Σεν Πιέρ-Μικελόν: Ούτε οι Γάλλοι δεν ξέρουν πού βρίσκονται!

 

Όσοι παρακολουθούν την διεθνή επικαιρότητα, ασφαλώς θα έχουν παρατηρήσει πως ο πολιτικός ηγέτης που φωνάζει περισσότερο για τον «επεκτατισμό» του Ντόναλντ Τραμπ σε Καναδά, Παναμά και Γροιλανδία είναι ο Εμανουέλ Μακρόν. Φυσικά είναι «προνόμιο» ενός ισχυρού κράτους, άλλοτε μεγάλης αποικιακής δύναμης, να τοποθετείται σε όλα τα μεγάλα θέματα. Αλλά με τη στάση του ο Μακρόν υπερασπίζεται εθνικό έδαφος!

🔎Παραξενευτήκατε; Ποια σχέση μπορεί να’ χει πια η Γαλλία με τα γεωπολιτικά του βόρειου κομματιού της Αμερικής; Κι όμως, έχει σχέση και είναι άμεση. Οκτώ μικρά νησάκια, ένα αρχιπέλαγος λίγο έξω από τις ανατολικές ακτές του Καναδά, το τελευταίο κατάλοιπο της γαλλικής αποικιακής αυτοκρατορίας στη Βόρεια Αμερική. Και το όνομά του, Σεν Πιέρ και Μικελόν. Το όνομα των δύο κατοικημένων νησιών.

🔎Αν δεν τα γνωρίζετε αυτά τα νησάκια, που αποτελούν επίσημο γαλλικό έδαφος και αναπόσπαστο κομμάτι της Γαλλικής Δημοκρατίας, μην στενοχωριέστε. Ούτε η συντριπτική πλειοψηφία των Γάλλων μπορεί να τα τοποθετήσει στο χάρτη, παρ’ ότι οι περισσότεροι «κάτι έχουν ακούσει» γι’ αυτά!

🔎Ένα τηλεοπτικό ρεπορτάζ του France 2 ανέδειξε το θέμα. Ο ρεπόρτερ βγήκε στους δρόμους του Παρισιού μ’ έναν παγκόσμιο χάρτη και ζήτησε από τους περαστικούς, Γάλλους υπηκόους, να του υποδείξουν πού βρίσκονται τα υπερπόντια εδάφη της Γαλλίας, με ακτίνα απόκλισης περίπου 200 χλμ.. Κι ενώ οι περισσότεροι μπορούσαν να δείξουν (στο περίπου, βέβαια) πού βρίσκεται η Γουαδελούπη, η Ρεϊνιόν ή ακόμα και η Νέα Καληδονία και η Ταϊτή, στο Σεν Πιέρ και Μικελόν απέτυχε το 78%!

🔎Τα νησιά, όπως αναφέραμε, έχουν πολύ μικρή έκταση. Όλα μαζί αθροίζουν 242 τ.χλμ., δηλαδή περίπου όσο είναι η Λήμνος. Και από πληθυσμό… Η τελευταία απογραφή έδειξε μόλις 5.800 κατοίκους. Είναι η μικρότερη “collectivite” του γαλλικού κράτους. Ένα κομμάτι Γαλλίας που βρίσκεται εκεί περισσότερο για τη θάλασσά του, παρά για τη γη του.

🔎Λίγα λόγια για το όνομα. Εντάξει, το Σεν Πιέρ βγάζει μάτι ότι είναι γαλλικό, σημαίνει βέβαια «Άγιος Πέτρος». Το Μικελόν, όμως; Για να βρούμε την απάντηση πρέπει να ταξιδέψουμε στα νοτιοδυτικά της Γαλλίας, στις γαλλικές περιοχές της Χώρας των Βάσκων. Εκεί τους Μιχάληδες δεν τους λένε Μισέλ, αλλά Μικέλ. Και το «Μικελόν» είναι ένα υπερθετικό υποκοριστικό, δηλαδή σημαίνει «Μιχαλάρας» στη βασκική γλώσσα.

🔎Ποια σχέση έχουν οι Βάσκοι με τα νησιά αυτά; Πολύ μεγάλη, όπως θα δούμε. Βρέθηκαν ίχνη από παρουσία ινδιάνικων φυλών στα νησιά, αλλά το 1520, όταν ο Πορτογάλος θαλασσοπόρος Ζοάο Αλβάρες Φαγκούντες τα ανακάλυψε και τα έβαλε πρώτη φορά στο χάρτη, τα ονόμασε «Νησιά των 11.000 Παρθένων»! Την ημερομηνία δηλαδή (21 Οκτωβρίου) που η ρωμαιοκαθολική εκκλησία τιμά τη μνήμη της Αγίας Ούρσουλας και των 11.000 παρθένων της.

🔎Λίγα χρόνια αργότερα, το 1536, ο Ζακ Καρτιέ, αυτός ο μεγάλος Γάλλος θαλασσοπόρος που έθεσε τις βάσεις για τη μεγάλη γαλλική αυτοκρατορία στη βόρεια Αμερική (που αργότερα ονομάστηκε «Νέα Γαλλία») αποβιβάστηκε στα νησιά και τα «κατέκτησε» στο όνομα της Γαλλίας. Δεν βρήκε κανέναν κάτοικο επάνω.

🔎Ουδείς ασχολήθηκε με τα νησιά αυτά. Το 1691, στην πρώιμη απογραφή που έγινε, βρέθηκαν μόλις 22 άνθρωποι, κυρίως άποικοι ψαράδες που’ χαν μεταναστεύσει από τη Γαλλία, τις περιοχές των Βάσκων, τη Βρετάνη και τη Νορμανδία.

🔎Το 1713 με τη Συνθήκη της Ουτρέχτης οι Γάλλοι μεταβίβασαν τα νησιά στη Βρετανία. Ακριβώς μισό αιώνα αργότερα, το 1763, μετά τη λήξη του Επταετούς Πολέμου και τη συνθήκη του Παρισιού, η Γαλλία παραχώρησε όλες τις χερσαίες αποικίες της στο σημερινό Καναδά στη Βρετανία, αλλά παραδόξως ζήτησε πίσω αυτά τα νησάκια, όπως και «αλιευτικά προνόμια» για τους γαλλικής καταγωγής ψαράδες που είχαν εγκατασταθεί από πολλές δεκαετίες στα γύρω παράλια, κυρίως στα νησιά Νιουφάουντλαντ και Πρίγκιπα Εδουάρδου (που αμφότερα σήμερα είναι μέρη του Καναδά).

🔎Οι Βρετανοί, παραδόξως, δέχτηκαν! Κι έτσι τα νησιά επέστρεψαν σε γαλλική διοίκηση, υπό τον όρο, όμως, να μην εξοπλιστούν, ούτε να φιλοξενήσουν στρατιωτικές ναυτικές βάσεις. Κι αυτό, διότι αν δείτε στο χάρτη τα νησιά βρίσκονται σε σπουδαίο γεωπολιτικό σημείο, ελέγχουν την είσοδο του κόλπου του Αγίου Λαυρεντίου, που οδηγεί στη μεγάλη ποτάμια οδό προς τις μεγάλες καναδικές πόλεις και, μέσω των καναλιών που δημιουργήθηκαν αργότερα, στην περιοχή των Μεγάλων Λιμνών.

🔎Σε κάθε πόλεμο που ξεσπούσε μεταξύ Βρετανίας και Γαλλίας από τότε, τα νησιά δέχονταν επίθεση και τα κατακτούσε πότε ο ένας, πότε ο άλλος. Η Συνθήκη του Παρισιού το 1814 έλυσε αυτό το αλισβερίσι, κατακυρώνοντας τα νησιά στη Γαλλία. Κι αμέσως ξεκίνησε μια προσπάθεια να μεταφερθούν εκεί οικογένειες ψαράδων από τις παραδοσιακές αλιευτικές περιοχές της Γαλλίας. Έτσι κι έγινε.

🔎Οι άνθρωποι εκεί ασχολήθηκαν κυρίως με το ψάρεμα μπακαλιάρου, που αφθονεί σ’ εκείνα τα νερά. Αυτή παραμένει μέχρι και σήμερα η κύρια ασχολία. Οι μπακαλιάροι από την περιοχή είναι διάσημοι στα γαλλικά σούπερ μάρκετ, προτιμώνται από τους άλλους «εισαγόμενους» του Βόρειου Ατλαντικού.

🔎Τα νησιά, βέβαια, ούτε αναπτύχθηκαν πολύ, ούτε και προσέλκυσαν πολύ πληθυσμό. Τις εποχές που το ψάρεμα δεν πήγαινε καλά γνώρισαν μέχρι και πείνα, και το γαλλικό κράτος ανέλαβε να τα εφοδιάζει με τρόφιμα.

🔎Ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος αναφέρεται ακόμα και σήμερα ως συνολικό τραύμα. Διότι οι άνδρες κάτοικοι, ως Γάλλοι υπήκοοι, κλήθηκαν να υπηρετήσουν στο γαλλικό στρατό. Συνολικά 400 παλικάρια, το 10% του συνολικού πληθυσμού εκείνης της εποχής, πήραν τα τουφέκια για τη γαλλική μητρόπολη. Οι 100 δεν γύρισαν πίσω. Αυτό το φρικιαστικό ποσοστό 25% σε απώλειες είναι μακράν το μεγαλύτερο που έχει καταγραφεί σε «εκστρατευτικό σώμα» μιας τότε γαλλικής αποικίας στον πόλεμο.

🔎Η «χρυσή εποχή» για τα νησιά ήταν η δεκαετία του 1920 κι αυτή χάρη στο… λαθρεμπόριο. Η ποτοαπαγόρευση που είχε επιβληθεί στις ΗΠΑ οδήγησε πολλούς λαθρέμπορους να κάνουν ορμητήριο τα νησιά αυτά (στα οποία δεν ίσχυαν περιορισμοί) και να εγκαταστήσουν ένα διαρκές κοντραμπάντο με τις κοντινές αμερικανικές ακτές.

🔎Οι Νιου Γιορκ Τάιμς σε ρεπορτάζ τους το 1931 ανέφεραν ότι τα νησιά αυτά, που είναι ζήτημα αν είχαν 5.000 πληθυσμό τότε, εισήγαγαν νομίμως πάνω από 6,8 εκατομμύρια λίτρα αλκοόλ! Το οποίο, λέει, καταναλώθηκε επί τόπου! Φυσικά κάτι τέτοιο δεν έγινε, αφού τα ποτά έπαιρναν τον παράνομο δρόμο για τις ΗΠΑ.

🔎Και στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο έγινε κουβέντα για τα νησιά αυτά. Οι Γερμανοί που είχαν κατακτήσει τη Γαλλία τοποθέτησαν φιλικό σ’ αυτούς διοικητή στα νησιά και σκόπευαν να φτιάξουν μεγάλες ραδιοτηλεοπτικές βάσεις, με τις οποίες θα κατασκόπευαν τις επικοινωνίες των ΗΠΑ.

🔎Δεν πρόλαβαν. Οι δυνάμεις της «Ελεύθερης Γαλλίας» του στρατηγού Ντε Γκωλ επιτέθηκαν στα νησιά και έδιωξαν τους φιλο-Γερμανούς. Έγινε και δημοψήφισμα, στο οποίο το 98% των κατοίκων τάχθηκε υπέρ του Ντε Γκωλ. Έτσι ξεκίνησε μια μακρά γκωλική παράδοση, που διατηρείται ακόμα και σήμερα. Τα 15 από τα 19 μέλη του τοπικού συμβουλίου ανήκουν στο κεντροδεξιό κόμμα. Φυσικά αυτό εκπροσωπεί και ο μοναδικός βουλευτής που στέλνουν στη Γαλλική Εθνοσυνέλευση.

🔎Οι Γάλλοι έχουν προσπαθήσει τα τελευταία χρόνια να μικρύνουν την εξάρτηση της οικονομίας των νησιών από το ψάρεμα, όμως τα πράγματα δεν είναι εύκολα. Για τη Γαλλία πιο πολύτιμη είναι η ΑΟΖ που ελέγχουν τα νησιά (η οποία είναι σχεδόν… κάθετη και εκτείνεται στα 370 χλμ. προς το νότο) παρά το έδαφός τους. Έχουν γίνει έρευνες για πετρέλαιο και φυσικό αέριο, χωρίς ακόμα να έχουν ανακοινωθεί τα αποτελέσματα.

🔎Ο τουρισμός είναι ένα ανοιχτό ζήτημα. Τα νησιά βρίσκονται πολύ κοντά στον Καναδά, οπότε είναι σχετικά εύκολο να μεταβεί κανείς εκεί με φέρι-μπόουτ. Αλλά προσελκύουν λίγο τουρισμό (κάτι περισσότεροι από 10.000 τουρίστες το 2024), κυρίως ανθρώπους που θέλουν να ταξιδέψουν στο παρελθόν. Αυτά τα ήσυχα τοπία με τα ψαράδικα καϊκια και τα σπίτια με κεραμίδια είναι ό,τι καλύτερο έχουν να προσφέρουν.

🔎Ένα ισχυρό «σπρώξιμο» στην οικονομία των νησιών αυτών αναμένεται να δώσει μια τηλεοπτική σειρά, που προβάλλεται τους τελευταίους μήνες στην καναδική τηλεόραση. Η σειρά είναι αστυνομική, λέγεται «Σεν Πιέρ» και πρωταγωνιστής είναι ο διάσημος Καναδός ηθοποιός Άλαν Χοκό. Έχουν παιχτεί τα 5 από τα 9 επεισόδια και ήδη η τουριστική κίνηση στα νησιά αυξάνεται.