Γροιλανδία: Μέσω του ποδοσφαίρου η ανεξαρτησία

 Το Σάββατο 1^η Ιουνίου στην Αττάλεια της Τουρκίας, συγκεκριμένα στο ξενοδοχείο Sense De Luxe, έγινε ένας ιστορικός ποδοσφαιρικός αγώνας, αν και φιλικός. Στο γήπεδο μπήκαν για να παίξουν οι εθνικές ομάδες του Τουρκμενιστάν και της Γροιλανδίας. Το τελικό αποτέλεσμα, 5-0 υπέρ του Τουρκμενιστάν, δεν δείχνει απόλυτα τι έγινε στο παιχνίδι. Οι Γροιλανδοί κράτησαν ανέπαφη την εστία τους ως το 55’, οπότε δέχτηκαν το πρώτο γκολ. Στο τελευταίο μισάωρο κατέρρευσαν, λόγω και της ασυνήθιστης γι’ αυτούς ζέστης (θερμοκρασία γύρω στους 30 βαθμούς).

🔎Γιατί ήταν ιστορικό το φιλικό ματς; Ακριβώς διότι ήταν ο πρώτος αγώνας της Γροιλανδίας, ο οποίος συμπεριλαμβάνεται στο επίσημο καλεντάρι της ΦΙΦΑ με την ένδειξη «Α», δηλαδή ματς εναντίον μιας «αναγνωρισμένης» εθνικής ομάδας. Πριν οι παίκτες ταξιδέψουν από το πάντα παγωμένο τους περιβάλλον στην Αττάλεια, η ομοσπονδία ποδοσφαίρου της Γροιλανδίας είχε καταθέσει επισήμως αίτημα να αναγνωριστεί ως μέλος της CONCACAF, της συνομοσπονδίας ποδοσφαίρου της Βόρειας, Κεντρικής Αμερικής και Καραϊβικής.

🔎Την ψάχνει χρόνια την ευκαιρία η Γροιλανδία να αναβαθμίσει το ποδόσφαιρό της σε τέτοιο βαθμό, ώστε να συμμετέχει σε επίσημες διοργανώσεις της ΦΙΦΑ. Φαίνεται πως ήλθε ο καιρός να επεκταθεί το ποδόσφαιρο και στα χιόνια. Και το κίνητρο των κατοίκων αυτού του τεράστιου νησιού, το οποίο διοικητικά είναι αυτόνομο τμήμα του βασιλείου της Δανίας, προφανώς είναι αθλητικό, αλλά κυρίως είναι πολιτικό. Κοινώς, η ποδοσφαιρική «αναγνώριση» μπορεί να λειτουργήσει ως μονοπάτι για την καθολική ανεξαρτησία του μεγαλύτερου νησιού της Γης από τη Δανία.

🔎Το πράγματι τεράστιο νησί της Γροιλανδίας μπορεί στους «μερκατορικούς» χάρτες που έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε από μικροί να δείχνει μεγαλύτερο απ’ αυτό που είναι στην πραγματικότητα, αλλά ούτως ή άλλως πρόκειται για μια τεράστια μάζα γης (2.166.086 τετραγωνικά χιλιόμετρα, δηλαδή 16,5 φορές η Ελλάδα)! Βεβαίως πάνω από το 90% αυτής της επιφάνειας είναι καλυμμένη μόνιμα από πάγο, άρα και καθόλου αξιοποιήσιμη για καλλιέργεια ή κτηνοτροφία.

🔎Τους χειμωνιάτικους μήνες του βόρειου ημισφαιρίου αυτό το ποσοστό γίνεται, φυσικά, 100%. Ακόμα και στην πόλη Καρκοτόκ, που βρίσκεται στο νοτιότερο σημείο του τεράστιου νησιού, η μέση θερμοκρασία από το Νοέμβριο ως τον Μάρτιο είναι υπό το μηδέν. Προφανώς σ’ αυτές που βρίσκονται βορειότερα τα πράγματα είναι χειρότερα. Αλλά το νησί έχει πανάρχαια ανθρώπινη παρουσία και παρά το σκληρό περιβάλλον δεν παύει να είναι ένα στρατηγικό σημείο, το οποίο πολλοί λιγουρεύονται, για να το θέσουμε κομψά.

🔎To πρώτο πράγμα που μαθαίνεις για την μόνιμη ανθρώπινη παρουσία στη Γροιλανδία είναι ότι βασίστηκε σ’ ένα… ψέμα. Στο τέλος της πρώτης χιλιετίας, ο Ερρίκος ο Ερυθρός (έτσι ονομάστηκε επειδή είχε κόκκινα μαλλιά και γένια) εξορίστηκε από τη Νορβηγία μαζί με όλη του την οικογένεια, μετά από έναν εκτεταμένο αιματηρό καυγά (κοινώς, καθάρισε πολύ κόσμο). Φόρτωσε, λοιπόν, όλους τους δικούς του και τα υπάρχοντά του σ’ ένα καράβι και ανοίχτηκε προς τα δυτικά. Όταν αποβιβάστηκε στη Γροιλανδία είχε χιόνια και ελάχιστες νησίδες πρασίνου, πλην όμως αποφάσισε να την ονομάσει «Πράσινη Γη» (Groenland). Για να προσελκύσει περισσότερους κατοίκους.

🔎Όπως φάνηκε εκ του αποτελέσματος, τα νέα κυκλοφόρησαν γρήγορα και λίγοι πείστηκαν να αφήσουν τις εξίσου παγωμένες περιοχές της Σκανδιναβίας και να μετακομίσουν δυτικότερα. Ντόπιοι Ινδιάνοι Ινουίτ βρίσκονταν εκεί από αιώνες, είχαν φτάσει με τα κανό τους από τον Καναδά, και ζούσαν με τεράστιες δυσκολίες. Αυτοί οι πρώτοι βορειοευρωπαϊκοί οικισμοί εξαφανίστηκαν περίπου τον 14^ο αιώνα. Δεν άντεξαν οι άνθρωποι το κρύο, φάνηκε μάλιστα ότι δεν είχαν υποστήριξη με εφόδια και από την πατρίδα τους.

🔎Επί αιώνες υπήρξαν μόνο εξερευνητικές αποστολές στη Γροιλανδία και καμία προσπάθεια αποικισμού, παρ’ ότι το νησί θεωρούνταν τυπικά μέρος του του ενωμένου βασιλείου Δανίας-Νορβηγίας. Αυτό διαλύθηκε το 1814 με τη συνθήκη του Κιέλου, η οποία μετέφερε όλες τις «αποικίες» της Νορβηγίας στην Δανία. Έτσι ο Δανός μονάρχης έμεινε πια να εξουσιάζει εκτός από τη δική του περιοχή και την Ισλανδία, τα Νησιά Φερόε και την Γροιλανδία.

🔎Οι Νορβηγοί κυνήγησαν το θέμα δικαστικά για δεκαετίες, δεν παραιτήθηκαν από την κυριαρχία στη Γροιλανδία. Το 1933 το Μόνιμο Δικαστήριο Διεθνούς Δικαιοσύνης (ο προπομπός του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης) αποφάσισε υπέρ της Δανίας. Προσπάθεια είχαν κάνει και οι ΗΠΑ να… αγοράσουν το νησί το 1867 για 100 εκ. δολάρια, αλλά οι Δανοί γέλασαν με το ποσό και το απέρριψαν.

🔎Κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν η Δανία καταλήφθηκε χωρίς αντίσταση από τους ναζί, η Γροιλανδία λειτούργησε περίπου ως αμερικανικό έδαφος. Η αεροπορική βάση της Θούλης, μια από τις σημαντικότερες του κόσμου, χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον ως ανεφοδιαστική από τα αμερικανικά αεροπλάνα. Οι ΗΠΑ πλέον είχαν βάλει προτεραιότητα να ελέγχουν το νησί, αλλά αντί να το αγοράσουν, έκαναν κάτι εξυπνότερο: Έβαλαν τη Δανία στο ΝΑΤΟ.

🔎Από το 1953 και μετά η Γροιλανδία λειτουργούσε διοικητικά σαν μια από τις «κομητείες» της Δανίας, όπως και τα υπόλοιπα κομμάτια της χώρας στην Ευρώπη. Γρήγορα, όμως, αποδείχτηκε ότι το πράγμα δεν λειτουργούσε. Το 1979 η Δανία αναγνώρισε «αυτονομία» στην Γροιλανδία, με δική της κυβέρνηση και κοινοβούλιο, το οποίο αποφασίζει σε πλήθος θεμάτων. Ουσιαστικά η Δανία είναι υπεύθυνη για την γενική οικονομική πολιτική και την άμυνα του νησιού. Για όλα τα άλλα αποφασίζουν οι εκπρόσωποι του τοπικού πληθυσμού, που σήμερα δεν υπερβαίνει τις 56.000 ανθρώπους.

🔎Ως και το 1984 η Γροιλανδία ψήφιζε κανονικά στις ευρωεκλογές. Το 1985, όμως, αποφάσισε να «εγκαταλείψει» την Ευρωπαϊκή Ένωση, επειδή δεν συμφωνούσε με τους αλιευτικούς περιορισμούς. Τη δεκαετία του 1990, μάλιστα, για να τονώσει ακόμα περισσότερο το τοπικό αίσθημα, προχώρησε σε αλλαγή ονόματος. Η επίσημη ονομασία της Γροιλανδίας είναι «Καλααλίτ Νουνάατ», όπως την αποκαλούν οι ντόπιοι Ινουίτ. Άλλαξαν και τα ονόματα όλων των πόλεων στο παραδοσιακότερο, η πρωτεύουσα Γκοντχάαμπ έγινε Νούουκ.

🔎Η πολιτική ζωή της αυτόνομης Γροιλανδίας στρέφεται γύρω από το ζήτημα της ανεξαρτησίας από την Δανία ή της παραμονής της εντός του βασιλείου. Εννοείται ότι η Δανία προωθεί το δεύτερο σενάριο, γι’ αυτό και έχει θεσπίσει με νόμο ετήσια οικονομική ενίσχυση 3,2 δις κορώνες (περίπου 430 εκατομμύρια ευρώ) προς τη Γροιλανδία! Επί χρόνια αυτός ο κορβανάς, που χρησιμοποιείται για έργα υποδομής κυρίως και για την βελτίωση της ζωής των κατοίκων, ήταν το κυριότερο επιχείρημα για να μην αλλάξει το στάτους κβο.

🔎Τα πράγματα αλλάζουν. Οι Γροιλανδοί (οι οποίοι είναι γνήσιοι απόγονοι των Ινουίτ σε ποσοστό 89%) έχουν από καιρό διαπιστώσει ότι το νησί τους βρίσκεται σε τέτοιο σημείο, που έχουν πολλούς «μνηστήρες» να διαπραγματευθούν και να επιδιώξουν πλειστηριασμούς σε πολλά, από δικαιώματα εξόρυξης μέχρι στρατιωτικές βάσεις και αλιευτική εκμετάλλευση. Σε σημείο που τα λεφτά των Δανών να μοιάζουν ψίχουλα.

🔎Γι’ αυτό και τα κόμματα που στηρίζουν την ανεξαρτησία είναι πια κυρίαρχα. Στις πιο πρόσφατες εκλογές, που έγιναν το 2021, τα κόμματα υπέρ της ανεξαρτησίας συγκέντρωσαν συνολικό ποσοστό 79% (!) και 26 βουλευτές, έναντι μόλις 17% των «ενωτικών» και 5 βουλευτών.

🔎Η Γροιλανδία ήθελε εδώ και καιρό να ακολουθήσει τα Νησιά Φερόε (τα οποία επίσης αποτελούν αυτόνομο τμήμα της Δανίας) στην «αυτόνομη» αθλητική της εκπροσώπηση. Οι Φεροέζοι τα κατάφεραν στο ποδόσφαιρο, με αποτέλεσμα να είναι πλέον πασίγνωστοι στην Ευρώπη ως κάτι διαφορετικό από τους Δανούς, κι ας έχει η ομάδα τους πολύ περισσότερες ήττες από νίκες.

🔎Οι Γροιλανδοί τα κατάφεραν στο χάντμπολ, ένα από τα πιο δημοφιλή σπορ στη Δανία: Η ομοσπονδία χάντμπολ της Γροιλανδίας, που υπήρχε ήδη από το 1974, έγινε μέλος της παγκόσμιας ομοσπονδίας χάντμπολ (IHF) το 1998 και εντάχθηκε στη βορειοαμερικάνικη ζώνη της. Όπου είναι κυρίαρχη, επειδή το σπορ αυτό δεν είναι δημοφιλές σε ΗΠΑ, Καναδά και σχεδόν ανύπαρκτο στην Κεντρική Αμερική και Καραϊβική πλην της Κούβας. Έτσι η Γροιλανδία όχι μόνο δεν είναι τελευταίος τροχός της άμαξας, αλλά έχει ήδη τρία μετάλλια στο πρωτάθλημα της ζώνης Βόρειας Αμερικής (χρυσό το 2014) και συμμετοχές στην τελική φάση τριών Παγκόσμιων Πρωταθλημάτων.

🔎Και ποιος ασχολείται, θα μου πεις; Ελάχιστοι. Ενώ μια συμμετοχή έστω στην προκριματική φάση ενός Gold Cup (το αντίστοιχο Euro της Βόρειας Αμερικής) ή, ακόμα καλύτερα, ενός Μουντιάλ, θα στρέψει πολλά βλέμματα πάνω στην ομάδα. Ό,τι καλύτερο συμβολικά, πριν υλοποιηθεί η ιδέα για πλήρη ανεξαρτησία.

🔎Πότε θα γίνει η Γροιλανδία μέλος της CONCACAF; Άγνωστο, αλλά το σενάριο είναι πλέον κάτι παραπάνω από υπαρκτό μετά από πολλά χρόνια. Μη νομίζει κανείς ότι το ποδόσφαιρο είναι κάτι καινούργιο. Ποδοσφαιρική ομοσπονδία στη Γροιλανδία δημιουργήθηκε ήδη από το 1971! Και μάλιστα είχε προπονητή τον διάσημο Γερμανό Σεπ Πιόντεκ για δύο περιόδους (2000-2002 και λίγους μήνες το 2004). Ο Πιόντεκ έφτιαξε όνομα ως προπονητής της εθνικής Δανίας στην χρυσή γι’ αυτήν δεκαετία του 1980.

🔎Στη ΦΙΦΑ η Γροιλανδία δεν κατάφερε να μπει. Στην αρχή λόγω ανύπαρκτων ποδοσφαιρικών υποδομών και μετά επειδή η ίδια η παγκόσμια ομοσπονδία (και η ΟΥΕΦΑ ειδικότερα) δεν βλέπει με καλό μάτι τις περιοχές που δεν είναι ανεξάρτητα κράτη και ζητούν να γίνουν μέλη της.

🔎Η ΟΥΕΦΑ κρύφτηκε επί χρόνια στα «προβληματικά» γήπεδα της Γροιλανδίας και «ξέχασε» ότι τα Νησιά Φερόε, στις αρχές της δεκαετίας του 1990 όταν έγιναν μέλος της ΦΙΦΑ, έδιναν τους εντός έδρας αγώνες τους στη Δανία. Και πολύ πιο πρόσφατα, το Γιβραλτάρ (το οποίο επίσης δεν είναι ανεξάρτητο κράτος, αλλά μια χαρά έγινε μέλος της ΟΥΕΦΑ και της ΦΙΦΑ) έδινε στην αρχή τους εντός έδρας αγώνες του στο Φάρο της Πορτογαλίας.

🔎Πλέον οι δικαιολογίες έχουν στερέψει. Βεβαίως το ποδοσφαιρικό πρωτάθλημα της Γροιλανδίας είναι υποτυπώδες. Οι έξι ομάδες μαζεύονται για μια εβδομάδα στο γήπεδο του Νούουκ (με τεχνητό χλοοτάπητα), παίζουν κάθε μέρα σε σύστημα «ένας εναντίον όλων» κι αυτό είναι όλο. Όμως προπονήσεις μπορούν να γίνονται όλο το χρόνο σε κλειστούς χώρους και, με την κλιματική αλλαγή παρούσα, ολοένα και αυξάνονται οι ημέρες που ο καιρός είναι κατάλληλος για εξωτερικές δραστηριότητες.

🔎Εκτός των άλλων, υπάρχουν παίκτες με ρίζες από τη Γροιλανδία που παίζουν και στη Δανία και στα Νησιά Φερόε. Ο νυν ομοσπονδιακός προπονητής Μόρτεν Ρούτκερ αυτό κάνει κυρίως, ψάχνει παίκτες με γροιλανδικές ρίζες σε πιο «προηγμένα» πρωταθλήματα κι αρχίζει το ψηστήρι. Ήδη τα’ χει καταφέρει με τρεις, οι οποίοι έπαιξαν και στο φιλικό με το Τουρκμενιστάν. Σίγουρα έπεται συνέχεια.