Δρούζοι: Μια κοινότητα που θυμάται πολλά και λέει λίγα

 

Υπάρχει ένα βουνό στη Συρία που από μακριά μοιάζει άδειο. Στην πραγματικότητα, είναι υπερπλήρες: από μνήμη, από αίμα, από πίστη, αλλά και από σιωπή. Λέγεται «Τζεμπέλ ελ-Ντρούζε» — το Βουνό των Δρούζων.

🔎Δεν είναι το ψηλότερο της Συρίας. Αλλά είναι το πιο δύσβατο, γεωγραφικά και πολιτικά. Εκεί κατοικούν οι Δρούζοι. Ένας λαός που δεν κατακτιέται, δεν εξηγείται εύκολα, δεν προσκαλεί και δεν απαντά. Δεν είναι μουσουλμάνοι, ούτε χριστιανοί, ούτε και… κάτι ενδιάμεσο, όπως τους αποκαλούν. Οι ίδιοι αυτοαποκαλούνται Μουουάχεντουν, δηλαδή «μονοθεϊστές». Αυτό αρκεί.

🔎Οι υπόλοιποι τους λένε «Δρούζους» από έναν ιεραπόστολο του 11ου αιώνα, τον Μοχάμαντ μπιν Ισμάιλ αλ-Νταρουζί. Αλλά οι ίδιοι τον έχουν αποκηρύξει, διότι ήταν υπερβολικά ορμητικός.  Και οι Δρούζοι δεν αγαπούν τις εξάρσεις.

🔎Η δική τους πίστη ξεκίνησε γύρω στο 1017 μ.Χ. στην Αίγυπτο των Φατιμιδών. Εκεί, ο Χαλίφης αλ-Χακίμ μπι-Αμρ Αλλάχ αποφάσισε πως είναι θεϊκή ενσάρκωση. Και βρήκε πολλούς να τον πιστέψουν.

🔎Αυτό το θρησκευτικό πείραμα εξελίχθηκε σε δόγμα. Ή μάλλον σε μυστικιστικό σύστημα.
Με αποκαλυπτικά κείμενα, φιλοσοφία, αριθμοσοφία και πολλά απόρρητα. Το ιερό τους βιβλίο, η «Σοφία» (αλ-Χικμά), είναι κλειστό για τους αμύητους. Και ανοιχτό μόνο για τους «Ουκάλα», τους μυημένους.

🔎Ούτε οι ίδιοι οι Δρούζοι δεν έχουν όλοι πλήρη πρόσβαση στο δόγμα τους. Λένε χαρακτηριστικά, με υπερηφάνεια, ότι το να γεννηθείς Δρούζος δεν είναι επάγγελμα, είναι μοίρα.

🔎Δεν δέχονται προσηλυτισμό, αλλά δεν κάνουν και ιεραποστολές για να προσηλυτίσουν τρίτους. Δεν εξηγούν την πίστη τους. Η κοινότητα είναι κλειστή και κυκλική.
Ό,τι βγαίνει προς τα έξω είναι φιλτραρισμένο δέκα φορές.

🔎Γι’ αυτό και οι σουνίτες μουσουλμάνοι δεν τους εμπιστεύτηκαν ποτέ. Ούτε οι σιίτες.
Τους θεωρούν «μπαθινίγιε»,  αποκρυφιστές. Άλλοι τους κατηγορούν ότι λατρεύουν τον Πλάτωνα, άλλοι ότι πιστεύουν στη μετενσάρκωση.

🔎Η ιστορία των Δρούζων είναι γεμάτη φυγή. Από την Αίγυπτο προς τον Λίβανο.
Από τα πεδινά στα βουνά. Από την αίρεση στην αλληλεγγύη.

🔎Στο Λίβανο, ήδη από τον 15ο αιώνα, συγκροτούν τοπική αριστοκρατία.
Οικογένειες όπως οι Μαανί και αργότερα οι Τζουμπλάτ ασκούν τοπική εξουσία.
Συνεργάστηκαν με τις (κυρίαρχες εκείνη την εποχή) δυνάμεις των Οθωμανών, με δική τους ένοπλη δύναμη.

🔎Στη Συρία κατέφυγαν στα νότια, στη Σουέιντα. Το Τζεμπέλ ελ-Ντρούζε γίνεται η φυσική και συμβολική τους πρωτεύουσα. Πυρήνας αυτονομίας και οχυρό αντίστασης.

🔎Το 1921 ήλθε μια στιγμή που λίγοι περίμεναν. Οι Γάλλοι, στους οποίους είχε δοθεί η «εντολή» της Κοινωνίας των Εθνών (του πρόγονου του ΟΗΕ) να ασκήσουν διοίκηση στην περιοχή μετά την κατάρρευση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, χωρίζουν την περιοχή της σημερινής Συρίας σε κομμάτια.

🔎Ένα απ’ αυτά ήταν το Τζεμπέλ Εντ-Ντρούζε, μια ημιαυτόνομη διοικητική περιοχή αποκλειστικά γι’ αυτούς. Προφανώς για να τους πάρουν με το μέρος τους. Δεν το κατάφεραν.

🔎Το 1925, ο Σουλτάν αλ-Ατράς ηγείται της Μεγάλης Συριακής Εξέγερσης.
Οι Δρούζοι πολεμούν τους Γάλλους με τουφέκια και μνησικακία. Η επανάσταση καταπνίγεται. Αλλά η τιμή τους μένει άθικτη.

🔎Στην ανεξάρτητη Συρία μετά το 1946, οι Δρούζοι ενσωματώνονται στο κράτος.
Αλλά ποτέ δεν διαλύονται ως κοινότητα. Παραμένουν στο βουνό και οργανώνονται.

🔎Όταν οι Αλαουίτες, μια άλλη μικρή σιιτική κοινότητα στα βορειοδυτικά παράλια, ανεβαίνουν στην εξουσία με τον Χάφεζ αλ-Άσαντ, οι Δρούζοι σιωπούν. Δεν τον χειροκροτούν. Ούτε τον αντιπολιτεύονται ανοιχτά.

🔎Υπηρέτησαν στον συριακό στρατό. Ανέδειξαν στρατηγούς και αξιωματούχους.
Αλλά δεν ταυτίστηκαν ποτέ πλήρως με το καθεστώς. Όταν ξέσπασε ο εμφύλιος το 2011, η Σουέιντα έμεινε ήρεμη. Δεν ήταν ούτε με τους αντάρτες, ούτε με τον Άσαντ.

🔎Στο Ισραήλ, η ιστορία τους είναι ακόμα πιο περίπλοκη. Οι Δρούζοι αποδέχθηκαν την ισραηλινή κυριαρχία στα υψίπεδα της Γαλιλαίας. Από το 1956 στρατεύονται στις ένοπλες δυνάμεις του Ισραήλ. Ορισμένοι έγιναν στρατηγοί, άλλοι βουλευτές, άλλοι κυβερνητικοί υπάλληλοι.

🔎Το Ισραήλ τούς θεωρεί «πιστούς Άραβες». Αλλά οι ίδιοι κρατούν αποστάσεις. Δεν ταυτίζονται με το κράτος, ούτε με την Παλαιστινιακή Αρχή. Όταν πέρασε ο «Νόμος του Εβραϊκού Κράτους» το 2018, ένιωσαν πως έχασαν την ισοτιμία τους.

🔎Στο Λίβανο, επίσης, οι Δρούζοι είναι δύναμη. Ο Καμάλ Τζουμπλάτ ηγήθηκε του Προοδευτικού Σοσιαλιστικού Κόμματος. Ο γιος του, Ουαλίντ, έγινε ο απόλυτος παίκτης της πολιτικής σκακιέρας. Άλλοτε με τη Συρία, άλλοτε με τη Σαουδική Αραβία, άλλοτε με τη Δύση. Το κόμμα τους έχει ακόμα τη δική του πολιτοφυλακή, μέχρι και δικό του τηλεοπτικό κανάλι.

🔎Στον λιβανικό εμφύλιο (1975–1990), οι Δρούζοι συγκρούστηκαν με τους χριστιανούς φαλαγγίτες, μετεωρίστηκαν ανάμεσα στους Παλαιστινίους και τον Άσαντ. Το κίνητρό τους δεν ήταν ιδεολογικό, αλλά ταυτίζεται με την επιβίωσή τους. Ακόμα και σήμερα, στη Βηρυτό, αν ρωτήσεις έναν Δρούζο τι ψηφίζει, θα σου απαντήσει με το όνομα του χωριού του.

🔎Στη Σουέιντα, στη νότια Συρία, οι Δρούζοι επανακάμπτουν πολιτικά. Από ον Σεπτέμβριο του 2023, ξέσπασαν πρωτοφανείς διαδηλώσεις. Ο πληθωρισμός έπνιγε ακόμα και τις πιο αυτάρκεις αγροτικές κοινότητες. Η βενζίνη είχε εξαφανιστεί. Η κυβέρνηση της Δαμασκού, απομονωμένη και αποδυναμωμένη, αδιαφορούσε επιδεικτικά.

🔎Η κοινότητα οργάνωσε πολιτοφυλακές. Ονομάζονται Ραγντάν αλ-Φαχρ, «οι Φρουροί της Αξιοπρέπειας». Σαν εσωτερική αστυνομία της κοινότητας. Tον Μάρτιο του 2024, άνδρες που φέρεται να ανήκαν στις υπηρεσίες ασφαλείας του καθεστώτος, επιτέθηκαν στο γενικό νοσοκομείο της Σουέιντα. Ο απολογισμός: τουλάχιστον 11 νεκροί, ανάμεσά τους και δύο γιατροί.

🔎Η κοινότητα αντέδρασε. Το θεώρησε κόκκινη γραμμή. Μαζικά πια τάχθηκαν εναντίον του καθεστώτος Άσαντ. Αλλά αυτό δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη ότι ταυτίστηκαν με το τζιχαντιστικό νέο καθεστώς, παρά το ότι η δική τους στάση το βοήθησε να εδραιωθεί.

🔎Τον Ιούλιο 2025, η κατάσταση στη νότια Συρία και ιδιαίτερα στην Σουέιντα, κέντρο των Δρούζων, ξέφυγε από κάθε έλεγχο. Η αιτία ήταν η απαγωγή ενός Δρουζικής καταγωγής εμπόρου από βεδουΐνους, η οποία πυροδότησε ένα κύμα ένοπλων συγκρούσεων ανάμεσα σε συνοριακές φυλές και τοπικές δυνάμεις των Δρούζων. Οι συγκρούσεις άφησαν πίσω τους τουλάχιστον 200–300 νεκρούς, καθώς η βία εξαπλώθηκε σε ολόκληρη την περιοχή.

🔎Καθώς οι δυνάμεις της Συρίας εστάλησαν για την αποκατάσταση της τάξης, αναφέρθηκαν περιθωριοποιήσεις Δρούζων πολιτών, ανατριχιαστικές εκτελέσεις, λεηλασίες και παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων από κρατικές δυνάμεις. Οι Δρούζοι, οργανωμένοι αναρχικά στις τοπικές τους πολιτοφυλακές, αρνήθηκαν ουσιαστικά την κρατική παρουσία. Η θρησκευτική ηγεσία και οι τοπικές αρχές κάλεσαν σε αντίσταση «με κάθε διαθέσιμο μέσο» κατά της κυβερνητικής καταστολής, αρνούμενοι να παραδοθούν.

🔎Τότε παρενέβη το Ισραήλ, το οποίο διεξήγαγε αεροπορικές επιδρομές σε στόχους της συριακής κυβέρνησης, τόσο στη Σουέιντα όσο και στη Δαμασκό, υπό την αιτιολόγηση ότι πράττει «για την προστασία της Δρουζικής μειονότητας».

🔎Ο υπηρεσιακός πρόεδρος της Συρίας, Αχμέντ Αλ Σάρα, καταδίκασε τις επιδρομές ως «απειλή της κυριαρχίας» και «διαίρεσης της χώρας», αλλά παράλληλα δήλωσε πως η προστασία των Δρούζων είναι «κομβική για την ενότητα» της Συρίας.

🔎Για τους Δρούζους, που σε γενικές γραμμές κρατούσαν αποστάσεις από τη συριακή πολιτική μετά την ανατροπή του Άσαντ, αυτή η απότομη σύγκρουση σηματοδοτεί μια μετατόπιση: από επιφυλακτική ουδετερότητα—σε ουσιαστική σύγκρουση και αυτοδιοίκηση. Δρούζοι μαχητές ανέλαβαν τον έλεγχο της ασφάλειας, η Σουέιντα σταδιακά μετατράπηκε σε de facto ιδιωτική ζώνη ασφαλείας. Μήπως αυτό σημαίνει επίσης μια de facto αναβίωση της γαλλικής αυτονομίας, που ίσχυε πριν από έναν αιώνα;