρα που παιζόταν το «Marcha Real», ο εκφωνητής αναφώνησε: «Εδώ βλέπετε τους παίκτες να αρνούνται να τραγουδήσουν τον εθνικό τους ύμνο, σημάδι του πόσο βαθιά διχασμένη εθνικά είναι η Ισπανία»!

🔎Από εκείνη τη γκάφα έγινε πια γνωστή και στο κοινό και στους δημοσιογράφους, αθλητικούς και μη, η πληροφορία ότι ο ισπανικός εθνικός ύμνος δεν έχει λόγια. Κι έτσι περάσαμε στο αντίθετο άκρο: Κάθε φορά που υπάρχει ποδοσφαιρική μετάδοση της εθνικής Ισπανίας, ο εκφωνητής να μας ενημερώνει ότι ο εθνικός ύμνος δεν έχει λόγια, διότι έτσι προσπαθούν να συμβιώσουν οι διαφορετικές εθνότητες της χώρας χωρίς να εξάπτονται τα μίση και τα πάθη.

🔎Απ’ όλα αυτά έχει προκύψει η εντύπωση ότι ο ισπανικός εθνικός ύμνος δεν είχε ποτέ του λόγια. Μέγα λάθος! Φυσικά και είχε στίχους, μάλιστα τρεις-τέσσερις διαφορετικές εκδοχές! Η «μουγκή» βερσιόν του ισχύει μόνο τα τελευταία 45 χρόνια. Και κάποιοι έχουν βάλει σκοπό της ζωής τους να ξαναδώσουν λόγια στο εθνικό τους τραγούδι, έστω κι αν το επιχειρούν με κάπως άγαρμπο τρόπο.

🔎Ας το πάρουμε από την αρχή το πράγμα. Εν αρχή ην η μελωδία.

🔎Αυτή η μελωδία, λοιπόν, δημιουργήθηκε το 1761, είναι από τις πιο παλιές που βρίσκονται ακόμα σε χρήση ως εθνικός ύμνος. Όταν εκδόθηκε η παρτιτούρα, ο πλήρης τίτλος της ήταν «Libro de la Ordenanza de los Toques de Pífanos y Tambores que se tocan nuevamente en la Ynfanta Española», αν αγαπάς Θεό! Ήταν μια μελωδία στρατιωτικού εμβατηρίου, για τρομπέτες και τύμπανα, που ακουγόταν στις προελάσεις του πεζικού, και στη συνέχεια στις στρατιωτικές παρελάσεις. Ως συνθέτης αναφέρεται ο Μανουέλ ντε Εσπινόζα, αν και υπάρχει ακόμα ένα μπέρδεμα σχετικά με το ποιος είχε την αρχική ιδέα της μελωδίας και ποιος την τελειοποίησε.

🔎Λίγα χρόνια μετά τη σύνθεση, η μελωδία έγινε η επίσημη μουσική του ισπανικού πεζικού, σύμφωνα με διάταγμα του τότε βασιλιά Καρόλου Γ’. Τότε κανείς δεν ασχολήθηκε με το να βάλει λόγια, αρκούσε η μελωδία. Οι στρατιώτες δεν τραγουδάνε όταν έκαναν προέλαση. Παρά τις προσπάθειες που έγιναν κατά καιρούς να αλλάξει η μελωδία, τελικά αυτή παρέμεινε. Επισήμως άλλαξε μόνο στο μικρό διάστημα του 20^ου αιώνα που η Ισπανία ήταν δημοκρατική (1931-39), πριν την επικράτηση του φρανκικού καθεστώτος.

🔎Λεπτομέρεια, σημαντική: Παρ’ ότι ο ύμνος είναι πολύ παλιός, πρακτικά τα πνευματικά  δικαιώματα ανήκαν σ’ αυτόν που τον ενορχήστρωσε πρώτος και κατέθεσε την παρτιτούρα στα επίσημα αρχεία του ισπανικού κράτους. Αυτός που το έκανε ήταν ο Μπαρτολομέ Πέρεζ Κάσας, το 1808, όταν κατέγραψε την επίσημη βερσιόν σε τόνο Ρε μείζονα. Τα δικαιώματα παρέμειναν μια γκρίζα διαδικασία για σχεδόν δύο αιώνες. Για να μην έχει άλλα προβλήματα, το ισπανικό κράτος πλήρωσε περίπου 800.000 ευρώ στους απογόνους του Κάσας το 1997 για να αποκτήσει κι επίσημα τα δικαιώματα…

🔎Τα λόγια τώρα. Η πρώτη απόπειρα να μπουν λόγια στον εθνικό ύμνο ήταν από τον Εντουάρντο Μαρκίνια, έναν ποιητή με καταγωγή από την Καταλωνία, ο οποίος όμως ήταν φανατικός βασιλικός. Το 1931, εκμεταλλευόμενος την επέτειο των ασημένιων γάμων (25χρονα) του βασιλιά Αλφόνσο Γ’, του παρουσίασε τα λόγια, σαν δώρο. Ο βασιλιάς ενθουσιάστηκε και είπε ότι θα τα παρουσιάσει ακριβώς την ημέρα της επετείου, στις 31 Μαϊου.

🔎Δεν πρόλαβε. Στις 12 Απριλίου έγιναν δημοτικές εκλογές σε όλη τη χώρα, που είχαν πάρει το χαρακτήρα δημοψηφίσματος για τη δημοκρατία ή τη βασιλεία. Οι δημοκρατικοί επικράτησαν παντού κι ο Αλφόνσο εγκατέλειψε τη χώρα μετά από δύο μέρες.

🔎Όταν επικράτησε ο Φράνκο, επέβαλλε τα δικά του λόγια στον εθνικό ύμνο. Τα έγραψε ο Χοσέ Μαρία Πεμάν, από τους προβεβλημένος πνευματικούς ανθρώπους της Ισπανίας (δημοσιογράφος, ποιητής, θεατρικός συγγραφέας, πεζογράφος) και φανατικός θαυμαστής του Φράνκο. Τα λόγια ξεκινούσαν με «¡Viva España!», ζήτω η Ισπανία, το οποίο στα δικά μας ουδέτερα αυτιά φαντάζει λογικότατο, ωστόσο στη χώρα συνδέθηκε με την καταπίεση των άλλων «εθνικών κοινοτήτων» (ιδίως των Καταλανών) πλην των Καστιλιάνων.

🔎Όταν πέθανε ο Φράνκο και κατέρρευσε το καθεστώς του, ένα από τα πρώτα πράγματα που έγιναν ήταν να καταργηθούν τα λόγια στον εθνικό ύμνο. Βεβαίως πρέπει να τονίσουμε ότι εκείνη την εποχή το συνηθισμένο «πρωτόκολλο» για τους αθλητικούς αγώνες ήταν οι παίκτες να κάθονται προσοχή, αγέλαστοι, σε ένδειξη σεβασμού, κι όχι να τραγουδάνε τον εθνικό ύμνο (κάποιοι μάλιστα με υπέρμετρο πάθος). Οπότε οι εκάστοτε παίκτες της εθνικής Ισπανίας που ήταν π.χ. Καταλανοί ή Βάσκοι δεν υποχρεώνονταν να τραγουδούν τον εθνικό ύμνο, σε ένδειξη ομοψυχίας. Το τραγούδι του εθνικού ύμνου είναι «μόδα» των τελευταίων δεκαετιών, ειδικά όταν έγιναν μόδα τα κοντινά τηλεοπτικά πλάνα στους αθλητές.

🔎Τις τελευταίες δεκαετίες έχουν γίνει προσπάθειες για να μπουν λόγια στον εθνικό ύμνο. Μάλιστα μια από τις πιο παράξενες απόψεις είναι να προσπαθήσουν διάφοροι ποιητές να συνθέσουν έναν εθνικό ύμνο που να εξυμνεί όλες τις εθνικές κοινότητες της Ισπανίας και να έχει στίχους απ’ όλες τις γλώσσες που αναγνωρίζονται ως επίσημες (καστιλιάνικα, καταλανικά, γαλιθιάνικα, βασκικά κτλ.)! Κάτι τέτοιο, φυσικά, είναι πάρα πολύ δύσκολο.

🔎Η προπάθεια που έφτασε πιο κοντά σε κάποιο αποτέλεσμα ήταν και αυτή που κατέληξε σε φιάσκο! Το 2007 ο Αλεχάντρο Μπλάνκο, τότε πρόεδρος της Ισπανικής Ολυμπιακής Επιτροπής, επισκέφθηκε το θρυλικό Άνφιλντ, την έδρα της Λίβερπουλ, για έναν αγώνα Τσάμπιονς Λιγκ με τη Μπαρτσελόνα. Εκστασιασμένος από το “You’ll Never Walk Alone” που τραγουδούσε όλο το γήπεδο, δήλωσε στη συνέχεια ότι δεν γίνεται η Ισπανία να μην έχει λόγια στον εθνικό της ύμνο και μάλιστα θα κινήσει τις διαδικασίες για να αποκτήσει στίχους η εθνική μελωδία, ενόψει μάλιστα των Ολυμπιακών Αγώνων του 2016, τους οποίους διεκδικούσε η Μαδρίτη!

🔎Το πράγμα γρήγορα εκτροχιάστηκε, επειδή μεταβλήθηκε σε… reality show! Το εθνικής εμβέλειας τηλεοπτικό κανάλι Telecinco, με τη σύμφωνη γνώμη της Ολυμπιακής Επιτροπής, ανέλαβε να οργανώσει έναν διαγωνισμό στίχων, στον οποίο ο νικητής θα προέκυπτε με… televoting! O διαγωνισμός πράγματι έγινε και στον τελικό «προκρίθηκαν» 25 διαφορετικές παραλλαγές στίχων. Το κανάλι ζήτησε από τους τηλεθεατές να ψηφίσουν ανάμεσα σ’ αυτούς. Έλαβε μόνο 40.000 τηλεφωνήματα, σε πληθυσμό σχεδόν  45 εκατομμυρίων. Νικήτρια βερσιόν αναδείχτηκε αυτή του 80χρονου Ενρίκε Φερνάντες ντε Λούικε, ο οποίος εκτός από ποιητής ήταν και εκδότης καλλιτεχνικών περιοδικών.

🔎Μπροστά στην κραυγαλέα αυτή έλλειψη ενδιαφέροντος, η Ολυμπιακή Επιτροπή δήλωσε ότι θα κάνει «δικό της» διαγωνισμό για στίχους και, μάλιστα, όρισε μια επιτροπή από ανθρώπους του πνεύματος για να τους αξιολογήσουν. Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις της Επιτροπής οι συμμετοχές ξεπέρασαν τις 7.000 (!), ωστόσο επίσημα στοιχεία ποτέ δεν είδαν το φως της δημοσιότητας. Νικητής αυτού του διαγωνισμού υπήρξε ο Παουλίνο Κουμπέρο, που τότε δήλωνε άνεργος. Πάλι, όμως, οι στίχοι ξεκινούσαν με το «Ζήτω η Ισπανία!» που θεωρήθηκε εθνικιστικό, άρχισε πάλι μεγάλη γκρίνια, έτσι η ιδέα εγκαταλείφθηκε.

🔎Προς το παρόν, οι μόνοι που επισήμως επιθυμούν να έχει στίχους ο ισπανικός εθνικός ύμνος είναι οι εκπρόσωποι του ακροδεξιού κόμματος Vox του Σαντιάγκο Αμπασκάλ. Και μάλιστα δεν θέλουν νέους, αλλά να «αναβιώσουν» αυτοί της φρανκικής εποχής! Εύκολα μπορεί να καταλάβει κανείς γιατί.