Βόρειο Σεντινέλ: Η πιο απομονωμένη φυλή του πλανήτη

 

Στην εποχή των δορυφόρων, του διαδικτύου και της πληροφορίας που ταξιδεύει με ασύλληπτες ταχύτητες, είναι απίστευτο ότι υπάρχουν ακόμα «απομονωμένες» φυλές. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΗΕ, υπάρχουν περίπου 80 τέτοιες ομάδες ανθρώπων, σε σημεία του πλανήτη δύσβατα ως απλησίαστα, που προτιμούν να ζουν μόνοι τους, χωρίς συχνές επαφές με τον πληθυσμό.

🔎Απ’ όλες αυτές τις φυλές, που βρίσκονται κυρίως σε ζούγκλες της Νότιας Αμερικής, της Ινδονησίας και της Νέας Γουινέας, οι σύγχρονοι άνθρωποι (κυρίως επιστήμονες και μελετητές) έχουν προσπαθήσει και καταφέρει να αποκαταστήσουν επαφές, έστω και μικρές. Το μοναδικό μέρος της γης όπου οι άνθρωποι δεν δέχονται με κανέναν τρόπο να έχουν την παραμικρή επαφή με ξένους είναι το νησί Βόρειο Σεντινέλ.

🔎Τι εστί Βόρειο Σεντινέλ; Ένα νησί με έκταση 57 τ.χλμ., δηλαδή λίγο μεγαλύτερο από την δική μας Κίμωλο, στο σύμπλεγμα των NησιώνΑνταμάν, στον τεράστιο Κόλπο της Βεγγάλης. Τα νησιά Ανταμάν, μαζί με τα νησιά Νικομπάρ που βρίσκονται σχετικά κοντά τους, αποτελούν ειδική διοικητική περιφέρεια της Ινδίας. Το νησί αυτό ανήκει στην Ινδία μόνο θεωρητικά, βέβαια. Διότι κανείς, ούτε στρατιώτης, ούτε καν διοικητικός υπάλληλος, δεν έχει αποπειραθεί ποτέ να ασκήσει εξουσία στο όνομα της Ινδίας. Οι κάτοικοι του Βόρειου Σεντινέλ είναι κατ’ ουσίαν απόλυτα ανεξάρτητοι.

🔎Πόσοι είναι οι κάτοικοι του Βόρειου Σεντινέλ; Κανείς δεν ξέρει ακριβώς. Στις επίσημες απογραφές της απέραντης Ινδίας, όπου καταγράφεται και ο τελευταίος κάτοικος στο μικρότερο χωριό, για το νησί αυτό υπάρχουν μόνο εκτιμήσεις. Η απογραφή γίνεται ως εξής: Ένα ελικόπτερο (!) πετάει πάνω από το νησί επί μία ώρα και δύο κρατικοί υπάλληλοι προσπαθούν να καταλάβουν από την κίνηση που βλέπουν στο νησί πόσοι είναι οι κάτοικοί του!

🔎Βεβαίως επειδή κάποιοι επιλέγουν να κρυφτούν στις φυλλωσιές κι άλλοι εκτοξεύουν βέλη με πρωτόγονα τόξα εναντίον του ελικοπτέρου, ακριβής εκτίμηση δεν υπάρχει. Οι κάτοικοι υπολογίζονται κάπου ανάμεσα στους 50 και τους 200, αλλά δεν αποκλείεται να είναι πολύ λιγότεροι ή πολύ περισσότεροι!

🔎Αυτοί οι άνθρωποι αποτελούν ένα από τα τελευταία μυστήρια της ανθρωπογεωγραφίας. Κανείς δεν ξέρει τι γλώσσα μιλάνε, αν είναι συγγενής με αυτές των ντόπιων στα διπλανά νησιά. Δεν μπορούν να καταταχθούν ούτε φυλετικά, ούτε γλωσσικά, ούτε και θρησκευτικά. Κανείς δεν ξέρει πώς ζουν, αν έχουν αρχηγό, αν πιστεύουν σε θεούς ή δαίμονες και σε ποιο επίπεδο πολιτισμού έχουν φτάσει. Γι’ αυτό και οι επιστήμονες του είδους είχαν για χρόνια επικεντρωθεί εκεί, η «αποκρυπτογράφηση» του Σεντινέλ ήταν ένα είδος παράσημου για όποιον το κατάφερνε.

🔎Η ευρύτερη περιοχή της νοτιοανατολικής Ασίας, αλλά και του Ειρηνικού, με τα χιλιάδες νησιά, είναι διάσημη με πολλές ιστορίες εχθρότητας ανάμεσα στους ντόπιους κατοίκους και τους ταξιδιώτες, τις πρώτες φορές που συναντήθηκαν. Στο 99,9% των περιπτώσεων, όμως, οι ντόπιοι είτε ηρέμησαν κι αποκατέστησαν φιλικές σχέσεις με τους ξένους, είτε υποτάχθηκαν με τη βία. Στο Βόρειο Σεντινέλ δεν συνέβη τίποτε από τα δύο. Προφανώς διότι οι κατά καιρούς αποικιακές δυνάμεις θεώρησαν ασήμαντο το νησί για να το υποτάξουν με τη βία, όταν είδαν ότι οι κάτοικοι επέμεναν να τους… υποδέχονται με βροχή από βέλη.

🔎Οι πρώτες καταγεγραμμένες επαφές με Ευρωπαίους έγιναν το 1771, όταν το πλοίο Ντίλιτζεντ της Εταιρείας Ανατολικών Ινδιών σταμάτησε στο νησί. Αλλά δεν είδε τίποτα. Τα γειτονικά νησιά Ανταμάν κατακτήθηκαν από τη Βρετανία στις αρχές του 19^ου αιώνα, αλλά στο Βόρειο Σεντνιέλ αποπειράθηκαν να πάνε μόλις το 1867. Το μικρό στρατιωτικό απόσπασμα έφυγε κακήν-κακώς.

🔎Ο πρώτος που ενδιαφέρθηκε για το νησί αυτό ήταν ο Μόρις Πόρτμαν, ένας κατώτερος διοικητικός υπάλληλος στο Πορτ Μπλερ, την πρωτεύουσα των νησιών Ανταμάν. Έφτασε εκεί τον Ιανουάριο του 1880 επικεφαλής στρατιωτικού αποσπάσματος και περιδιάβαινε το νησί, βρίσκοντας μόνο άδειες καλύβες. Λογικά όλοι οι κάτοικοι κρύβονταν συνεχώς στην πυκνή ζούγκλα του εσωτερικού. Με τα πολλά, ο Πόρτμαν κατάφερε να αιχμαλωτίσει έξι κατοίκους, ένα ζευγάρι ηλικιωμένων και τέσσερα παιδιά, και τους πήρε μαζί τους στο Πορτ Μπλερ για να τους «μελετήσει».

🔎Σε λίγες ημέρες το ζευγάρι των ηλικιωμένων πέθανε και ο Πόρτμαν, ανήσυχος για την υγεία των παιδιών, τα έστειλε πίσω στο νησί. Τις επόμενες δεκαετίες υπήρξαν αρκετά ταξίδια εκεί, αλλά μόνο για να αφήσουν διάφορα αντικείμενα ως δώρα στην ακτή, για να στείλουν το μήνυμα ότι οι προθέσεις τους ήταν ειρηνικές. Ένα ναυάγιο ινδικού πλοίου το 1906 απέδειξε ότι ήταν μάταιος κόπος. Όταν οι ναυαγοί πήγαν να αποβιβαστούν εκεί με τις βάρκες του πλοίου, συνάντησαν βροχή από βέλη και δεν αποβιβάστηκαν.

🔎Μετά το 1948, όταν τα νησιά πέρασαν στην κυριαρχία της Ινδίας, η κυβέρνηση εξέτασε το ενδεχόμενο να έχει κάποιου είδους επαφή με τους ντόπιους, για να τους βοηθήσει στην καθημερινότητά τους. Αλλά όλες οι απόπειρες επαφής αποδείχτηκαν μάταιες. Οι κάτοικοι έριχναν βέλη από μακριά και, όταν οι ξένοι αποβιβάζονταν, εξαφανίζονταν στις φυλλωσιές.

🔎Ο πρώτος, και ο μόνος που κατάφερε μια σχετικά ειρηνική επαφή με τους Σεντινέλ είναι Τριοκνάθ Παντίτ, ένας Ινδός ανθρωπολόγος. Ξεκίνησε δειλά μόνο με δώρα από το 1967 και αποβιβάστηκε στο νησί το 1991, 24 χρόνια αργότερα! Οι Σεντινελέζοι δεν του επιτέθηκαν, αλλά του έδειχναν με τη γλώσσα του σώματος ότι τον θεωρούσαν ανεπιθύμητο, παρά τα δώρα του: Του γυρνούσαν την πλάτη και έφταναν στο σημείο μάλιστα να… αφοδεύουν μπροστά του!

🔎Το 1997 ο Παντίτ ειδοποίησε την ινδική κυβέρνηση ότι δεν είχε κάνει καμία πρόοδο σχετικά με την κατάταξη των Σεντινέλ σε μια συγκεκριμένη ανθρωπολογική ομάδα με βάση τη γλώσσα τους, αφού όποτε τον έβλεπαν έβγαζαν μόνο θυμωμένες κραυγές. Έτσι, λοιπόν, η Ινδία αποφάσισε να τους αφήσει στην ησυχία τους. Με νόμο που ψηφίστηκε το 2000 το νησί καταχωρήθηκε ως «κρατική προστατευόμενη περιοχή» και οι κάτοικοί του, παρ’ ότι τυπικά είναι Ινδοί πολίτες, απαλλάχθηκαν από φορολογία ή υπακοή σε οποιονδήποτε άλλον ινδικό νόμο.

🔎Οι επαφές ελαχιστοποιήθηκαν. Μόνο το 2004, μετά τον ισχυρότατο σεισμό που συντάραξε την Ινδονησία το τεράστιο τσουνάμι που ταξίδεψε σε όλο τον Ινδικό, στάλθηκαν στρατιωτικά ελικόπτερα πάνω από το Σεντινέλ για να διαπιστώσουν σε ποια κατάσταση βρίσκονταν εκεί οι κάτοικοι. Η βροχή από βέλη που εκτοξεύθηκε εναντίον τους απέδειξε ότι οι περισσότεροι ήταν καλά στην υγεία τους.

🔎Η τελευταία χρονικά ιστορία που αφορά το Βόρειο Σεντινέλ είναι τραγική και εκτυλίχθηκε το 2018. Ένας 26χρονος Αμερικανός πάστορας των Ευαγγελιστών, ο Τζον Άλεν Τσάου, αποφάσισε να ταξιδέψει στο νησί και να ζήσει με τους κατοίκους του για να τους προσηλυτίσει στον χριστιανισμό. Επειδή ήταν παράνομο (στην περιοχή περιπολούν σκάφη του ινδικού λιμενικού για να ελέγχουν ακόμα και τα ψαράδικα πλοιάρια) δωροδόκησε Ινδούς ψαράδες να τον πάνε κοντά στο νησί κι αποβιβάστηκε μόνος του μ’ ένα μικρό κανό. Ήταν απολύτως άοπλος και είχε μαζί του μόνο τη Βίβλο.

🔎Μία ημέρα αργότερα, οι ίδιοι Ινδοί ψαράδες είδαν το πτώμα του στην παραλία, έτσι ειδοποίησαν τις αρχές. Έγινε μια μικρή προσπάθεια να πάρουν το πτώμα, αλλά οι Σεντινελέζοι είχαν μαζευτεί γύρω απ’ αυτό με τα τόξα τους και δεν έδειχναν διατεθειμένοι να τον αφήσουν χωρίς μάχη. Το λιμενικό συνέλαβε οκτώ ψαράδες, στους οποίους αποδόθηκαν κατηγορίες για παράνομη μετακίνηση.

🔎Όταν έγινε γνωστό το γεγονός, υπήρξαν κάποια δημοσιεύματα ινδικών εφημερίδων που παρότρυναν την κυβέρνηση να συλλάβει (!) τους Σεντινελέζους για φόνο. Υπήρξε, όμως, επίσημη κυβερνητική τοποθέτηση, που ξεκαθάριζε ότι οι Σεντινελέζοι βάσει του νόμου του 2000 έχουν, ουσιαστικά, το… ακαταλόγιστο. Και δεν επρόκειτο για επιθετική ενέργεια, αλλά θα μπορούσε να χαρακτηριστεί νομικά ως «νόμιμη άμυνα».

🔎Ένα ντοκιμαντέρ για το νησί που προβλήθηκε στο National Geographic το 2023 είχε μόνο κάποιες εικόνες από τις επαφές του ανθρωπολόγου Παντίτ πριν 30 χρόνια και κάποια μακρινά πλάνα που τραβήχτηκαν από ψαροκάικα στα ανοιχτά του νησιού. Κανείς δεν αισθάνεται πια ασφαλής να αποβιβαστεί εκεί. Οι άνθρωποι θα συνεχίσουν να ζουν απομονωμένοι, όπως τους αρέσει.